عوارضی که تجهیزات فولادی را فرسوده نگه می‌دارد
وضعیت تجهیزات خطوط فولاد
درباره نوسازی و به‌‌‌روز بودن تجهیزات و ماشین‌‌‌آلات زنجیره فولاد، مجید محمودی، مشاور شرکت مهندسی فولاد مبارکه در گفت‌‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد: در زمینه به‌‌‌روز بودن خط تولید در صنعت فولاد مشکل حاد و قابل‌توجهی وجود ندارد، چراکه بیشتر واحدهای فولادسازی در کشور به غیر از ذوب‌آهن اصفهان به تازگی و طی دهه‌‌‌های گذشته تاسیس و به‌‌‌روز شده‌‌‌اند. برای نمونه خط تولید شرکت فولاد مبارکه عمری ۳۰ساله دارد که چندان قدیمی به‌‌‌شمار نمی‌رود و تمام خطوط تولید آن جدید تاسیس شده است. همچنین این فولادسازی طی سال‌های اخیر بخشی از این خطوط خود را بازسازی کرده است. محمودی در ادامه با اشاره به این موضوع که خطوط مختلف کارخانه‌‌‌های فولادسازی را باید از همدیگر تفکیک کرد، گفت: برای نمونه در کارخانه فولادسازی باید خط اتوماسیون و بخش الکترونیک همگی به‌‌‌روز شود. در این راستا شرکتی مانند شرکت فولاد مبارکه تمام خطوط خود را کاملا به‌‌‌روز کرده است.
وی در ادامه با اشاره به این موضوع که چند وقت یک بار خطوط تولید در کارخانه‌‌‌های فولادسازی نیاز به نوسازی و بازسازی دارند، خاطرنشان کرد: خطوط اتوماسیون ۷ تا ۸ سال یک‌بار نیاز به نوسازی دارند. با این به‌‌‌روز شدن و تغییرات است که میزان دقت و بهره‌‌‌وری در این خطوط بیش از پیش افزایش پیدا می‌کند. این خطوط معمولا در تمام دنیا در همین بازه زمانی تغییر و به‌‌‌روز می‌‌‌شوند. اما در مقابل برخی تجهیزات مانند ماشین‌‌‌آلات مکانیکال پس از ۳۰ تا ۴۰ سال نیاز به تغییر خواهند داشت. در این راستا کارخانه‌‌‌های بزرگی مانند فولاد مبارکه، فولاد خوزستان و فولاد خراسان از بازسازی خود غافل نبوده و تمام خطوط خود را بازسازی کرده‌‌‌اند.
بخش خصوصی عقب‌‌‌تر از بخش دولتی
مشاور شرکت مهندسی فولاد مبارکه در ادامه با اشاره به این موضوع که بخش خصوصی چندان نتوانسته تجهیزات و ماشین‌‌‌آلات خود را به‌‌‌روز کند، بیان کرد: برای واحدهای بخش خصوصی، نوسازی و به‌‌‌روز کردن خطوط تولید به مثابه هزینه تلقی می‌شود نه سرمایه‌گذاری. از همین رو در این زمینه از بخش دولتی عقب‌‌‌تر هستند و خطوط اتوماسیون آنها قدیمی به‌‌‌شمار می‌رود و محصولات آنها از نظر کیفی در سطح پایین‌‌‌تری قرار دارد. البته باید این موضوع را در نظر داشت که فولادسازان بزرگ و دولتی با توجه به سنگ‌آهن و انرژی ارزان قادر به به‌‌‌روز کردن خود هستند که بخش خصوصی این توانایی را ندارد و هرگونه اقدام در این راستا را هزینه‌‌‌تراشی برای خود می‌‌‌پندارد. باید یادآور شد که فولادسازان بزرگ نیز طی چند سال گذشته به دلیل تحریم‌ها تا حدی از این موضوع عقب مانده‌‌‌اند، هرچند این عقب‌‌‌افتادگی چندان زیاد نیست، ولی در هر صورت اگر تحریمی علیه ایران وجود نداشت، همین اندک فاصله با تجهیزات روز دنیا در کارخانه‌‌‌های فولاد نیز برای آنها وجود نداشت و همپای کشورهای توسعه‌‌‌یافته قادر بودند که خود را به‌‌‌روز کنند.
