سیگنال پاول به بازارها
نرخ تورم نیز در حال افزایش و دور شدن از نرخ هدف بانک مرکزی است. افزایش هزینه سوخت، افزایش مصرف شهروندان و کمبود عرضه، سبب شده است تا نرخ تورم به ۲/ ۶درصد برسد که بالاترین میزان در سه دهه اخیر است. جروم پاول، رئیس بانک مرکزی آمریکا و دولت بارها تاکید کرده‌اند که افزایش نرخ تورم زودگذر است و با کاهش اثرات همه‌گیری در سال آینده، شاهد کاهش نرخ تورم خواهیم بود.
ابزار اصلی مهار نرخ تورم، نرخ بهره است، اما پاول در استفاده از آن بسیار محتاط است. چالش پیش روی بانک مرکزی مشخص است: افزایش سریع نرخ‌های بهره می‌تواند، روند بهبود اوضاع اقتصادی را متوقف کند و نتیجه عکس داشته باشد؛ اما اقدام نکردن برای مهار تورم نیز می‌تواند در بدترین سناریو به از کنترل خارج شدن رشد قیمت‌ها، افزایش مجدد نرخ‌های بهره و رکود منجر شود. با توجه به تاثیر منفی شناسایی سویه جدید ویروس کرونا بر بازارهای مالی، بسیار بعید بود که پاول هفته پیش درباره برنامههای حمایتی متفاوت از قبل اظهارنظر کند. سهشنبه هفته گذشته، او در سخنان خود موضع جدیدی در قبال رشد نرخ تورم به نمایش گذاشت و از سرعت بخشیدن به محدود شدن برنامههای حمایتی پشتیبانی کرد؛ در نتیجه، زمینه برای افزایش نرخ‌های بهره با سرعتی بیش از آنچه اکنون انتظار می‌رود، فراهم شد.
پاول در سخنان خود، یک سیگنال مهم به بازارها فرستاد: مهار نرخ تورم که در بالاترین سطح در سه‌دهه اخیر قرار دارد، اکنون اولویت بانک مرکزی است. در دو سال اخیر، بانک مرکزی بر افزایش تقاضا و رساندن اقتصاد به اشتغال کامل تمرکز کرده است، اما حالا شاهد شروع تغییر حوزه تمرکز این نهاد هستیم. اقتصاددان ارشد موسسه آکسفورد اکونومیکس میگوید: «حالا تورم در صدر فهرست اولویت‌های بانک مرکزی قرار گرفته است. رشد شدید نرخ تورم، تحولی است که بانک مرکزی پیش‌بینی نکرده بود و حالا آنها باید وارد عمل شوند و سیاست‌هایشان را با شرایط جدید تنظیم کنند، به‌طوری که به اهدافشان برسند.»
هفته گذشته پاول طی دو جلسه گزارش‌دهی در دو کمیته کنگره آمریکا به تاثیر شناسایی سویه جدید ویروس کرونا اذعان کرد و آن را برای رونق اقتصاد ریسک دانست، اما بخش اعظم سخنان او به دادن وعده مهار نرخ بالا و پایدار تورم، اختصاص یافت. او هشدار داد که فشار قیمت که قبلا تنها در برخی کالاها مشاهده می‌‌‌شد، به شکل فراگیر مشاهده می‌شود. پاول در سخنان خود به واژه «زودگذر» اشاره‌‌‌ای نکرد و این در حالی است که بانک مرکزی طی سال‌جاری، پیوسته از این واژه برای توصیف رشد قیمت کالاها استفاده کرده است. پاول گفت، از کاهش سریع‌تر برنامههای حمایتی پشتیبانی می‌کند. این آشکارترین نشانه از این واقعیت است که او مصمم است، نگذارد نرخ تورم به شکل پایدار بالا باقی بماند. بانک مرکزی آمریکا از ماه پیش، خرید اوراق قرضه را کاهش داده، یعنی هر ماه ۱۵میلیارد دلار کمتر از این اوراق خریداری می‌کند، به‌طوری که اواسط سال آینده خریدها به صفر خواهد رسید. احتمالا در رویکرد جدید، خریدها خیلی زودتر متوقف خواهد شد.پاول در کمیته بانکداری مجلس سنا گفت، با آنکه اکنون نسبت به ابتدای همه‌گیری ۲/ ۴میلیون نفر بیشتر، خارج از بازار کار هستند و به‌رغم ریسک شیوع سویه جدید ویروس کرونا، ضرورت حمایت از اقتصاد آشکارا کاهش یافته است.
