سه بازیگردان اصلی
برای شرکت‌هایی که قصد دارند به انتشار اوراق قرضه اقدام کنند یک روش معمول و موثر، مراجعه به موسسات رتبه‌سنجی برای تعیین رتبه اعتباری اوراق قرضه است و خریداران این اوراق اغلب اوقات بر مبنای رتبه اعتباری تعیین شده از سوی یکی از این موسسات درباره خرید اوراق یاد شده تصمیم می‌گیرند. موسسات رتبه‌سنجی بزرگ نظیر استاندارد اند پورز و مودیز با دریافت مبلغی به رتبه‌سنجی شرکت‌ها اقدام می‌کنند و معمولا سرمایه‌گذاران با دقت در گزارش این موسسات رتبه‌سنجی بین‌المللی و موسسات رتبه‌سنجی داخلی، درباره سرمایه‌گذاری تصمیم‌گیری می‌کنند.
تعیین رتبه اعتباری در سطح کشور نیز اهمیت بالایی دارد زیرا بسیاری از کشورها برای تامین مالی روی سرمایه‌گذاران خارجی برای فروش اوراق قرضه حساب می‌کنند و این سرمایه‌گذاران برای خرید اوراق یاد شده به رتبه اعتباری کشور که از سوی موسسات رتبه‌سنجی تعیین شده توجه می‌کنند. رتبه اعتباری بالا به کشور امکان می‌دهد به راحتی اوراق قرضه خود را بفروشد و نیز به روش‌های دیگر از جمله سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به منابع مالی دسترسی پیدا کند. برای مثال شرکتی که قصد دارد در یک کشور خارجی کارخانه احداث کند به احتمال زیاد ابتدا به رتبه اعتباری آن کشور توجه می‌کند تا میزان ریسک‌های سرمایه‌گذاری در آن کشور را درک کند.
موسسات رتبه‌سنجی بین‌المللی به کشورها رتبه اعتباری می‌دهند و این رتبه حاصل تحلیل وضعیت کلی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور یا دولت است البته تکیه اصلی بر وضعیت اقتصادی است. میزان سرمایه‌گذاری خارجی، عمومی و خصوصی، شفافیت بازار مالی و ذخایر ارز خارجی برخی از مهم‌ترین معیارهای تعیین رتبه اعتباری هر کشور هستند. ثبات سیاسی نیز در هنگام تعیین رتبه اعتباری مورد توجه قرار می‌گیرد. یکی از موضوعات مهم که در تعیین رتبه اعتباری کشور به آن توجه می‌شود میزان توانایی در حفظ ثبات اقتصادی در دوران تحولات سیاسی است.
سرمایه‌گذاران نهادی هنگام تصمیم‌گیری درباره فعالیت در یک کشور به رتبه اعتباری آن کشور توجه می‌کنند و نیز برای خرید اوراق قرضه شرکت‌ها و فعالیت در صنایع آن کشور این رتبه اهمیت بالایی برای سرمایه‌گذاران دارد. از سوی دیگر برای تک‌تک شرکت‌ها و طبقه‌های سرمایه‌گذاری از جمله سهام ممتاز و اوراق قرضه دولتی و شرکتی، رتبه اعتباری، رتبه بدهی یا رتبه اوراق قرضه تعیین می‌شود. همچنین رتبه‌ها ممکن است برای بلندمدت و کوتاه‌مدت در نظر گرفته شوند. رتبه اعتباری بلندمدت یک شرکت به توان شرکت در انجام تمامی تعهدات مالی خود وابسته است، در حالی که رتبه اعتباری کوتاه‌مدت بر توانایی شرکت در انجام برخی تعهدات خود در قبال اوراق قرضه منتشر شده مبتنی است. طبیعی است که در این حوزه، به وضعیت کلی صنعتی که شرکت در آن فعالیت می‌کند نیز توجه می‌شود.
