انتظار میلیونها گرسنه
در این گزارش آمده است؛ آمریکا طی دو دهه اشغال افغانستان، ۱۴۶میلیارد دلار را صرف بازسازی این کشور کرد که ۸۹میلیارد دلار آن، صرف آموزش و پشتیبانی از نیروهای امنیت ملی افغانستان شد؛ نیروهایی که دیگر وجود ندارند.
در بخش دیگری از این گزارش آمده است؛ دیگر اهداف بازسازی، از جمله کمک به زنان و دختران یا حاکمیت قانون، در معرض تهدید مستقیم رژیم طالبان قرار دارند. طالبان، اواسط ماه آگوست، یعنی دو ماه و نیم پیش، حکومت افغانستان را سرنگون کرد. ایالاتمتحده و نهادهای بینالمللی، از جمله بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول، تصمیم گرفتند دسترسی این گروه به ۵/ ۹میلیارد دلار دارایی و وامها را مسدود کنند که این تصمیم آثار ویرانگری بر بخشهای مختلف، از جمله بخش درمان داشته است. در واقع، تمامی بخشهای اقتصادی برای ادامه فعالیت بدون کمکهای بینالمللی، دچار مشکلات عمیقی هستند. بنا بر اعلام سازمان ملل، تقریبا ۱۴میلیون نفر از جمعیت افغانستان، یعنی از هر سه نفر یک نفر، در پایان ماه سپتامبر به دلیل توقف کمکهای خارجی در آستانه گرسنگی قرار داشتند. همچنین بیش از نیمی از جمعیت این کشور، با کمبود قطعی مواد غذایی مواجهاند و ممکن است میلیونها نفر تحتتاثیر این عامل، جان خود را از دست بدهند. افغانستان، تحتتاثیر عوامل گوناگون، از جمله وضعیت بد آب و هوایی و توقف کمکهای انساندوستانه، با بحران بیسابقه غذایی مواجه است. سلیمان بنشاه، معاون وزیر پیشین صنعت و تجارت افغانستان میگوید: «تصمیم آمریکا، بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول، سبب افزایش نقش سازمان ملل و اتحادیه اروپا در موضوع مقابله با بحران انسانی در افغانستان شد. سازمان ملل فورا وارد عمل شد و تلاشهای خود را از سر گرفت و این اقدام، تاثیر زیادی بر دیدگاه مردم افغانستان درباره این سازمان گذاشته است. اتحادیه اروپا اعلام کرده که در ماه جاری میلادی، سفارتخانههای خود را در کابل بازگشایی میکند. این یکی از معدود تحولات مثبت در بحران کنونی بوده است.»
به عقیده او مردم به دلیل سرعت کم روندهای دیپلماتیک و مذاکرات، بهای سنگینی پرداخت میکنند. زمستان نزدیک است و شرایط هر روز بدتر میشود. بانکها پس از سرنگونی حکومت افغانستان به دست طالبان، فعالیتهای خود را متوقف کردند و چند هفته طول کشید تا اوضاع مانند قبل شود، اما از قبل بانکها با هجوم مردم برای برداشت سپردهها مواجه بودند و مجبور شدند برای برداشت وجوه، سقف تعیین کنند. مردم هر هفته تنها اجازه دارند ۲۰۰دلار از پول خود را از بانک بگیرند. به این ترتیب، صفهای طولانی زنان و مردان در خارج از بانکها تشکیل شد و گاه روزها طول میکشید تا عملیاتهای مالی مردم انجام شود. یک نکته نگرانکننده این است که فقدان پول سبب خواهد شد، توسعه افغانستان متوقف شود. در حال حاضر، به دلیل تحولاتی که در ماههای اخیر رخ داده است، هیچکس نمیداند آینده افغانستان چه خواهد شد.
از سوی دیگر، افغانهایی که در خارج زندگی میکنند و مایلند برای اقوام خود در کشورشان پول بفرستند، میگویند فقدان برنامه مشخص اقتصادی و موانع مختلف، سبب شده است تا نتوانند به مردم نیازمند ساکن افغانستان کمک کنند. یکی از افغانهای ساکن آمریکا که با آژانسهای بینالمللی کمکرسان همکاری داشته است، میگوید، محدودیتهای اعمالشده از سوی بانکها و اوضاع نابسامان سبب شده است تا افغانهای ساکن خارج، نتوانند به هموطنان خود کمک کنند. او اخیرا برنامهای برای کمک غذایی با حمایت مالی دیگر افغانهای ساکن آمریکا شروع کرده بود و صرفا قصد داشت، چند هزار دلار پول به افغانستان ارسال کند، اما نمیتوانست این پول را برای کسی که در افغانستان ساکن بود و قصد داشت برنامه را اجرا کند، بفرستد. او مجبور شد ابتدا پول را به اروپا بفرستد، سپس شخصی که در اروپا پول را دریافت کرد، باید آن را برای فردی در پاکستان میفرستاد و از آنجا پول به دست فرد مورد نظر در افغانستان میرسید.