او در کمیته خدمات مالی مجلس نمایندگان نیز چنین سخنانی را بیان کرد. یکی از کارکنان پیشین بانک مرکزی میگوید: «آنچه در سخنان آقای پاول شنیدیم، تغییری سریع در موضع این نهاد است. همین چند هفته پیش بود که بانک مرکزی اعلام کرد، طی هشت‌ماه، خرید اوراق قرضه را به صفر خواهد رساند و این کاهش همین ماه گذشته شروع شد. حالا آقای پاول میگوید، باید خریدها را سریع‌تر متوقف کرد. تغییر لحن فدرال رزرو این احساس را به وجود می‌‌‌آورد که بانک مرکزی، به‌زودی قدمی بزرگ برخواهد داشت و نرخ‌های بهره را بالا خواهد برد.»
اوایل ماه گذشته، بانک مرکزی کاهش برنامه خرید اوراق قرضه را اعلام کرد و این اعلام پس از ماه‌ها تاکید بر بهبود قدرتمند وضعیت شاخصهای اقتصادی صورت گرفت. در واقع، بانک مرکزی به این باور رسیده بود که شرایط اقتصادی در حال بهبود است، اجرای برنامههای حمایتی به‌تدریج کم می‌شود و نرخ‌های بهره تا رسیدن اقتصاد به اشتغال کامل افزایش نخواهد یافت. حالا شاهد تغییر لحن بانک مرکزی هستیم. تحلیلگران بانک بارکلیز می‌گویند، انتظار دارند بانک مرکزی ماه ژانویه در نشست سیاستگذاری خود بر سرعت کاستن از خرید اوراق قرضه بیفزاید و خریدها را ماه آوریل به صفر برساند. این سناریو، راه را برای افزایش نرخ‌های بهره در ماه بعد از آوریل، یعنی ژوئن فراهم می‌کند.
از دید تحلیلگران بارکلیز، سال آینده و سال ۲۰۲۳ به ترتیب سه‌بار و دو بار نرخ‌های بهره در آمریکا افزایش خواهد یافت. یکی از اقتصاددان‌های دانشگاه ارگون میگوید: «آنچه شاهد هستیم، این است که آقای پاول به سرعت بهبود اوضاع اقتصاد و رشد نرخ تورم نگاه می‌کند و نگران این موضوع می‌شود که بانک مرکزی برای مدت بیش از حد طولانی، بیش از حد لزوم برنامههای حمایتی اجرا کرده است. حالا آنها در حال تغییر مسیر هستند.»
هفته پیش، بورس آمریکا به سخنان پاول و اخباری که از شیوع سویه جدید کرونا منتشر شده بود، واکنش تند نشان داد و عملکرد بازارها منفی بود. علت این است که کاهش سریع‌تر خرید اوراق قرضه، به معنای افزایش زودهنگام نرخ‌های بهره است.
سهشنبه هفته گذشته، شاخصهای بورس آمریکا به‌شدت کاهش یافت و نرخ بازده اوراق دوساله خزانه که به برنامههای حمایتی بانک مرکزی حساس است، رشد کرد.
اما برخی کارشناسان هنوز متقاعد نشده‌اند که بانک مرکزی آمریکا رویکرد احتیاط‌آمیز خود را تغییر داده است آنها به‌ویژه به ابهام‌های عمیقی اشاره کرده‌اند که درباره تاثیر شیوع «اومیکرون» وجود دارد و سبب می‌شود بانک مرکزی برای هرگونه تغییر در موضع خود با احتیاط رفتار کند.
یکی از تحلیلگران میگوید، اگر بانک مرکزی حالا سرعت کاهش خرید اوراق قرضه را بالا ببرد، بازارها دچار شوک خواهند شد یا این سیگنال ارسال می‌شود که بانک مرکزی اشتباه کرده است. بانک مرکزی مجبور است بسیار بااحتیاط رفتار کند؛ زیرا شرایط کنونی اقتصاد، طبیعی نیست و تردیدهای عمیقی درباره بسیاری از مسائل، از جمله همه‌گیری، برنامههای مالی دولت، اختلال‌‌‌ها در زنجیره تامین، وضعیت بازار کار و... وجود دارد. اما یکی از اقتصاددان‌ها میگوید: «وضعیت اقتصاد به اندازه کافی خوب است که یک‌بار افزایش نرخ‌های بهره به آن شوک وارد نکند. تغییر لحن آقای پاول با واقعیت‌‌‌های اقتصادی سازگار است و سبب می‌شود، بانک مرکزی اعتبار خود را به‌عنوان نهادی که وظیفه کنترل تورم را برعهده دارد، حفظ کند.»
