زهر در کام زهره
البته برخی بر این عقیده هستند که چون انحلال در کوثر و مارون وجود داشته و مشکلی پیش نیامده است، بنابراین در سد چمشیر نیز مشکلی در حل شدن نمک وجود ندارد. اما معتقدم اتفاق رخ می‌دهد و در نهایت بعد از چمشیر شوری آب در رودخانه‌‌‌های مرتبط افزایش پیدا خواهد کرد. رودخانه خیرآباد در این ناحیه به رودخانه شیرین معروف است. قبل از احداث سد کوثر EC رودخانه خیرآباد ۶۰۰ بود که اکنون و بعد از دودهه از ساخت سد کوثر EC این رودخانه به ۱۲۰۰ رسیده است. EC رودخانه مارون پیش از آن ۱۲۰۰ ثبت شده اما اکنون این عدد به ۴۰۰۰ رسیده است. پس می‌‌‌توان به‌سادگی نتیجه گرفت که غلظت نمک در آب رودخانه‌‌‌های این منطقه افزایش یافته؛ چرا که مخزن سدها روی سازندهای نمکی احداث شده است. اکنون مهم‌ترین اتفاق برای رودخانه زهره رخ خواهد داد. سطح حجیم سد چمشیر روی گنبدهای نمکی بزرگی واقع است. سد و نیروگاه ۱۷۶مگاواتی چمشیر در ۲۵کیلومتری جنوب‌شرقی شهر گچساران، مرکز شهرستان گچساران، استان کهگیلویه و بویراحمد قبل از پیوستن رودخانه خیرآباد به رودخانه زهره در مجاورت محلی به نام تنگه چمشیر نزدیک به مرز استان بوشهر احداث خواهد شد. سد چمشیر پنجمین سد بزرگ ایران خواهد بود. سد چمشیر ارتفاع از پی ۱۵۵متر و طول تاج ۵۸۰ و حجم ۲میلیارد و ۳۰۰میلیون مترمکعبی دارد. این سد روی رودخانه‌‌‌ای قرار گرفته که لب شور است. اگر ۱۰کیلومتر پایینتر از این محور بررسی کنیم، ایستگاه هیدرومتری EC را ۱۵هزار ثبت می‌کند. این عدد بعد از محور ثبت شده است. در نظر بگیرید که این مسیر تا هندیجان چه عددی را به ثبت خواهد رساند؟ هدف اصلی مثلا افزایش کیفیت آب رودخانه زهره است. سوال این است اگر هدفتان افزایش کیفیت آب است، چرا سد را در چنین نقطه‌‌‌ای احداث کرده‌‌‌اید؟ اگر اکنون از من می‌‌‌خواستند که سدی روی رودخانه‌‌‌های این منطقه احداث کنم، قطعا سد چمشیر و مارون‌یک را احداث نمی‌‌‌کردم؛ اما برای مارون۲ اقدام می‌‌‌کردم؛ چرا که اینجا آب با کیفیت مطلوب ارائه می‌شود. تبخیر آب در این محدوده کمتر از چمشیر و مارون‌یک است. اما معتقدم چمشیر باید پایینتر از این محدوده احداث می‌‌‌شد؛ چرا که وجود کوه‌‌‌های نمک در این منطقه کیفیت آب را از کنترل خارج خواهد کرد. اولین قدم‌‌‌ها برای احداث سد روی رودخانه زهره از ابتدا اشتباه بوده و محور از ابتدا اشتباه طراحی شده است. از سویی طبق گزارش‌‌‌های مدیریت منابع آب، آبی که می‌‌‌توانستیم در رودخانه زهره استحصال کنیم، بیشتر بود.
آنچه در سد چمشیر اتفاق افتاده در همه ابعاد فاجعه و اشتباه پشت اشتباه است. یک غده سرطانی به نام سد گتوند در همین محدوده به وجود آورده‌‌‌ایم، بنابراین بر همه نیروهای اجتماعی واجب است که تلاش کنند فاجعه زیست‌محیطی خطرناک دیگری برای کشور به وجودنیاید. این وضعیت باید تا تکمیل مطالعات و ارزیابی‌‌‌های زیست‌محیطی متوقف شود. سازمان حفاظت از محیط‌‌‌‌‌‌زیست البته در نامه‌‌‌ای که به مقامات متولی آبگیری سد چمشیر ارسال کرده، تاکید کرده است که این سد ارزیابی زیست‌محیطی ندارد و همه‌چیز این سد زیر سوال رفته است. بگذارید یک‌بار دیگر مشکلات جدی این سد را مرور کنیم. مخزن روی سازند گچساران ایجاد شده است، EC محور و گمانه‌‌‌های محور ۲۰۲، ۲۰۴ و ۲۰۶ چهار برابر شوری دریاست. گزارش‌‌‌های اولیه طرح می‌‌‌گوید، در محور ارتباط هیدرولیکی شورآب‌‌‌ها با آب‌‌‌های زیرزمینی ایجاد می‌شود. یک‌کیلومتر در پاییندست سد تا کیلومتر ۱۲ سد چمشیر، چشمه‌‌‌های آب شوری با EC ۲۰۷هزار داریم. شوری دریا ۳۵هزار است، ولی چشمه‌‌‌های آب شور در مسیرخروجی این سد چند برابر دریاست. اگر در مخزن و محور سد مشکلی نداشته باشیم، آبی که قرار است به پاییندست روانه شود به خاطر وجود چشمه‌‌‌های آب شور با EC بالا عملا اجازه نمی‌‌‌دهد که آب با کیفیت مناسب به دست مردم یا کشاورزان برسد.
همین حالا و در حالت طبیعی که سدی ساخته نشده است، طبق آمار و تمام داده‌‌‌ها حدود ۵/ ۱میلیون تن نمک سالانه وارد رودخانه می‌شود. سوال اساسی این است که منشأ این انحلال نمک کجاست؟ با ساخت سد چمشیر این منشأ نمکی کم می‌شود یا زیاد؟
در نهایت یکی از انگیزه‌‌‌های اصلی از ساخت سدها بحث اشتغال است. سازندگان و طراحان برای همراهی افکار عمومی از بحث ایجاد اشتغال سخن به میان می‌‌‌آورند. بسیاری این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا سدسازی در این مناطق قرار نیست توسعه ایجاد کند؟ چون سد یک‌سازه بزرگ بتنی قابل نمایش است و برای مدتی تعدادی هم انسان آنجا مشغول به کار می‌‌‌شوند و می‌‌‌توان با این ترفند در واقع این ذهنیت را ایجاد کرد که برای توسعه این منطقه گام‌‌‌هایی برداشته شد و مثلا اشتغال‌زایی ایجاد کرد؟ اما سوال مهم‌تر این است: کدام سد در ایران ساخته شده که توانسته است اشتغال پایدار ایجاد کند؟ من در بسیاری از پروژه‌‌‌های بزرگ سدسازی در ایران حضور داشته‌‌‌ام. هر سدی که ساختیم حداقل حدود ۲هزار نفر و حداکثر ۱۲هزار نفر در آن مشغول شدند. در گتوند ۱۲هزار نفر مشغول به کار شدند. می‌‌‌دانید الان در سد گتوند چند نفر کار می‌کنند؟ حداکثر ۴۰نفر! در واقع عملا آمار بیکاری در افق توسعه با این شیوه بالا می‌رود. سد سازه‌ای موقت است و در هیچ‌‌‌جای جهان اشتغال ایجاد نمی‌‌‌کند.