در گذشته، هر کس قصد ارسال پول به افغانستان را داشت، بهراحتی میتوانست این کار را انجام دهد. این کار با استفاده از خدمات وسترنیونیون یا مانیگرام انجام میشد، اما اکنون هر دو سرویس سقف ۲۰۰دلار را برای انتقال پول به افغانستان در نظر گرفتهاند. برخی از افغانهای ساکن کالیفرنیا به «الجزیره» گفتهاند که از خدمات وسترنیونیون برای ارسال پول به افغانستان استفاده نمیکنند؛ زیرا کارکنان وسترنیونیون گفتهاند نمیتوانند به این کشور پول ارسال کنند. علت این امر، این است که بانکها اعلام کردهاند، پولی برای پرداخت به فرد مورد نظر ندارند.
مشاهده کودکانی که از گرسنگی جانشان را از دست میدهند، بسیار سخت است. برخی از افغانهای ساکن آمریکا قصد دارند، برنامههای جدید جمعآوری کمک مالی را شروع کرده و از این پول برای کودکان غذا و لباس تهیه کنند. زمستان بهسرعت نزدیک میشود و دمای هوا در حال کاهش است، اما مشکل انتقال پول به افغانستان همچنان باقی است. یک کارآفرین افغان ساکن آمریکا که با سازمانهای کمکرسان به زنان افغان همکاری داشته است، میگوید: «مسدود شدن منابع مالی، کار کمکرسانی را بسیار دشوار کرده است. باید راهی برای رساندن پول به زنان پیدا کنیم. فرقی ندارد حکومت در افغانستان در دست کیست. ما در سراسر جهان، صرف نظر از سیستم سیاسی حاکم بر کشورها، به زنان نیازمند کمک میکنیم.»
افغانهای ساکن آمریکا معتقدند، مردم افغانستان دچار مشکلات گوناگونی مانند مشخص نبودن سرنوشتشان هستند و اگر سیستم مالی کنونی هم بهرغم نقایصی که دارد، از میان برود، هیچ امیدی به حل مسائل و کمک به مردم وجود نخواهد داشت. یکی از آنها میگوید، فعلا سیستمی که وجود دارد، همین است و جامعه جهانی باید راهی بیابد تا مردم افغانستان، دیگر بهای تحولات اخیر را ندهند. یک واقعیت نگرانکننده این است که هرگونه تاخیر در ارائه کمک مالی به کابل، سبب از بین رفتن تمام دستاوردهایی میشود که طی دو دهه گذشته حاصل شده است. طی سالهای اخیر، اقدامات مهمی در حوزه بازسازی و حمایت از مردم افغانستان انجام شده و سطح سواد و بهداشت بالا رفته است. این در حالی است که به نظر میرسد، تمام پیشرفتهایی که در حوزه حقوق زنان صورت گرفته، در خطر از بین رفتن است. با آنکه گروههای کوچکی از آنها در کابل، هرات و زرنج تظاهرات میکنند تا حق کار و تحصیل داشته باشند و در حکومت مشارکت کنند، تصمیمهای اخیر طالبان سبب اطمینان مردم نشده است. اکنون یکماه است که دختران از رفتن به مدرسه محرومند. همچنین طالبان هنوز به طور مشخص، درباره بازگشت زنان به محیط کار نظر ندادهاند.
شرایط از هر جهت بسیار نگرانکننده است و ضروری است جامعه جهانی به ابعاد بحران انسانی در افغانستان آگاه شود. نکته مهم این است که مسدود شدن منابع مالی و وامها، بیش از آنکه بر حکومت طالبان اثر بگذارد، بر زندگی مردم عادی، زنان و دختران تاثیر منفی داشته است. آنچه مسوولان در برنامه غذای سازمان ملل پیشبینی کرده بودند، خیلی سریعتر در حال رخدادن و اقتصاد در حال فروپاشی است. دلارهایی که برای توسعه افغانستان در نظر گرفته شده بود، اکنون باید صرف کمکهای انساندوستانه شود. اگر منابع مالی همچنان مسدود بماند، مردم از گرسنگی خواهند مرد. بسیاری از مردم برای تهیه غذا مشغول فروختن داراییهای خود هستند و طالبان نمیتواند حقوق کارکنان دولت را بدهد. تامین نسبی غذای ۲۳میلیون فرد آسیبپذیر، نیازمند ماهانه ۲۲۰میلیون دلار است. برخی از گروههای کمکرسان، از کشورهایی که نگران حقوق بشر در افغانستان هستند، خواستهاند با طالبان مذاکره کنند تا از بروز فاجعه انسانی در این کشور جلوگیری شود. اگر اقدامی صورت نگیرد، شاهد آوارگی گسترده مردم، مانند آنچه سال ۲۰۱۵ در سوریه رخ داد، خواهیم بود.