آرامش قبل از توفان
به‌نظر می‌رسد در مقطع فعلی آمریکا نیازی به تحریم‌های اقتصادی ندارد و بازگشت به تحریم‌های شورای امنیت نمی‌تواند تاثیر چندانی روی اقتصاد ایران داشته باشد، اما آمریکا برای بازگشت تحریم تسلیحاتی ایران به چنین مکانیزمی شدیدا نیازمند است. به عبارت دیگر، زمانی که شورای امنیت درخواست آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را رد کرد، آمریکا چاره‌ای جز استفاده از مکانیزم ماشه ندارد و به همین دلیل آنها تمام تلاش خود را برای بازگشت تحریم‌های شورای امنیت انجام خواهند داد. اما سوال دومی که به ذهن می‌آید، آن است که واکنش اروپا در صورت اعمال مکانیزم ماشه چیست؟ به‌نظر می‌رسد همان‌گونه که تروئیکای اروپایی در این مورد از ایران حمایت کرده‌اند، به این امر به چند دلیل ادامه خواهند داد. اولا برخلاف آمریکا، اروپا در نزدیکی مرزهای ایران یا متحدان ایران واقع شده است و در صورتی که ایران در آینده به تسلیحات اتمی دست پیدا کند، به دلیل برد زیاد موشک‌های ایران، پایتخت‌های اروپایی در دسترس موشک‌های ایرانی خواهد بود و این امر تهدید بزرگی برای این کشورها به حساب می‌آید و بنابراین افزایش تنش‌ها بین ایران و اروپا اصلا به صلاح اروپا نیست. ثانیا، در صورتی که تنش‌های بین ایران و آمریکا افزایش پیدا کند و بین این دو کشور در آینده جنگی در گیرد، موج بزرگ پناهندگان می‌تواند مشکلات بزرگی برای این کشورها به‌وجود آورد. سوم اینکه برخلاف آمریکا، ایران بازار بزرگی برای اروپا محسوب می‌شود، به‌گونه‌ای که اگر در آینده تحریم‌های آمریکا از روی ایران برداشته شود، این کشورها می‌توانند در حوزه نفت و گاز، خودرو، معادن و... در ایران فعالیت کنند. به همین دلیل، اروپا به لحاظ اقتصادی و امنیتی نیاز شدید به کاهش تنش‌ها با ایران دارد و این امر باعث می‌شود تا آنها با آمریکا در مورد مکانیزم ماشه رو در روی هم قرار گیرند و به سمت کاهش تنش‌ها با ایران حرکت کنند. سوال سوم در این زمینه آن است که با توجه به نزدیکی انتخابات آمریکا شرایط چگونه می‌تواند رقم بخورد؟ در این زمینه به‌نظر می‌رسد ترامپ به‌شدت نیازمند ابزارهایی برای نشان دادن موفقیت خود در سیاست خارجی است. طبیعی است که هدف اصلی ترامپ به زانو در آوردن ایران و شروع مذاکرات مجدد با ایران بود. اما با توجه به اینکه ایران حاضر به این کار نشده است، ترامپ سعی خواهد کرد تا با از بین بردن کامل برجام، در آستانه انتخابات آمریکا، هم موفقیتی در این زمینه برای خود رقم بزند و هم اینکه در صورت پیروزی بایدن و حزب دموکرات در انتخابات آمریکا آنها نیز نتوانند به برجام بازگردند؛ چراکه در صورتی که ترامپ بتواند در جریان مکانیزم ماشه موفق شود، به لحاظ حقوقی، برجامی وجود نخواهد داشت تا رئیس‌جمهور بعدی به آن بازگردد. در این زمینه، زمان شکایت آمریکا از ایران و استفاده از مکانیزم ماشه هم جالب توجه است: آمریکا دقیقا زمانی از مکانیزم ماشه استفاده کرده است که ۳۰ روز بعد، ترامپ در سازمان ملل سخنرانی دارد و در صورت موفقیت آمریکا وی می‌تواند در آنجا، در آستانه انتخابات آمریکا، یک شوی انتخاباتی برگزار کند و به این ترتیب موفقیت خود را در سیاست خارجی به رخ احزاب رقیب بکشد. سوال چهارمی که به ذهن خطور می‌کند، آن است که حاکمیت و دولت ایران در برابر اعمال مکانیزم ماشه چه استراتژی باید در پیش‌بگیرند؟ در این زمان باید به سناریوهای موجود دقت کرد و سپس تصمیم گرفت. در این راستا، از یکسو، تقریبا تمام کشورهای عضو برجام به استثنای آمریکا، از ایران حمایت کرده و تعهد کرده‌اند تا جلوی اجرای مکانیزم ماشه توسط آمریکا را بگیرند. از سوی دیگر، تنها چند ماه تا انتخابات آمریکا باقی‌مانده است و نظرسنجی‌های انتخاباتی از برتری حزب دموکرات حکایت دارد. نامزد حزب دموکرات یعنی جو بایدن نیز از برجام حمایت کرده و در شعارهای خود بازگشت به برجام را قول داده است. بنابراین، در مقطع فعلی که زمان کمی تا انتخابات آمریکا باقی‌مانده است، عاقلانه است که ایران در برجام باقی‌مانده و تعهدات خود را اجرا کند تا نتیجه انتخابات آمریکا مشخص شود. اما مشکل بزرگی که وجود دارد، اینکه در صورتی که ترامپ بتواند تا آن موقع مکانیزم ماشه را فعال کند چه کار باید کرد؟ به‌نظر می‌رسد در این صورت باید ابتدا به واکنش کشورهای دیگر توجه کرد که تا چه حد در حمایت از ایران صادق هستند. اما در صورتی که به مانند سه سال پیش، اروپا نتواند تعهدات خود را اجرا کند، بهترین کار خروج ایران از برجام و فشار به آمریکا در حوزه‌ها و مناطق مختلف خاورمیانه و جهان است. در کل برجام که بعد از انتخاب ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا آسیب زیادی دیده بود، اکنون در معرض نابودی قرار گرفته است. اگر آمریکا بتواند مکانیزم ماشه را فعال کند و در انتخابات ریاست‌جمهوری موفق شود، احتمالا منطقه خاورمیانه باید منتظر روزهای پرآشوبی باشد. خروج از NPT، رادیکال شدن جبهه مقاومت، به خطر افتادن امنیت تنگه هرمز و تامین انرژی جهانی و نهایتا احتمال رویارویی نظامی ایران و آمریکا از سناریوهایی است که می‌تواند اتفاق بیفتد. اما در صورتی که تروئیکای اروپایی، روسیه و چین بتوانند آمریکا را در قضیه مکانیزم ماشه به شکست بکشانند، در آن صورت نه تنها کورسوی امیدی می‌توان برای برجام در آینده در نظر گرفت، بلکه اعتبار ترامپ در جهان و داخل آمریکا به شدت آسیب خواهد دید و فضا را برای شکست وی در انتخابات آمریکا هم فراهم خواهد ساخت.
