رکود جهانی بر بازار ضایعات داخلی نیز سایه افکنده است
بیرمقی در معاملات قراضه مس
ضایعات مس از جمله مواد اولیه بسیار ارزشمند است و علت اهمیت بازیافت این فلز به دلیل کاربرد وسیع آن است. مس به دلیل داشتن ویژگی‌‌‌‌‌‌های مهم و منحصر به فردی که دارد؛ در صنایع مختلفی از جمله خودروسازی، صنعت ماشین‌آلات، صنعت ساخت تجهیزات و صنعت ساختمان‌سازی نیز کاربرد وسیعی پیدا کرده است. به همین دلیل افراد زیادی به جمع‌آوری ضایعات مسی می‌‌‌پردازند و به واسطه فروش آن به کارخانه‌‌‌ها و خریداران ضایعات مسی، به سود قابل‌توجهی دست پیدا می‌کنند.
کاربرد ضایعات مس در صنعت
یکی دیگر از دلایل اهمیت بازیافت ضایعات مس این است که فلز سرخ نسبت به دیگر فلزات مهم‌تر بوده و دارای قیمت بالاتری است. علاوه بر این بسیار انعطاف‌پذیر بوده و خاصیت چکش‌‌‌خواری خوبی نیز دارد. از این رو در ساخت انواع تجهیزات و وسایل مورد استفاده قرار می‌گیرد اگرچه مهم‌ترین کاربرد آن را باید در انتقال جریان برق عنوان کرد.
در برخی گمانه‌‌‌زنی‌‌‌ها این‌گونه عنوان شده که به طور کلی سالانه ۲۵ تا ۳۰هزار تن ضایعات بازیافتی مس در کشور به چرخه تولید مجدد وارد می‌شود. این میزان حدود ۱۵درصد از تولید مس را در کشور شامل می‌شود. از این ۱۵درصد، حدودا ۱۰درصد از آن برای مصارف صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بازار فلزات اساسی در ابعاد جهانی روزهای کم‌‌‌رمقی را پشت‌‌‌سر می‌‌‌گذراند. طوری که برخی از فعالان بازار احتمال وقوع بحرانی شبیه به سال ۲۰۰۸ را دور از ذهن نمی‌‌‌دانند. اخیرا قیمت مس در بورس لندن به زیر ۸هزار دلار رسید. با این حال برخی از کارشناسان با اشاره به احتمال بازگشت تقاضای چین به بازار نسبت به پشت‌‌‌سر گذاشتن بحران فلزات خوش‌بین هستند اگرچه این گفتمان غالب نیست. تعداد معاملات در بازار ضایعات کاهش جدی داشته است.
روح‌‌‌الله فیض‌‌‌آبادی مدیر بنگاه ضایعاتی فیض‌‌‌آبادی در گفت‌‌‌وگو با خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» اظهار کرد: طی دو تا سه ماه اخیر وضعیت بازار ضایعات مس و برنج در نابسامان‌‌‌ترین حالت ممکن به سر می‌‌‌برد به طوری که تعداد معاملات به کمترین میزان رسیده و به نوعی می‌توان گفت معاملات به صفر رسیده است. به دلیل تعطیلات تابستانی و نوسانات قیمت‌های جهانی تعداد زیادی از کارخانه‌‌‌ها فعالیت ندارند و در نتیجه ضایعاتی تولید نمی‌شود و عملا خرید و فروش قراضه مس و برنج انجام نمی‌شود. پیش‌تر بازار ضایعات با رونق همراه بود و باسکول‌‌‌ها شلوغ بودند اما اکنون بازار خالی از مشتری و فروشنده است.
وی افزود: کارخانه‌‌‌هایی همچون تولیدی‌‌‌های شیرآلات، لوسترسازی‌‌‌ها و کارگاه‌‌‌های ریخته‌‌‌گری و ساخت قطعات مسی و برنجی در حال حاضر وضعیت مطلوبی ندارند و تولید این نوع کارخانه‌‌‌ها با چالش مواجه است، بنابراین نتیجه فعالیت آنها بر بازار قراضه تاثیر مستقیم می‌‌‌گذارد. بازارهای جهانی فلزات اساسی نیز با رکود همراه هستند و این موضوع نیز بر روند کاری و تولید کارخانه‌‌‌های مرتبط با مس و برنج کشور تاثیر مستقیم گذاشته است.
قدرت خرید مردم کاهش یافته است
فیض‌‌‌آبادی عنوان کرد: با توجه به وضعیت بازار می‌توان پیش‌بینی کرد که بازار ضایعات مس و برنج تا پایان سال‌جاری با همین روند پیش خواهد رفت و بنگاه‌‌‌های ضایعاتی نیز کج‌‌‌دار و مریز گام برمی‌‌‌دارند و در صورت افزایش فشارها قطعا تعداد زیادی از این بنگاه‌‌‌ها مجبور به تعطیلی خواهند شد. با این وضعیت پرداخت حق و حقوق کارگران و هزینه‌‌‌ها دشوار شده است و عملا دخل و خرج بنگاه‌‌‌های ضایعاتی باهم همخوانی ندارد.
وی گفت: در شرایط فعلی قدرت خرید مردم به قدری کاهش یافته که کالاهایی همچون لوستر و شیرآلات خود را تعمیر می‌کنند و همچون گذشته تعویض و تغییر را به کار نمی‌‌‌گیرند، بنابراین بازار ضایعات نیز از کاهش مشتری رنج خواهد کشید. بازار همیشه افت و خیز داشته اما کساد فعلی در بازار بی‌‌‌سابقه است.
