در میزگرد پایانی پنجمین همایش اقتصاد صنایع پلاستیک ایران بررسی شد
سه ابرچالش صنعت پلیمر
صبا طاهریان/دنیای اقتصاد
سه چالش مهم صنعت پلیمر
به گزارش دنیای اقتصاد ، برمک قنبرپور عضو هیات‌مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران در میزگرد پایانی پنجمین همایش اقتصاد صنایع پلاستیک ایران عنوان کرد: در فضای کسب و کار پلیمر کشور با یک اتمسفری روبه رو هستیم و در سال‌جاری با عدم‌قطعیت‌‌‌‌ها مواجه شده‌‌‌‌ایم و پیش‌بینی موثر بر اقتصاد این صنعت ممکن است که نسبت به سال‌های گذشته تا حدی پیچیده‌‌‌‌تر شده باشد. طی این دو روز همایش پیرامون ظرفیت، چالش و فرصت‌‌‌‌های صنعت پلیمر و ناترازی انرژی و مشکلات مواد اولیه و فضای بین‌المللی با شاخص‌‌‌‌های اقتصادی آن صحبت شد. البته بیش از هر چیزی باید به‌‌‌‌دنبال راهکارهایی برای حل این چالش‌‌‌‌ها بود.
قنبرپور در ادامه خاطرنشان کرد: از 8 میلیون تن ظرفیت پتروشیمی‌‌‌‌ها، حدود 5 میلیون تن آن صرف صنایع پلیمر می‌شود. در سال 1402 نسبت به سال 1401 حدود 68 درصد در بورس کالا هزینه رقابت بالاتری پرداخت شد. بخش عمده پلیمر یعنی 95درصد بر اساس کامودیتی‌‌‌‌ها ایجاد شده‌‌‌‌اند.
وی در ادامه با برشمردن این موضوع که سه مانع مهم بر سر راه صنایع پتروشیمی قرار دارد، گفت: سه مانع اصلی در این صنعت در زمینه انرژی، منابع مالی و منابع انسانی قابل تقسیم هستند. در بحث انرژی دو راهکار کوتاه‌‌‌‌مدت بیشتر وجود ندارد، نخست اینکه به سرعت انرژی وارد کنیم؛ دوم اینکه دولت در زمینه قیمت انرژی در بخش مصرف خانگی بهینه سازی کند. در زمینه منابع انسانی باید این موضوع را که منابع انسانی ارزان یکی از مزیت‌‌‌‌های ماست فراموش کنیم، اتفاقی که در چین روی داده که دستمزد یک کارگر چینی به دلار سه و نیم برابر یک کارگر ایرانی شده است، یا در ترکیه نیز این دستمزد سه برابر کارگر ایرانی شده است.
باید برای منابع انسانی هزینه بیشتری کنیم و 15درصد هزینه نیروی انسانی را به 25درصد برسانیم. در زمینه منابع مالی نیز بسیار به منابع بانکی وابسته هستیم. حدود 90درصد منابع بنگاه‌‌‌‌ها از منابع بانکی است، در حالی که باید یاد بگیریم که از منابع مالی دیگر مانند بازار سرمایه و اوراق قرضه و... استفاده کنیم. در بخش حاکمیتی نیز به دلیل کنترل تورم، تسهیلات در اختیار تولیدکنندگان قرار نگرفته و به وام ازدواج و فرزندآوری اختصاص یافته که این امر به نوبه خود تورم‌‌‌‌زا شده است. سیاست تولید باید به سمت تسهیلات‌‌‌‌دهی به تولید پیش برود.
توسعه صادرات صنایع پایین‌‌‌‌دست پلیمر، نیازمند هم‌‌‌‌افزایی
در ادامه نیز مسعود جمالی، مدیرعامل شرکت طناب نقش جهان در این میزگرد با تمرکز بر فرصت‌‌‌‌های اقتصادی در بازارهای بین‌المللی درخصوص صنعت پلیمر عنوان کرد: در ایران در صادرات مشکلاتی داریم. نبود تعهد ارزی و نبود ارز تک‌‌‌‌نرخی مشکلات کنونی صادرات کشور به‌‌‌‌شمار می‌‌‌‌روند. با وجود این برخی واحدها در هر شرایط حتی در زمان جنگ صادرات انجام می‌دهند، البته صادرات در ایران یک فرآیند سخت به‌‌‌‌شمار می‌رود. سازمان توسعه و تجارت باید به امر صادرات بپردازد که در این راستا وظایف خود را به خوبی انجام نمی‌‌‌‌دهد. رویکرد صادراتی در بخش حاکمیتی با مشکلات بسیاری همراه است. هیچ عملکرد مثبت دولتی برای صادرات وجود ندارد. وقتی در سطح کلان فردی رئیس سازمان و تجارت می‌شود که بیشترین خرید وی ممکن است خرید روزانه زندگی‌‌‌‌اش بوده باشد، دیگر چه انتظاری می‌توان داشت. مشکل ما این است که پست‌‌‌‌های مدیریتی در ایران بیشتر سیاسی هستند، تا اینکه مبتنی بر دانش فرد باشند.
