موج دوم انقلاب شیل

به‌نظر می‌رسد اقدامات اوپک و روسیه نسبت به گذشته تاثیر کمتری دارد و نیز در آینده، کاستن از عرضه با هدف بالا بردن قیمت‌ها، زیان‌هایی برای اوپک پلاس خواهد داشت. تحلیلگران می‌گویند برنامه کاهش عرضه تا اندازه‌ای به افزایش قیمت‌ها کمک کرده اما به تدریج سهم اوپک پلاس در بازار کاهش می‌یابد. وزیر نفت عربستان در نشست اخیر اوپک پلاس تنها یک پیام مهم برای فعالان بازار نفت داشت. او گفت: «ما در کنار هم می‌توانیم دوران رشد تولید نفت شیل در آمریکا را از سر بگذرانیم.» او خبرنگاران را مطمئن کرد که در آینده نه‌چندان دور نفت شیل در آمریکا به سرنوشت همه میادین نفتی دیگر دچار می‌شود به این معنا که تولید این نفت رشد می‌کند، ثابت باقی می‌ماند و سپس کاهش خواهد یافت. اما مشکل این است که به‌نظر می‌رسد این سازمان باید برای مدتی بسیار طولانی انتظار بکشد. پنج سال از زمانی که قیمت نفت بالاتر از ۱۰۰ دلار در هر بشکه بود گذشته و اوپک اکنون در یک دور زیانبار گرفتار شده است که نمی‌تواند از آن خارج شود. این سازمان با همراهی چند کشور دیگر از جمله روسیه توانسته قیمت‌ها را حمایت کند، اما این موفقیت به قیمت کاهش مکرر تولید نفت از سوی این کشورها و کمتر شدن سهم اوپک پلاس در بازار نفت به دست آمده است. در حال حاضر سهم آنها در بازار در پایین‌ترین حد در سه دهه اخیر قرار دارد. در مقابل، صنعت نفت شیل در آمریکا با سرعت در حال رشد است؛ به‌طوری‌که می‌تواند تاثیر تلاش‌های اوپک پلاس برای بالا بردن قیمت‌ها را خنثی کند.

نکته مهم دیگر این است که در فصول آینده رشد تقاضا برای نفت به تدریج کاهش خواهد یافت. در این دوران اوپک مجبور است همچنان از تولید نفت خود بکاهد تا از سقوط قیمت‌ها جلوگیری کند؛ در‌حالی‌که میزان تولید نفت در آمریکا در حال رشد است. از نظر کارشناسان، در قیمت‌های کنونی نفت، تولید نفت شیل در آمریکا می‌تواند برای مدتی بسیار طولانی ادامه پیدا کند و اوپک با کاستن از عرضه و بالا نگه داشتن قیمت‌ها در حال پرداخت یارانه به نفت شیل آمریکاست. در نشست اخیر اوپک پلاس کاملا مشخص بود که این کشورها گزینه‌های مناسب و متعدد برای اقدام در اختیار ندارند. در این نشست ۱۴ عضو اوپک در کنار روسیه و چند کشور دیگر تولیدکننده نفت که عضو اوپک نیستند تلاش کردند نقشه راه آینده را ترسیم کنند. از سال ۲۰۱۶ اوپک هر اقدام ممکن را برای حمایت از قیمت‌ها انجام داده، اما استراتژی بلندمدت نداشته در نتیجه صرفا امیدوار بوده و انتظار کشیده است. اوپک تلاش کرد چارچوبی دائمی برای همکاری با روسیه به وجود آورد.

عربستان و آژانس بین‌المللی انرژی از مدت‌ها پیش هشدار داده‌اند که کاهش سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نفتی از سال ۲۰۱۴ یعنی از زمان سقوط قیمت‌ها، می‌تواند به کمبود عرضه منجر شود. در عوض، سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نفت شیل در آمریکا، شکاف پدید آمده را پر کرده و رشد تولید نفت از این نوع میادین به حدی بوده که دو سوم رشد ظرفیت تولید نفت تا سال ۲۰۲۴ از این میادین حاصل می‌شود. در واقع نفت شیل بر خلاف انتظارها سبب شده معادلات حاکم بر بازار تغییر کند. استراتژی عربستان این است که هر اقدام ممکن را انجام دهد تا قیمت‌ها بالا رود. در ۱۲ ماه آینده شرایط بازار نفت به شکلی است که تحقق خواست عربستان دور از انتظار است. انتظار می‌رود میزان بالاتری از نفت آمریکا به بازار عرضه شود؛ زیرا خطوط لوله جدید که میادین نفت شیل را به پایانه‌های صادراتی متصل می‌کنند راه‌اندازی خواهند شد. از سوی دیگر ضعف در اقتصاد جهان ادامه پیدا می‌کند یا شدت پیدا خواهد کرد و این به معنای رشد کند تقاضا برای انواع مواد خام از جمله نفت است. همچنین در ماه‌های آینده که به زمان انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نزدیک می‌شویم ترامپ بار دیگر بر بازار نفت و قیمت‌ها تمرکز خواهد کرد به‌ویژه سال آینده فشار بر عربستان برای بالا بردن عرضه بسیار شدید خواهد بود. در نتیجه عربستان مجبور است برای بالا بردن قیمت‌ها روی اختلال‌ها در حوزه عرضه حساب کند.

در حال حاضر تحریم‌های آمریکا علیه بخش نفت ایران و ونزوئلا عرضه نفت این کشورها را به شدت کم کرده است. این احتمال وجود دارد که بر صادرات نفت دو کشور افزوده شود. نکته مهم دیگر که کارشناسان به آن اشاره کرده‌اند آغاز موج دوم انقلاب نفت شیل است که در آینده همزمان با کاهش نرخ رشد اقتصاد جهان رخ خواهد داد.