جرقه‌های قیمتی برای بازار زغال سنگ
نگاهی به نمودار نوسان قیمت زغال‌سنگ به صراحت ابهام در این بازار و البته میل به رشد قیمت‌ها را در ذهن تداعی می‌کند؛ اگرچه این ادعا درخصوص کل بازار زغال‌سنگ قابل بررسی است یعنی انواع مختلف زغال‌سنگ با تغییراتی دیگر مورد معامله قرار گرفته و قیمت‌های مختلفی را در شرایط گوناگون معاملاتی تجربه می‌کنند. نوسان پریمیوم قیمتی زغال‌سنگ، توجه به انواع با کیفیت و تفاوت در نقاط مختلف جغرافیایی برای تولید و مصرف همگی مواردی است که بر این بازار موثر بوده اگرچه تصمیمات ترامپ مبنی بر حمایت از صنعت فولاد داخلی و تکانههای رشد تقاضای زغال‌سنگ در آمریکا، کاهش تقاضا در چین و افت تولید نیز بر بازار تاثیرگذار بوده است. برای بررسی وضعیت بازار زغال‌سنگ باید به ویژگی‌های فنی آن بیش از پیش توجه کنیم. ویژگی‌های فنی معادن زغال‌سنگ در اقصی نقاط جهان با پیچیدگی‌های بسیاری همراه است که همین موارد نیاز به نگاه فنی و تکنولوژیک به این بازار را برجسته می‌سازد. در ابتدا باید به برخی از ویژگی‌های فنی و شیوه‌های استخراج در کشورهای مختلف اشاره کنیم تا بتوان نگاهی دقیق‌تر به این بازار داشت. این در حالی است که بازار زغال‌سنگ در جهان با فرض محدودیت‌های زیست‌محیطی و همچنین تقاضای متنوع و پراکنده و عرضه بعضا غیرمنسجم از معادن بزرگ، متوسط و کوچک، ساختار شکننده‌ای داشته و همین موارد در تکانههای تقاضا یا رخدادهای بخش عرضه به نوسانات پیش‌بینی‌نشده بسیاری منتهی شده است که البته در هفته‌های گذشته نیز همین ویژگی باز هم خودنمایی کرد.
در جهان انواع مختلفی از زغال‌سنگ استخراج، تولید و عرضه شده که کاربردهای متنوعی دارد. به‌صورت کلی سوختن زغال‌سنگ و ایجاد انرژی حرارتی مهم‌ترین کاربرد این کالا در صنایع فولاد یا نیروگاه‌ها بوده؛ اگرچه در سال‌های اخیر استفاده از این ماده معدنی به‌عنوان ماده اولیه در تولید کالاهایی همچون محصولات پتروشیمی، گرافیت‌های مختلف همچون الکترود، دوده یا افزودنی‌ها به کوره ذوب فلزات برای افزایش کربن و موارد مشابه رونق پیدا کرده است؛ ولی حجم مصرف در این صنایع محدود بوده و در تحلیل‌های آماری کمتر به آن اشاره می‌شود. با نگاهی به ویژگی‌های تجاری زغال‌سنگ اغلب این کالا به دو دسته زغال‌سنگ کک‌شو یا حرارتی تقسیم‌بندی‌شده که با توجه به میزان مواد فرار، خاکستر، کربن موجود و انرژی حرارتی حاصله مورد دسته‌بندی و البته قیمت‌گذاری قرار می‌گیرد.
البته با توجه به ویژگی‌های گسترده فنی، میزان رطوبت، ابعاد و سایر موارد فنی دیگر قیمت‌گذاری‌ها از ضرایب تعدیل مختلفی برخوردار است که تا حدودی ذات قیمت‌گذاری این کالا را با دگرگونی‌های جدی روبه‌رو می‌سازد. در بازارهای جهانی با محوریت آمریکا قیمت زغال‌سنگ به‌صورت خام و کلی تعیین شده و سپس با توجه به ویژگی‌های فنی یک ضریب تعدیل نرخ یا پریمیوم برای آن در نظر می‌گیرند که مکانیزم قیمت‌گذاری ساده‌تر انجام گیرد. این شرایط کلی در بازار فلزات پایه نیز وجود دارد؛ ولی در بازار زغال‌سنگ سختگیری‌های بیشتری به دلیل تفاوت‌های فنی بر شیوه کشف پریمیوم اعمال می‌شود. ناگفته پیداست که کیفیت بالاتر به معنی پریمیوم بالاتر و کیفیت پایین‌تر به معنی پریمیوم کمتر است؛ اگرچه این نرخ با توجه به شرایط حمل و نقل و بارگیری باز هم تفاوت خواهد داشت. با توجه به موارد فوق بهای زغال‌سنگ خام در بازارهای جهانی با محوریت آمریکا و حتی چین در ساز‌و‌کارهای بورسی کشف شده و نرخ جهانی آن نیز همین قیمت خام زغال‌سنگ است؛ اگرچه نرخ‌های واقعی اغلب بالاتر از قیمت‌های موجود بوده و هست.