جمالی در ادامه افزود: با وجود این اگر شرکتی در چنین فضایی تولید انجام می‌دهد، باید صادرات داشته باشد. اگر صادرات انجام ندهد، نمی‌تواند تامین مالی داشته باشد. در زمینه صادرات طی سال‌های گذشته چند بازار ساده عراق و افغانستان را داشته‌‌‌‌ایم. اگر بخواهیم از بازار بین‌المللی جا نمانیم، باید دید خود را وسیع‌‌‌‌تر کنیم. باید کارشناس صادرات داشته باشیم و به بازارهای جدید ورود پیدا کنیم که نیازمند سرمایه‌‌‌‌گذاری است. در صنعت پلیمر باید در نمایشگاه‌‌‌‌های مختلف بین‌المللی شرکت کرد. در صادرات به غیر از هم‌‌‌‌افزایی، راهکار دیگری نداریم و در این راستا باید هزینه کرد. باید دست رقبای داخلی را گرفت و در این زمینه همکاری صورت بگیرد. باید هاب منطقهای در امارات و عمان ایجاد کرد. توسعه صادرات صنایع پایین‌‌‌‌دست پلیمر، در گرو همکاری شرکت‌هاست.
تنها شرکت‌های چابک در بازار می‌‌‌‌مانند
علیرضا ترک بازرس انجمن ملی صنایع پلیمر در این میزگرد، درباره قیمت کامودیتی‌‌‌‌ها و تاثیر آن بر بازار منطقهای بیان کرد: نقش کامودیتی‌‌‌‌ها در قیمت تمام‌‌‌‌شده پلیمر بسیار پررنگ است. وقتی در حوزه‌‌‌‌ای رقابت بالاست، به اشکال مختلفی صادرات افزایش پیدا می‌کند. در صنعت پلاستیک مدیریت این موضوع که وارد کدام بازار شویم، راحت‌‌‌‌تر است، بنابراین به‌‌‌‌راحتی می‌توان برنامه‌‌‌‌ریزی انجام داد و به سمت صادرات محصولاتی پیش رفت که با ارزش‌‌‌‌افزوده بیشتری همراه هستند، چراکه در غیر این صورت از دور رقابت حذف خواهیم شد. در حوزه‌‌‌‌های دیگر، صادرات با آشفتگی‌‌‌‌های بیشتری همراه است. صنعت پلیمر فرصت صادرات بیشتری به همراه دارد؛ البته مسوولان باید بحث صادرات مواد پایه را از سایر مواد جدا کنند تا مواد پایه به قیمت جهانی به دست مصرف‌کننده برسد. در این صورت می‌توانیم به صادرات صنایع تکمیلی امیدوار باشیم. تا زمانی که سوگیری داشته باشیم، نمی‌توانیم به سمت صادرات پایدار پیش برویم.
ترک در ادامه همچنین خاطرنشان کرد: در صنعت پلیمر با محدودیت شدید منابع مالی و انرژی و تامین مواد اولیه روبه رو هستیم و در این سه حوزه مجبور به واردات هستیم که این واردات باید از محل صادرات انجام بگیرد. در چنین فضایی تنها شرکت‌های توانمند و چابک که قادر به تامین انرژی و مواد اولیه و منابع مالی خود باشند، می‌توانند ادامه حیات بدهند. این محدودیت‌ها بسیار جدی است که چند سال آینده با آن دست به گریبان هستیم.