رکود در بازارهای جهانی
در ادامه نیما سلطانی از فعالان بازار قراضه مس و برنج به «دنیای‌اقتصاد» گفت: به دلیل نوسانات قیمت و رکود جهانی در بازار فلزات اساسی چیزی حدود سه ماه است که خرید و فروش قراضه نداشته‌‌‌ایم. وضعیت بازارهای جهانی نامعلوم بوده و کاهش قیمت‌ها بیشترین تاثیر را در بازار و معاملات قراضه داخلی داشته است و آینده خوبی را برای این بازار نمی‌توان متصور شد. پیش از این وضعیت روزانه چیزی حدود سه تن بار خرید و فروش می‌کردیم که در حال حاضر به حداقل نزدیک به صفر رسیده است.
وی تاکید کرد: بیشتر مشتریان و خریداران ضایعات مس و برنج تولیدکنندگان میله‌‌‌های برنجی بودند. به عنوان مثال در شهرستان نجف‌‌‌آباد استان اصفهان تعدادی کارخانه تولیدی میله برنجی و مسی فعالیت داشتند که روزانه چیزی حدود ۵ تن محصول تولید می‌کردند که طی ۱۵ روز گذشته یک مورد از این کارخانه‌‌‌ها بار و ضایعات طلب نکرده‌‌‌اند. مشتری‌‌‌ها تفاله‌‌‌های خود را به چرخ تولید برمی گردانند و در واقع تولید مازاد ندارند و به میزانی که مشتری دارند محصول تولید می‌کنند و عملا با این شیوه نه قراضه‌‌‌ای برای تولید نیاز است و نه ضایعاتی برای فروش به وجود می‌‌‌آید.
ترس از تکرار رکود سال ۲۰۰۸
سلطانی در ادامه مطرح کرد: سال ۲۰۰۸ نیز چنین اتفاقی برای بازار ضایعات مس و برنج افتاد که بازار جهانی وارد رکود شد و بهای مس از ۷هزار تومان به ازای هر کیلوگرم به ۳هزار تومان کاهش یافت و چیزی حدود دو سال طول کشید تا روند بازار سر و سامان بگیرد. در حال حاضر نیز بسیاری از کارشناسان بزرگ در دنیا به این موضوع اشاره می‌کنند که احتمال طولانی شدن رکود بازارهای جهانی وجود دارد و همان اتفاق سال ۲۰۰۸ تکرار شود.
بهمن مرسلی، مدیر بنگاه ضایعاتی مرسلی در ادامه به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» گفت: مهم‌ترین دلیل وضعیت نابسامان بازار، نوسانات قیمت فلزاتی همچون مس است. پیش‌تر تولیدکننده‌‌‌های مستقر در شهرستان با سیستم خرید و فروش آنلاین ضایعات آشنا نبودند اما اکنون به این سیستم مسلط شدند و تمام نیازهای خود را از راه دور رفع می‌کنند و به ندرت از مشتری‌‌‌های شهرستانی به تهران مراجعه می‌کنند. در واقع اینترنت و فضای مجازی شرایطی را به وجود آورده است که در دورترین نقطه ایران نیز می‌توان به قیمت‌های به‌روز دسترسی پیدا کرد و با دانستن قیمت‌های جهانی تولیدی‌‌‌های مستقر در شهرستان نیاز کمتری به بازار ضایعات تهران دارند.
وی افزود: از طرفی نیز ریشه‌‌‌های مالی بسیاری از تولیدکننده‌‌‌ها قوی شده است به طوری که به عنوان مثال پیش‌تر برای ادامه حیات کارخانه دو تن ضایعات را می‌‌‌فروختند اما اکنون به دلیل تامین مالی با وجود ۱۰ تن بار نیز اقدام به فروش نمی‌‌‌کنند و این موضوع موجب کاهش معاملات در بازار ضایعات می‌شود.
کارخانه‌‌‌ها فعالیت چشمگیری ندارند
مرسلی یادآور شد: در این صنعت دلال‌‌‌ها فعالیت دارند و کارخانه‌‌‌ها به دلایل مختلف فعالیت چشمگیر نداشته و این موضوع موجب کسادی بازار قراضه به‌خصوص مس و برنج شده است. هزینه‌‌‌ها به صورت سرسام‌‌‌آوری افزایشی بوده و در مقابل سودی از معاملات عاید صنعتگر و بنگاه‌‌‌های ضایعاتی نمی‌شود. قیمت‌گذاری در ضایعات مس به نحوی انجام می‌شود که چیزی حدود یک‌درصد سود خالص در هر کیلوگرم عاید بنگاه‌‌‌دار می‌شود. چرا که رقابت در این بازار به صورت چشمگیری افزایش یافته است و هر فعال ضایعاتی مجبور است با کمترین سود معاملات را انجام دهد.
این بنگاه‌‌‌دار ضایعات مس خاطرنشان کرد: با وجود مشکلات موجود در این صنعت بسیاری از فعالان بازار ضایعات مس و برنج بنگاه‌‌‌های خود را تعطیل کرده‌‌‌اند و سرمایه‌‌‌های خود را برای امور دیگری به کار می‌‌‌گیرند. پیش‌تر با یک‌میلیارد تومان سرمایه امکان خرید ۱۰ تن بار فراهم بود اما اکنون با این میزان سرمایه فقط ۴ تن (محتوی) بار ضایعات را می‌توان معامله کرد، بنابراین فعالان این عرصه فرار را به قرار ترجیح می‌دهند.
