فراز و فرود در بورس

در هفته اول شهریور حمایت‌هایی از بازار توسط حقوقی‌ها انجام شد اما حجم عرضه زیاد بود و کاری از پیش نبرد. این باعث شد که اقدام به انتشار اخبار مثبت برای بازار کنند. از این اخبار می‌توان به اصلاح نرخ خوراک پالایشگاه‌ها اشاره کرد و باعث شد تا تقریبا به‌ازای هر بشکه نفت ۳ دلار سیو سود داشته باشند که رقم قابل‌توجهی خواهد شد. از اخبار مثبت دیگر می‌توان به عرضه پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس که سهامداران عمده آن شستا و تاپیکو هستند، اشاره کرد. این پالایشگاه از اصلاح نرخ خوراک ۱۵۰میلیون دلار نفع اقتصادی خواهد برد.

با توجه به اینکه شستا سهامدار این پالایشگاه است و به‌نوعی لیدر بازار حساب می‌شود و چند روزی است که رتبه اول خروج پول حقیقی را دارد، این اخبار به عوض شدن روند این سهم کمک فراوانی می‌کند.

میانگین دلار نیما در مرداد، ۱۸۵۰۰تومان بود و دلار نیما در حال‌حاضر حوالی ۲۱هزار تومان معامله می‌شود. رشد قیمت کامودیتی‌ها که حاصل تضعیف قیمت دلار در مقابل سایر ارزها بود، از دیگر اتفاقات به‌نفع بازار سرمایه بود. تضعیف شاخص دلار به‌دلیل سیاست انبساطی شدید برای مواجهه با رکود ناشی از کرونا و تزریق نقدینگی سنگین در اقتصاد آمریکا و عدم موفقیت در کنترل کرونا در این کشور بود. گزارشات ماهانه شهریور با دلار نیمایی ۲۱هزار تومان و در کنار آن گزارش‌های ۶ماهه شرکت‌ها می‌تواند عامل دیگری برای رشد بازار باشد. رشد نقدینگی پنج ماه اول سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۸، حدود ۱۲ درصد بوده و رشد پایه پولی ۵ماهه اول سال نسبت به سال ۱۳۹۹، چهار درصد بوده است. بنابراین رشد اخیر قیمت دلار به ۲۴ هزار تومان را نمی‌توان تماما به تورم و  نقدینگی نسبت داد، ترس از اعمال تحریم‌های جدید و نتایج انتخابات آمریکا و همچنین ترس از خروج پول از بازار سرمایه به رشد قیمت دلار دامن زد. بازدهی بازارهای موازی طی یک ماه اخیر شدیدا مثبت بوده و قیمت هر متر‌مربع آپارتمان در تهران به میانگین متری ۲۳میلیون تومان رسیده است و خود را به سرعت با متری هزار دلار تطبیق می‌دهد. اما بازدهی سهام شدیدا منفی بوده، بنابراین خروج نقدینگی از بورس به مقصد سایر بازارها محتمل خواهد بود. در دوره رشد قبلی، ملاک خرید بیشتر سهم‌ها ارزش جایگزینی و افزایش سرمایه از محل مازاد تجدیدارزیابی بود ولی از این به بعد ملاک، مولفه‌های بنیادی خواهد بود. در کنار این مورد رشد نرخ دلار و اصلاحی که در قیمت بیشتر شرکت‌ها اتفاق افتاد، باعث شد که نسبت P/ E آتی بسیاری از نمادها آنها به زیر ۸ برسد. در حال‌حاضر نسبت P/ E بازار ۲۸ واحد است که انتظار می‌رود با انتشار گزارشات ۶ماهه، این نسبت کاهش پیدا کند. برای مثال، نمادهای پالایشگاهی از سقف تاریخی خود تا به امروز حدودا ۳۵درصد ریزش داشتند. حذف دلار ۴۲۰۰تومان از مواد اولیه بسیاری از صنایع، با درنظر گرفتن ذخایر کالایی که از قبل با این قیمت دلار دارند و اجازه افزایش نرخی که گرفتند، باعث افزایش حاشیه سود این صنایع در گزارشات ۶ماهه می‌شود. صنعت دارویی و لاستیک نمونه‌هایی از این موارد هستند، که بعضا شرکت‌های دارویی تا ۶ ماه ذخیره مواد اولیه با دلار ۴۲۰۰ را دارند. در کنار این موارد، بعضی از صنایع هستند که مواد اولیه آنها به‌صورت دلاری تامین می‌شود ولی به‌خاطر اهمیت استراتژیکی که دارند نرخ فروش آنها توسط سازمان حمایت تعیین می‌شود. افزایش نرخ مواد اولیه و عدم افزایش نرخ فروش متناسب با آن باعث کاهش سودآوری این نوع صنایع می‌شود. صنایع سیمان یا محصولات شوینده مثالی از مورد فوق هستند. حال بحران کرونا، در این میان به‌نفع بعضی از شرکت‌های بورسی تمام می‌شود، از این میان می‌توان به صنعت خرده‌فروشی اینترنتی از قبیل فروشگاه افق‌کوروش که فروش اینترنتی هم دارد اشاره کرد، تا شرکت‌های دارویی که داروی درمان کرونا یا واکسن کرونا را تولید می‌کنند که می‌توان به نمادهای دتولید، دسانکو، برکت اشاره کرد و بحران کرونا به کام آنها خوش بود و باعث افزایش فروش آنها شد.

یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر بازار سرمایه، نرخ بهره است که در تیر سال‌جاری تا ۶/ ۱۲درصد پایین آمد و باعث افزایش نسبت P/ E تحلیلی بازار شد و مجددا تا ۱۸ درصد رفت و هم‌اکنون نرخ اسناد خزانه در بازه ۱۸تا ۱۹درصد است. افزایش یا کاهش نرخ بهره بر روی نسبت P/ E بازار تاثیر داشته و چنانچه دولت بخواهد تامین مالی خود را از طریق اوراق انجام دهد و نرخ بهره را افزایش دهد، می‌تواند تهدید جدی برای بازار سرمایه باشد. طرح گواهی سپرده یورویی که برای جذب نقدینگی‌های سرگردان و برای افرادی که نگران ارزش دارایی خود هستند، یک پیشنهاد جذاب است و می‌تواند رقیب سختی برای بازار سرمایه باشد. در کنار این موارد این را در نظر بگیریم که در نتایج انتخابات آمریکا، چنانچه آقای بایدن رای بیاورد، امیدها به برقراری برجام یا حتی توافق دوباره را بالا می‌برد و باعث کاهش هیجانی قیمت دلار خواهد شد. این باعث تاثیر منفی بر بازار سرمایه و حتی بعضا رکود آن می‌شود. در آن زمان توجه به صنایعی که از تحریم‌ها ضربه خوردند، مانند صنعت پتروشیمی، می‌تواند موثرترین راه باشد.

در هفته‌های اخیر بیشترین ورود پول به صنعت فلزی خصوصا نمادهای فملی و فخوز بوده است و بیشترین خروج پول از نمادهای بانکی اتفاق افتاد. با توجه به رشد نرخ دلار و قیمت‌های جهانی، صنایع فلزی و پتروشیمی مستعد جذب بیشتر نقدینگی هستند. در اولین روز هفته‌جاری شاخص کل ۱۰ هزار واحد مثبت شد اما شاخص هم‌وزن هنوز منفی است. این نشان‌دهنده این است که هنوز روند کل بازار برنگشته و برای برگشت کامل بازار باید منتظر روزهای آتی باشیم.