دلایل نوسان نرخ در روزها و هفته‌های اخیر
بازار زغال‌سنگ در ماه‌ها و سال‌های اخیر از دو روند عمومی تبعیت کرده است. تا اوایل سال ۲۰۱۶ همچون بسیاری دیگر از کالاها شاهد کاهش ممتد قیمت‌ها بودیم؛ ولی از آن دوره تاکنون روندی افزایشی در بازار زغال‌سنگ ایفای نقش کرده است. همین روند کلی خوش‌بینی به بازار زغال‌سنگ را البته در میان مدت و درازمدت خاطرنشان می‌سازد. از سوی دیگر در هفته‌های اخیر شاهد کاهش تقاضای زغال‌سنگ در بازار آمریکا و چین بوده‌ایم. همین سیگنال موجب شد تا قیمت‌ها به‌صورت مقطعی از روند افزایش خود بازایستاده و وارد یک روند کاهشی شوند. کاهش جذابیت‌های تولید فولاد خام در آمریکا با استفاده از زغال‌سنگ و افزایش حجم تولید گاز طبیعی و البته وجود تولید واقعی در حوزه زغال‌سنگ در این کشور و البته کاهش ظرفیت‌های تولید قدیمی‌تر فولاد در چین و کاهش تقاضای زغال‌سنگ همگی از مواردی بودند که به کاهش تقاضای جهانی این حامل انرژی منتهی شد. پس از این فاز و با اعلام تصمیم ترامپ درباره حمایت از صنعت فولاد در آمریکا شرایط کلی در بازار جهانی زغال‌سنگ دگرگون شد و تکانههای رشد قیمتی مهمی در این بازار به ثبت رسید. این در حالی است که همزمان با کاهش تقاضای زغال‌سنگ، حجم تولید آن نیز کاهش یافت که سیگنال مضاعفی برای رشد قیمت‌ها به شمار رفت. از آن زمان تاکنون جرقه‌های رشد قیمتی زغال‌سنگ محرک مهمی برای این بازار بوده و این روند عمومی با فراز و فرود قیمت‌ها ادامه خواهد داشت. تحریک بازار فولاد آمریکا با دستورالعمل اعلامی ترامپ در گام اول تقاضای موجود زغال‌سنگ در صنعت فولاد این کشور را تثبیت خواهد کرد و در گام دوم به تقویت تقاضا منجر خواهد شد؛ اگرچه افزایش درصد استفاده از ظرفیت‌های نصب شده در صنعت فولاد خود به تنهایی محرکی برای رشد قیمت‌ها در این بازار به شمار می‌رود.
این در حالی است که در دوره‌هایی که بازار و صنعت زغال‌سنگ در آمریکا یا هر کشوری به سمت افزایش تولید گام بر‌می‌دارد؛ گام اول ورود سیستم به فاز تعمیر و نگهداری است تا بتواند افزایش ظرفیت‌های جدیدی را برای تولید به همراه داشته یا با تداوم پیشروی و تونل‌سازی، پتانسیل تولید بزرگ‌تری را فراهم سازد. هم‌اکنون نیز همین شرایط خودنمایی می‌کند و با فراز و فرود حجم تولید رو به رو هستیم؛ مخصوصا در شرایطی که به دلیل اما و اگرهای زیست‌محیطی، تمایل به مصرف انواعی با کیفیت بالاتر تقویت شده است. این موارد نیز موجب شده تا تفاوت قیمت‌ها در پرمیوم برجسته‌تر شود که در نهایت سیگنالی حمایتی از بازار زغال سنگ بوده است. امیدواری به رشد قیمت زغال‌سنگ را شاید بتوان ساد‌ه‌ترین سیگنال از دورنمای این بازار به شمار آورد اگرچه هنوز مشخص نیست که حمایت‌های تعرفه‌ای ترامپ چه تاثیر مشخصی بر بازار فولاد و زغال سنگ خواهد داشت. با توجه به این موارد در کنار کمبود نسبی در عرضه این کالا شاید بتوان به تکانههای قیمتی در این بازار امیدوار بود. این در حالی است که برنامه چین بر افزایش ۳/ ۷ درصدی تولید زغال‌سنگ این کشور قرار گرفته است که می‌تواند در میان مدت از تداوم رشد قیمت زغال سنگ بکاهد.
ارسال نظر