سپرده‌گیری در یک بازه پنج ساله بررسی شد
میزان خلافی بانک‌ها در عبور از چراغ قرمز بانکی
تاریخچه سپرده‌های بانکی
بررسی آمارهای بانکی نشان می‌دهد در پایان سال مالی ۹۶، حدود ۱۳۲۰ هزار میلیارد تومان منابع در سپرده‌های بانکی کشور جمع شده است. این میزان سپرده‌ها حدود ۸۶ درصد نقدینگی کل نظام بانکی را تشکیل می‌دهد. روند سپرده‌های بانکی در ۳۰ بانک کشور نشان می‌دهد که در سال ۹۲ کل سپرده‌های بانکی حدود ۳/ ۶۶۱ هزار میلیارد تومان بوده است. این منابع در سال ۹۳ با رشد ۱۶ درصدی به حدود ۴/ ۷۶۹ هزار میلیارد تومان رسید. پس از آن روند رشد منابع بانکی سرعت گرفت. به‌طوری که در سال ۹۴ این منابع با رشد ۳۳ درصدی به حدود ۱۰۲۴ هزار میلیارد تومان رسید. در سال ۹۵ سپرده‌های بانکی با رشد حدود ۲۳ درصد مواجه شد و کل منابع ۳۰ بانک کشور به حدود ۱۲۶۰ هزار میلیارد تومان رسید. در سال ۹۶، اطلاعات برخی از بانک‌ها تکمیل نیست. به‌طور مثال میزان سپرده‌ای که بانک‌های پاسارگاد، شهر و قوامین در سال ۹۶ جذب کرده‌اند مشخص نیست. با وجود این در سال ۹۶، منابع بانکی با سرعت ۵ درصدی به حدود ۱۳۲۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. البته در سال۹۶، بانک مرکزی به بانک‌های کشور اولتیماتوم داد که نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت را تا ۱۰ درصد و نرخ سود سپرده‌های بلند مدت را تا ۱۵ درصد کاهش دهند. از سوی دیگر بانک‌ها ملزم شدند به حداقل میانگین مانده سپرده‌ها به‌طور روزانه، سود پرداخت کنند. در این حالت اگر فردی در طول یک ماه ۱۰ میلیون تومان پول در حساب سپرده کوتاه‌مدت خود داشته باشد و تنها یک روز این مقدار به یک میلیون تومان کاهش پیدا کند، ملاک پرداخت سود بانکی یک میلیون تومان خواهد بود.
کدام بانک‌ها منابع بیشتری جذب کردند؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد در میان بانک‌های فعال در سیستم بانکی کشور، بانک‌های دولتی ملت، ملی، تجارت و صادرات در بازه زمانی ۵ سال، بیشترین منابع را به خود اختصاص داده‌اند. آمارها نشان می‌دهد در سال ۹۲ سهم هر دو بانک‌های ملت و ملی از کل منابع بانکی حدود ۹/ ۱۳ درصد بوده است. بانک تجارت با سهم ۵/ ۹ درصدی در جایگاه دوم و بانک صادرات با سهم ۳/ ۹ درصدی در جایگاه سوم قرار داشته است. در مقابل بانک‌های حکمت ایرانیان، خاورمیانه و قرضالحسنه مهر ایران در انتهای این لیست قرار گرفته‌اند.در سال ۹۳، بانک ملی در رتبه اول و بانک ملت، صادرات و تجارت در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. اما نکته قابل توجه در این سال، رشد منابع برخی بانک‌های خصوصی بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان سپرده‌های بانک ایران زمین با رشد حدود ۴/ ۸۷ درصدی مواجه شده و به رقم ۱/ ۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. این میزان رشد در میان ۳۰ بانک کشور قابل توجه بوده است. علاوه براین، بانک قرضالحسنه رسالت نیز در این سال به خوبی توانسته سپرده‌های خرد مردم را جذب کند. به‌طوری که منابع این بانک در سال ۹۳ به نسبت سال ۹۲ با رشد ۷/ ۷۹ درصدی مواجه بوده است. بانک‌های گردشگری، حکمت ایرانیان و خاورمیانه نیز سه بانک بعدی بودند که منابع آنها طی یک سال منتهی به سال ۹۳ با رشد بالای ۷۰ درصد مواجه شده است. در میان چهار بانکی که در صدر جدول جذب منابع قرار دارند، بانک صادرات توانسته منابع خود را ۳۲ درصد رشد دهد. این در حالی است که رشد سپرده‌های بانک ملت در مدت مذکور حدودا صفر بوده است. از سوی دیگر، برخی بانک‌ها مانند توسعه صادرات، سرمایه و صنعت و معدن نه تنها در جذب منابع موفق نبوده‌اند بلکه از میزان سپرده‌های آنها کاسته شده است.
