مصطفی عرب با اشاره به اینکه گزارش زیست‌بوم دانش‌بنیان برا‌ی سومین سال رونمایی می‌شود، تصریح کرد: با توجه به نام‌گذاری سال با عنوان «تولید، دانش‌‌بنیان و اشتغال‌‌آفرینی»، چنین گزارش‌هایی جایگاه ویژه‌ای دارد و لازم است تا اطلاعات تحلیلی درباره اقتصاد دانش‌بنیان در دسترس خبرگان و فعالان این حوزه قرار بگیرد.

مدیر کارگزار اعتبارسنجی صندوق نوآوری و شکوفایی با بیان اینکه گزارش زیست‌‌بوم شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان مبتنی بر پردازش ریزداده‌هاست، تصریح کرد: زیست بوم فناوری کشور از سال ۹۰ به صورت پرشتابی توسعه داده شده و روند رشد تعداد شرکت‌‌ها و درآمد و تسهیلات فعال آنها در گزارش زیست‌‌بوم شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان مورد تحلیل قرار گرفته است. وی با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر تعداد شرکت‌‌های دانش‌بنیان از حدود یک هزار و ۵۰۰ مورد به حدود۷ هزار و ۵۰۰ شرکت رسیده است، افزود: در سال‌های اخیر به‌طور متوسط سالانه هزار شرکت به جمع دانش‌بنیان‌‌ها اضافه شده‌‌اند. علاوه بر این، درآمد شرکت‌‌های دانش‌بنیان از حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان در سال ۹۶ به ۱۹۸ میلیارد تومان رسیده است که این امر به معنای رشد ۵ برابری درآمد شرکت‌‌های دانش‌بنیان است. عرب با بیان اینکه ۲۲ درصد از اعضای هیات‌مدیره و ۱۲ درصد از مدیران عامل شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان را زنان تشکیل می‌دهند اضافه کرد: بر اساس آمارها در پایان سال ۱۴۰۰ حدود ۲۷۵ هزار نفر در شرکت‌‌های دانش‌بنیان فعالیت داشتند و این آمار نسبت به ابتدای سال ۹۹ رشد ۲۰ درصدی داشته است. این امر نشان می‌دهد تعداد قابل توجهی از فعالان و نخبگان در بدنه شرکت‌‌های دانش‌بنیان فعالیت می‌کنند.

عرب اضافه کرد: بررسی آمارهای تحلیلی نشان می‌دهد که مجموع معافیت مالیاتی مرتبط با محصولات دانش‌‌بنیان که به شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان نوع یک تعلق می‌گیرد، در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۰۰۰ میلیارد تومان بوده است و این در حالی است که این عدد تنها معادل ۳/ ۰ درصد از درآمد مالیاتی دولت در سال ۱۴۰۰ است. همچنین آمارها نشان می‌دهد که مانده بدهی شرکت‌‌های دانش‌بنیان به سیستم بانکی در انتهای سال ۱۴۰۰ حدود ۶۸ هزار میلیارد تومان بوده است.

پژوهشگر اقتصاد دانش‌‌بنیان افزود: جمع‌‌بندی و تحلیل اطلاعات گزارش زیست‌‌بوم شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان نشان می‌دهد که زیست‌‌بوم فناوری شکل گرفته و به بلوغ نسبی رسیده و سهم مشخصی از اقتصاد کشور را به خود اختصاص داده است اما زمانی که پردازش اطلاعات می‌کنید، ممکن است نتایج تصمیم‌گیری‌‌ها در برخی موارد نیاز به آسیب‌شناسی داشته باشد؛ بنابراین، رویکرد ما در این گزارش نشان دادن جایگاه اقتصاد دانش‌بنیان است و سعی کردیم نقاط ضعف و قوت را بیان کنیم تا در تصمیم‌گیری‌‌ها مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

عرب آسیب‌شناسی حوزه دانش‌بنیان‌‌ها را به دو قسمت تقسیم کرد و گفت: موضوع مهمی که کمتر به آن پرداخته می‌شود، آسیب‌شناسی مبتنی بر فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان است. آمارها نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان نتوانسته‌‌اند فرآیند تامین مالی خود را به صورت درستی انجام دهند و به لحاظ الزامات حاکمیت شرکتی یا قانون تجارت دچار ایرادات اساسی هستند. بنابراین شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان ‌‌باید به اهمیت سلامت مالی و موضوعات مرتبط با تجاری‌سازی کسب و کار خود توجه کنند.

وی با بیان اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان برای اینکه فرآیند تجاری‌سازی سریع انجام شود نباید صرفا در مسائل فنی و بازاریابی تمرکز کنند، تصریح کرد: شرکت‌های دانش‌بنیان زمانی رشد می‌کنند که از حالت گلخانه‌‌ای خارج شوند و تاب‌آوری لازم برای فعالیت اقتصادی در کشور را داشته ‌‌باشند. پژوهشگر اقتصاد دانش‌‌بنیان ادامه داد: بررسی‌‌ پراکندگی تسهیلات نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از شرکت‌‌ها نتوانسته‌اند از منابع وام شرکت دانش‌بنیان استفاده کنند و این در حالی است که شرکت‌های بزرگ به نحو مطلوب‌تری از سیستم بانکی تامین مالی شدند. علاوه بر لزوم استاندارد‌سازی ساختار مالی شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان، به نظر می‌‌رسد نهاد سیاستگذار این حوزه به سوی ابزارهای نوین باید برود تا این مشکل برطرف شود و از طرفی تامین مالی شرکت‌‌ها نباید به وام محدود شود و می‌توان از سایر روش‌ها همچون سرمایه‌‌گذاری خطرپذیر برای شرکت‌‌های کوچک و تامین مالی از بورس برای شرکت‌‌های بزرگ استفاده کرد. همچنین توسعه روش‌های نوین در حوزه‌های اعتبارسنجی اشخاص حقوقی جایگاه کلیدی در تسهیل ارائه خدمات به شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان دارد.

عرب در پایان گفت: یکی از نیازمندی‌‌ها برای اینکه اقتصاد دانش‌بنیان به هدف خود برسد و با سرعت بیش از گذشته رشد کند، دقت و توجه به اطلاعات و پردازش آن و بهره‌گیری از آن توسط سیاستگذاران و تصمیم‌‌ساز است که امیدواریم چنین گزارش‌هایی در این حوزه بتواند مثمرثمر واقع شود.