تجهیزات و ماشین‌‌‌آلات معدنی عقب‌‌‌تر هستند
محمودی همچنین درباره ماشین‌‌‌آلات و تجهیزات معادن در زنجیره فولاد عنوان کرد: در مقایسه با کارخانه‌‌‌های فولاد باید اذعان کرد که ماشین‌‌‌آلات معادن بسیار قدیمی‌‌‌تر باقی مانده‌‌‌اند. این در حالی است که باوجود سودده بودن معادن سنگ‌آهن، انتظار بازسازی ماشین‌‌‌آلات و تجهیزات بیشتری از آنها می‌‌‌رفت. البته باید یادآور شد که طی سال‌های گذشته این معادن به دلیل تحریم‌ها نتوانسته‌اند تجهیزات خود را به‌‌‌روز کنند. هرچند قادر هستند خطوط اتوماسیون را وارد کنند، اما بازهم به دلیل تحریم‌ها و وجود مشکلاتی همچون نقل و انتقال پول از کشورهای اروپایی چنین امکاناتی برای آنها وجود ندارد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا منعی در زمینه واردات ماشین‌‌‌آلات معدنی در کشور وجود ندارد، عنوان کرد: با توجه به این موضوع که در زمینه تجهیزات داخلی و ماشین‌‌‌آلات در زنجیره فولاد، ساخت داخلی نداریم، از همین رو منعی نیز درباره واردات نداریم. هرچند قوانین دست و پاگیری که در این زمینه اعمال می‌شود، خود موانع ایجاد می‌کند. از سوی دیگر گاهی شاهدیم که بخش خصوصی با این دیدگاه که هزینه کمتری متحمل شوند، اقدام به واردات ماشین‌‌‌آلات دست دوم می‌کنند، یا اگر ماشین‌‌‌آلات یا تجهیزات نویی خریداری می‌کنند، سعی دارند که تجهیزات ارزان‌قیمت‌‌‌تری باشد. یا حتی گاهی این دیدگاه را دارند که اگر یک دستگاه خوب خریداری می‌کنند باید آن دستگاه تا همیشه برای آنها کار کند و دیگر لازم نیست اقدام به بازسازی، نوسازی و به‌‌‌روز کردن دستگاه‌ها کنند.
بومی‌‌‌سازی ۸۰درصدی تجهیزات نوردکاران
درباره نوسازی تجهیزات در زنجیره پایین‌‌‌دست صنعت فولاد که همان بخش نوردکاری محسوب می‌شود، مصطفی عبداللهی مدیرعامل صنایع تولیدی نورد گرم فلز در گفت‌‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد: در زمینه تجهیزات نورد که در زنجیره پایین‌‌‌دست فولاد قرار دارد، باید اذعان کرد که ۷۰ تا ۸۰درصد این تجهیزات به‌‌‌ویژه در بخش مکانیکال بومی شده‌‌‌اند و در بخش الکترونیکال نیاز به واردات ۲۰ تا ۳۰درصدی وجود دارد.
عبداللهی در ادامه با اشاره به این موضوع که در سال‌جاری عوارضی برای واردات تجهیزات در زنجیره فولاد اعمال شده است، خاطرنشان کرد: در بودجه سال ۱۴۰۱ قرار شد، برای واردات تجهیزات در کل زنجیره فولاد عوارض ۲۰درصدی در نظر گرفته شود که این عوارض در طول تاریخ کشور بی‌‌‌سابقه بوده است. باتوجه به این عوارض سنگینی که دولت از طریق گمرک برای واردات تجهیزات در زنجیره فولاد اعمال کرده، انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران درصدد معافیت از پرداخت این عوارض گمرکی است تا اجرایی نشود. البته باید یادآور شد که این معافیت عوارض نیاز به موافقت و مصوبه سران قوا دارد، چراکه این قانون از طریق مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است.
وی در پاسخ به این پرسش که میانگین عمر تجهیزات و ماشین‌‌‌آلات در صنعت فولاد ایران به چه میزان است، گفت: عمر میانگین خطوط ماشین‌‌‌آلات در کارخانه‌‌‌های فولادسازی در سطح جهان حدود ۵ سال است، اما در ایران این میانگین حدودا به ۱۰ تا ۱۵ سال می‌‌‌رسد. تقریبا ۴۰ سال است در ایران واردات آنچنانی و به‌‌‌طور کلی بازسازی قابل‌توجهی انجام نشده است، این در حالی است که خط تولید برخی کارخانه‌ها واقعا مستهلک شده و گاهی پیش می‌‌‌آید که یک قطعه بعد از ۵ یا ۱۰ سال و حتی بیشتر تعویض و بازسازی نشده است.