در صنعت پتروشیمی، نیاز به تنظیم‌‌‌‌گر فرابخشی داریم
همچنین محمدحسین بابالو دبیر انجمن ملی صنایع پلیمر ایران در این میزگرد درباره تاثیر شاخص‌‌‌‌های کلان اقتصادی بر فضای کسب و کار صنعت پلیمر خاطرنشان کرد: در شاخص‌‌‌‌های کلان اقتصادی در چند ماه اخیر دچار یک دوگانگی شده‌‌‌‌ایم، دولت جدیدی سر کار آمده و تلاش بر درانداختن طرحی نو دارد، اما همچنان ساختار جدید دولت را نمی‌‌‌‌بینیم. تیم جدید هنوز کامل مستقر نشده، در این میان نگاه وزرا از اهمیت بالایی برخوردار است. تغییر ریل و سیاست و مجری اتفاق نیفتاده است، بنابراین نمی‌توان انتظار تغییر داشت. تنها تغییر این روزها، نزدیک شدن ارز نیمایی یا مبادله‌‌‌‌ای به ارز آزاد بوده است، البته افزایش قیمت نیمایی شدت بیشتری دارد. هر اندازه این دو نرخ به هم نزدیک‌‌‌‌تر شوند، فضا برای تولیدکننده بیشتر خواهد شد، البته امکان دارد تقاضای غیرواقعی نیز کاهش یابد. البته امیدواریم که به سمت ارز تک‌‌‌‌نرخی حرکت کنیم.
بابالو در ادامه تاکید کرد: ما با کسانی که معتقدند شاخص‌‌‌‌های اقتصادی ما تغییر چندانی نخواهد داشت، موافق هستیم، چراکه باید به این موضوع توجه داشت که اقتصاد ایران وارد مرحله ثبات شده است. تنها موضوعی که سال گذشته رخ داده، افزایش محسوس صادرات نفت خام بوده است. نفت از قیمت بالای 80 دلار که به تثبیت رسیده بود به 70 دلار رسیده است و بعید نیست در صورت آرام گرفتن تنش‌های منطقهای که این روند نزولی قیمت ادامه پیدا کند. بنابراین ممکن است که درآمد ارزی ما از مسیرهای غیرمنتظره کاهش پیدا کند. اگر ما داده‌‌‌‌های تکنیکال را کنار بگذاریم، ظرفیت بنیادی برای رشد گام به گام را داریم که جرقه‌‌‌‌هایی این موضوع را نشان می‌دهد. سیگنال دوم افزایش مستمر قیمت دلار مبادله‌‌‌‌ای است. سیگنال سوم، سختگیری‌‌‌‌هایی است که طی 6 ماه گذشته روی واردات انجام شده است و با تغییر دولت ثبت‌سفارش‌‌‌‌ها باید مورد مهرورزی مجدد قرار بگیرد. اگر این عوامل را کنار هم بگذاریم، مشاهده خواهیم کرد که تقاضای ارزی جدیدی به بازار اضافه می‌شود. این روندها نشان می‌دهد رشد متعادلی پیش‌‌‌‌رو داشته باشیم.
وی در ادامه با اشاره به این موضوع که بخش مهمی از صادرات نفت ایران متوقف‌‌‌‌نشدنی است و قرارداد 25 ساله ایران با چین باعث ثبات روند صادرات نفت شده است، افزود: برخی تصمیم‌‌‌‌های دولت و پذیرش برخی معاهدات می‌تواند به روند رشد کمک کند. به صورت کلی در کوتاه‌‌‌‌مدت و میان‌‌‌‌مدت نمی‌توانیم انتظار جهشی بزرگ را در اقتصاد داشته باشیم.
دبیر انجمن ملی صنایع پلیمر ایران در ادامه تصریح کرد: این شرایط داخلی ما در حالی است که احتمال رکود در بازارهای جهانی بیشتر از رونق است. اوضاع چین چندان خوب نیست و شرایط در جهان وارد فازی شده است که رکود را به دنبال خود می‌‌‌‌آورد. جنگ‌‌‌‌های منطقه و جنگ روسیه و اوکراین همچنان ادامه دارد و پایان این جنگ‌‌‌‌ها چندان مشخص نیست و چندان هم معلوم نیست که به مناطق دیگر نیز سرایت نکند. در کل باید بتوان در چارچوب این فضا کار را ادامه داد.