رشد قابل ملاحظه منابع بانکی در سال ۹۴
در سال ۹۴ همچنان بانک‌های ملی، ملت، صادرات و تجارت بالاترین درصد جذب منابع بانکی را به خود اختصاص داده‌اند. البته بانک صادرات در میان آنها موفق‌تر بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد منابع بانک صادرات در سال ۹۴ به نسبت سال ۹۳ حدود ۳۱ درصد رشد داشته است. در بازه زمانی یک سال مورد نظر، میزان سپرده‌های بانک ملت ۲۷ درصد، بانک ملی ۶/ ۲۲ درصد و بانک تجارت ۱۶ درصد رشد داشته است. اما نکته قابل توجه در سال ۹۴ رشد حدود دو برابری منابع بانک‌های شهر، ایران زمین و سرمایه است. در مقابل برخی بانک‌ها در این رقابت موفق نبودند. به‌عنوان مثال رشد سپرده‌های بانکی دو بانک اقتصاد نوین و انصار زیر ۱۰ درصد بوده است. سهم بانک اقتصاد نوین در سال ۹۴ از کل سپرده‌های نظام بانکی حدود ۲/ ۳ درصد و سهم بانک انصار از منابع نظام بانکی ۲ درصد بوده که سهم هر دو به نسبت سال ۹۳ با کاهش مواجه بوده است.
در سال ۹۵، مجموع سپرده‌های نظام بانکی رشد ۲۳ درصدی را تجربه کرده است. در این سال بانک‌های ملی، ملت، صادرات و تجارت همچنان چهار بانکی بودند که بیشترین سهم را در جذب منابع بانکی کشور داشته‌اند. در سال ۹۵ به نسبت سال ۹۴، میزان سپرده‌های بانک خاورمیانه و بانک گردشگری با رشد قابل‌توجهی روبه‌رو شدند. سپرده‌های بانک خاورمیانه در سال ۹۴ حدود ۴/ ۳ هزار میلیارد تومان بوده که در سال ۹۵ به حدود ۳/ ۶ هزار میلیارد تومان رسیده است. به عبارت دیگر رشدی در حدود ۸۲ درصد را تجربه کرده است. میزان سپرده‌های بانک گردشگری نیز در سال ۹۵ رشد ۶۳ درصدی داشته است. براساس اطلاعاتی که از سال ۹۶ موجود است، چهار بانک ملی، ملت، تجارت و صادرات بیشترین سهم سپرده‌ها از کل سپرده‌های بانکی را به خود اختصاص داده‌اند. در این سال، منابع بانکی برخی بانک‌ها مانند قرضالحسنه مهر ایران، گردشگری و صنعت و معدن به نسبت سال ۹۵ رشد قابل توجهی داشته‌اند. اما در مقابل برخی بانک‌ها از دور رقابت در جذب سپرده‌ها جا ماندند. به‌عنوان مثال رشد منابع بانک‌های دی و اقتصاد نوین به نسبت سال ۹۵ با کاهش مواجه بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد سپرده‌های بانک دی حدود ۵ درصد و رشد سپرده‌های بانک اقتصاد نوین حدود ۳/ ۴ درصد منفی بوده است.
کدام بانک‌ها از خط قرمز سود بانکی عبور کرده‌اند؟
در نیمه سال ۹۶، بانک مرکزی طی بخشنامه‌ای به بانک‌های کشور اعلام کرد که باید حداکثر سود سپرده‌های کوتاه‌مدت، ۱۰ درصد و حداکثر سود سپرده‌های بلند‌مدت ۱۵ درصد باشد. در همان زمان شایعاتی مبنی بر تمدید حساب‌های بلند‌مدت بانکی با سود‌های بیشتر شنیده می‌شد. در صورت‌های مالی بانک‌ها سهم سود سپرده‌ها درج می‌شود. از تقسیم سهم سود سپرده‌ها بر کل منابع سپرده هر بانک می‌توان محاسبه کرد که به‌طور متوسط هر بانک با چه نرخی سود پرداخت کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۹۵ از میان بانک‌هایی که اطلاعات آنها موجود بوده بانک سرمایه به سپرده‌های خود به‌طور متوسط سود ۸/ ۱۹ درصدی پرداخت کرده است. بعد از آن بانک دی نرخ سود حدود ۵/ ۱۷ درصد و بانک ایران زمین نرخ ۱۷ درصد پرداخت کرده‌اند. دو بانک خاورمیانه و پست بانک کمترین نرخ سود را به سپرده‌های خود اختصاص می‌دادند. به‌طوری که میانگین نرخ سود پرداخت شده توسط بانک خاورمیانه ۲/ ۹ درصد و پست بانک ۴/ ۹ درصد بوده است. سایر بانک‌ها نرخی در میان این دو حد داشته‌اند. اما پس از ابلاغ بانک مرکزی چه تغییری در نرخ سود بانکی به‌طور واقعی رخ داده است؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۹۶، بانک‌هایی مانند دی، سرمایه، ایران زمین و گردشگری میانگین سود پرداختی بالاتر از ۱۵ درصد داشته‌اند. درواقع نه‌تنها میانگین سود پرداختی آنها در پایان سال ۹۶ به نسبت سال ۹۵ کاهش نداشته است، بلکه احتمالا برای اینکه از نشت منابع خود جلوگیری کنند به روش‌های مختلفی نرخ سود بانکی خود را افزایش داده‌اند. از سوی دیگر بررسی‌ها نشان می‌دهد بانک خاورمیانه و ملت و صادرات کمترین نرخ سود را به سپرده‌گذاران خود داده‌اند. نکته دیگر این است که به‌طور کلی بانک‌های دیگر نرخ سود بانکی خود را در همان بازه مورد نظر بانک مرکزی نگه داشته‌اند.
ارسال نظر