اتحادی برای امنیت بیشتر
سوئد و فنلاند، در مسیر عضویت در ناتو قرار گرفتهاند و هنگامی که تقاضای آنها رسما ارائه شود، ابتدا باید اعضای ناتو به طور جمعی و سپس تکتک آنها فرآیند تایید عضویت این دو کشور را طی کرده و آن را تصویب کنند. اعضای ناتو باید خیلی سریع این فرآیند را انجام دهند تا روسیه نتواند، قبل از عضویت کامل آن دو کشور اقدامی علیه آنها انجام دهد. با عضویت کامل آنها، این دو کشور تحت شمول بند پنجم، یعنی تعهد دفاعی مشترک اعضا و چتر هستهای آمریکا قرار خواهند گرفت. دعوت این دو کشور به ناتو، برنامهریزی دفاعی این سازمان را پیچیده خواهد کرد. با آنکه هر دو کشور سوئد و فنلاند، همکاریهای بسیار نزدیکی با ناتو دارند، قرار دادن آنها تحت شمول برنامه دفاعی مشترک، مستلزم برنامهریزی دقیق و مفصل است؛ بهویژه در مورد فنلاند برنامهریزیها در حوزه زمین بسیار مهم است؛ زیرا این کشور ۸۳۰مایل مرز مشترک با روسیه دارد. در حوزه دریا، عضویت سوئد پیچیدگیهای خاصی دارد؛ زیرا سوئد در دریای بالتیک جزایر پرشماری دارد و برخی از آنها از لحاظ استراتژیک بسیار مهم هستند. به این ترتیب، فرآیند پذیرش این دو کشور به ناتو آسان نیست.
با آنکه ۷۳سال از شکلگیری ناتو گذشته، اما این سازمان، همچنان برای آمریکا به سهدلیل بسیار حیاتی است. نخستین دلیل این است که ناتو بهترین ابزار تضمین ثبات و امنیتی است که روابط اقتصادی دو سوی اقیانوس اطلس به آن نیاز دارد. تجارت بین آمریکا و اتحادیه اروپا تقریبا دوبرابر تجارت بین آمریکا و چین است. دومین دلیل این است که ناتو سازمانی متشکل از کشورهایی با ارزشهای مشترک است: دموکراسی، حاکمیت قانون، آزادیهای فردی و حاکمیت ملی بنیانهای ناتو هستند که در پیمان اولیه شکلگیری آن ذکر شدهاند و در هر نشست این سازمان، بر آنها تاکید میشود. سومین دلیل این است که در ساختار ناتو، وظایف دفاعی و مسوولیتهای پیشبرد منافع مشترک بین اعضا تقسیم میشود. در واقع، اقدامات مشترک و تقسیم کار بین اعضا در حوزههای مختلف، اهمیت بسیار زیادی دارد.
در دوره حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان، یکسوم نیروهای مستقر در این کشور از کشورهای اروپایی بودند و اخیرا در تحریمهایی که علیه روسیه اعمال شده است، اگر اروپاییها آمریکا را همراهی نمیکردند، تاثیر تحریمها تا این اندازه نبود. اروپاییها به دلیل روابط گستردهتر اقتصادی با روسیه، سهم بزرگتری در اعمال تحریم علیه مسکو برعهده داشتهاند. برای آمریکا و دیگر اعضای ناتو، حضور و عضویت سوئد و فنلاند در این سازمان در هر سه حوزه یادشده تاثیر مثبت دارد. هر دو کشور عضو اتحادیه اروپا، یعنی بزرگترین شریک تجاری و سرمایهگذاری آمریکا هستند، سوئد نهمین و فنلاند یازدهمین اقتصاد بزرگ اتحادیه اروپا هستند و در حوزه تولید کارخانهای و فناوری کشورهایی بسیار مهم تلقی میشوند. نکته دیگر این است که هر دو کشور دموکراسیهای بسیار مستحکمی در جهان به شمار میروند. در حال حاضر، بزرگترین تهدید برای دموکراسی در اروپا، روسیه است که به کشورهای دیگر نظیر اوکراین و گرجستان حمله کرده و تلاش میکند، دموکراسی را در کل قاره اروپا تضعیف کند. فنلاند و سوئد به دلیل نزدیکبودن به این تهدید کاملا آن را احساس میکنند.
افق این دو کشور، بهویژه از این جهت مهم است که ناتو در حال بازبینی استراتژی خود و بررسی این موضوع است که چطور برای دفاع مشترک بیش از دو وظیفه دیگر خود، یعنی امنیت مشترک و مدیریت بحران اولویت قائل شود. از سوی دیگر، ناتو مشغول بررسی دو موضوع، یعنی تهدید چندبعدی روسیه و چالشهایی است که از سوی تروریستها و بازیگران غیردولتی ایجاد میشود. اعضای ناتو مشغول بررسی این موضوع هستند که بر کدامیک از این دو تهدید، بیشتر تمرکز کنند. عضویت فنلاند و سوئد در ناتو بر عزم این سازمان برای مقابله با روسیه میافزاید. این تمرکز مورد استقبال واشنگتن قرار خواهد گرفت؛ زیرا آمریکا بر رقابت استراتژیک با روسیه و چین تمرکز دارد. در حوزه تقسیم مسوولیتها و همکاری برای تحقق اهداف مشترک، فنلاند و سوئد از پیش ثابت کردهاند که توان این کار را دارند. اگر آنها به عضویت ناتو درآیند، نخستینبار از سال ۱۹۸۶ یعنی زمان پیوستن اسپانیا به ناتو است که این سازمان صرفا برای ارتقای امنیت گسترش مییابد. اخیرا بهرغم چالشهای اقتصادی حاصل از همهگیری کرونا هر دو کشور یادشده تصمیم گرفتند بر بودجه دفاعی خود بیفزایند. هر دو کشور دارای ارتش کوچک، اما حرفهای و پیشرفته هستند.
فنلاند دارای ارتشی با محوریت نیروی زمینی است که میتواند ۲۱۶هزار سرباز را وارد میدان کند و سوئد با آنکه ارتش کوچکتری دارد، اخیرا برنامههایی را برای افزایش توان آن اجرا کرده است. هر دو کشور در حوزه نظامی با انگلستان همکاری دارند و در عملیاتهای ناتو در افغانستان حضور داشتند. آنها همچنین در عملیات حفاظت از غیرنظامیان در لیبی مشارکت داشت. با توجه به ظرفیتها و سابقه مشارکت دو کشور در ماموریتهای نظامی چندملیتی، عضویت آنها در ناتو سبب بهبود تقسیم مسوولیت و همکاریهای دو سه اقیانوس اطلس خواهد شد. این موضوع، بهویژه از آن جهت اهمیت دارد که آمریکا تلاش کرده است در منطقه آسیا-پاسیفیک نقش بزرگتری داشته باشد. عضویت کامل سوئد و فنلاند در ناتو موضوع مهمی است که باید درباره آن با دقت بررسی کرد. از دید ایالاتمتحده و همپیمانهای این کشور، عضویت دو کشور یادشده در ناتو بر قدرت و ظرفیت این سازمان میافزاید.