بابالو در ادامه با تاکید بر این موضوع که جنس سرمایه‌‌‌‌گذاری در صنعت پتروشیمی در حال تغییر است، گفت: حدود 15 سال سرمایه‌‌‌‌گذاری بزرگی در زمینه ارزش تولید انجام نشده است. اما هم‌‌‌‌اکنون شرکت‌های پتروشیمی را الزام کرده که وارد حوزه پلیمرها و زنجیره متانول و... شوند که ارزش بیشتری را به همراه خواهند داشت. برخی پروژه‌‌‌‌های صنعت پتروشیمی 10 سال پیش آغاز شده‌‌‌‌اند، اما به مدت یک سال است که به نتیجه رسیده و فعال شده‌‌‌‌اند. این نقطه ضعف است و ما باید بتوانیم طی سه تا پنج سال یک واحد را به سرانجام برسانیم که در این صورت می‌توانیم چهره متفاوتی از صنعت پتروشیمی را در سال‌های پیش‌‌‌‌رو داشته باشیم. برای نمونه ممکن است در آینده مشکل تامین پی‌‌‌‌وی‌‌‌‌سی نداشته باشیم، چراکه این عرضه‌‌‌‌ها وارد بازار می‌شود. در دنیا تولید پتروشیمی پایه در دنیا رو به اتمام است و به سمت تولید با ارزش بیشتر پیش می‌‌‌‌روند.
وی همچنین افزود: از سوی دیگر، تامین مواد اولیه طی دو سه سال آینده تغییر خواهد کرد. صنایع پایین‌‌‌‌دست بر مبنای مواد اولیه بالادستی تولید می‌شود و این دو بخش باید با یکدیگر تعامل داشته باشند. جنس بازار ما از مسیر مواد اولیه طی دو سه سال آینده تغییر خواهد کرد. موادهای جدیدی در راه است که باید صنایع پایین‌‌‌‌دست یا کشورهای منطقه از آن استفاده کنند.
دبیر انجمن ملی صنایع پلیمر ایران همچنین به وضعیت کشور چین در صنعت پلیمر و تاثیر آن بر بازار بین‌المللی پرداخت و عنوان کرد: چین به صورت گسترده در صنعت پلیمر در حال سرمایه‌‌‌‌گذاری است و در این صنعت قیمت تمام‌‌‌‌شده در چین به حدی پایین است که هیچ تولیدکننده‌‌‌‌ای قادر به رقابت با این کشور نیست، البته این امر الزاما به دلیل خرید نفت از ایران نیست. شرایطی برای تولیدکنندگان چینی فراهم است که هیچ شرکتی در دنیا توان رقابت با آنها را ندارد. هرچند تامین مواد اولیه در کشور راحت‌‌‌‌تر است، اما به همان اندازه رقابت نیز بیشتر خواهد شد و حفظ سهم بازار برای آن اهمیت پیدا می‌کند.
بابالو افزود: در چنین شرایطی صنعت پلیمر با مشکل تامین انرژی روبه رو است؛ علاوه بر این دچارمشکلات عدیده‌ای است و رقیبی مانند چین دارد، این درحالی است که فناوری ما در این صنعت مربوط به 20 سال پیش است و از هوش مصنوعی بهره‌‌‌‌ای نداریم. در بازار صادرات گرفتار مشکلاتی هستیم، در چنین شرایطی رقابت در بالادست، سخت‌‌‌‌تر از پایین‌‌‌‌دست خواهد شد. قیمت‌های جهانی نیز در حال کاهش است و زمینه رقابت شدیدتر می‌شود. وی در پایان تاکید کرد: در چنین فضایی ضروری است که تعامل بالادست و پایین‌‌‌‌دست بیشتر شود، تا سودآوری بیشتر نصیب هر دوبخش شود. این تعامل یک الزام به‌‌‌‌شمار می‌رود، نه یک اختیار، بنابراین باید به سمت تعامل این دو حوزه پیش رفت، از این رو این صنعت به یک تنظم‌‌‌‌گر فرابخشی نیاز دارد و برای این امر یک وزارتخانه کافی نیست.
همچنین علیرضا میربلوک مدیرعامل موسسه اندیشه برتر میران، در این میزگرد پایانی، به جمع‌‌‌‌بندی سخنرانی‌‌‌‌های ارائه‌‌‌‌شده در میزگردهای تخصصی این همایش دو روزه پرداخت. وی بر این موضوع تاکید کرد که برای این همایش هماهنگی‌‌‌‌های بسیاری با بخش‌‌‌‌های مختلف انجام شد. پنجمین همایش اقتصاد صنایع پلاستیک ایران، هشتم و نهم مهر ماه 1403 با حضور فعالان و دست‌‌‌‌اندرکاران این صنعت از سوی گروه رسانه‌‌‌‌ای دنیای اقتصاد در تهران برگزار شد.