در بین ده‌ها موسسه رتبه‌سنجی در جهان، سه موسسه یعنی فیچ، استاندارد اند پورز و مودیز، بزرگ‌ترین موسسات رتبه‌سنجی هستند و باید به این نکته اشاره کرد که صنعت رتبه‌سنجی جهان به شدت متمرکز است و سه شرکت یاد شده تقریبا تمامی بازار را در کنترل خود دارند. البته این وضعیت در حال تغییر است بدان معنا که در اقتصادهای بزرگ به تدریج موسسات رتبه‌سنجی در حال شکل‌گیری و فعالیت هستند. در ادامه به معرفی این سه شرکت می‌پردازیم.
موسسه رتبه‌سنجی فیچ. جان ناولز فیچ در سال ۱۹۱۳، موسسه انتشاراتی فیچ را تاسیس کرد که وظیفه آن ارائه آمار مالی برای استفاده در صنعت سرمایه‌گذاری بود. این آمار در قالب «راهنمای سهام و اوراق قرضه پیچ» و «کتاب اوراق قرضه فیچ» در اختیار متقاضیان قرار می‌گرفت. در سال ۱۹۲۴ فیچ سیستم رتبه‌سنجی را که از AAA تا D تشکیل می‌شد معرفی کرد و این سیستم مبنای رتبه‌سنجی در کل صنعت رتبه‌سنجی قرار گرفت. اواخر دهه ۱۹۹۰ موسسه فیچ با هدف تبدیل شدن به یک موسسه جهانی ارائه‌کننده تمام خدمات رتبه‌سنجی، با موسسه IBCA لندن و یکی از شعبه‌های موسسه فیمالاک که یک هلدینگ فرانسوی بود ادغام شد. همچنین فیچ رقبای خود یعنی موسسه‌های رتبه‌سنجی «تامسون بانک واچ» و «داف‌اند فلپس» را تصاحب کرد. از سال ۲۰۰۴ موسسه فیچ با به تملک درآوردن یک شرکت کانادایی یعنی شرکت الگوریتمیکس و ایجاد فیچ سولوشنز و فیچ ترینینگ، شعبه‌های عملیاتی که متخصص مدیریت ریسک شرکت‌های خدمات داده‌ها و آموزش مالی هستند را راه‌اندازی کرده است.
موسسه رتبه‌سنجی مودیز. جان مودی، نخستین بار در سال ۱۹۰۰ راهنمای مودیز را منتشر کرد. در این راهنما، آمار پایه و اطلاعات عمومی درباره سهام و اوراق قرضه شرکت‌ها در صنایع مختلف درج شده بود. از سال ۱۹۰۳ تا سقوط بازارها در سال ۱۹۰۷ راهنمای مودیز در سطح ملی منتشر می‌شد. در سال ۱۹۰۹ مودی انتشار «راهنمای سرمایه‌گذاری» را که در آن تحلیل‌هایی درباره انواع اوراق بهادار هم وجود داشت آغاز کرد. توسعه این ایده به تاسیس موسسه خدمات سرمایه‌گذاری مودیز در سال ۱۹۱۴ منجر شد. این موسسه اکنون رتبه اعتباری اوراق قرضه بیش از ۱۳۰ دولت را تعیین می‌کند. در دهه ۱۹۷۰ فعالیت‌های این موسسه به تعیین رتبه اعتباری اوراق تجاری و سپرده‌های بانکی گسترش یافت و از آن زمان مودیز یک موسسه رتبه‌سنجی تمام‌عیار بوده است.
موسسه رتبه‌سنجی استاندارد اند پورز. هنری وارنوم پور، در سال ۱۸۶۰ برای نخستین بار «تاریخ خطوط راه آهن و کانال‌ها در ایالات متحده» را منتشر کرد. او پیشتاز تحلیل اوراق بهادار و گزارش‌دهی بود و طی چند دهه بعد بر گستره فعالیت‌های وی افزوده شد. موسسه «آمار استاندارد» در سال ۱۹۰۶ شکل گرفت و در گزارش‌های خود رتبه اعتباری اوراق قرضه شرکت‌ها، اوراق بدهی دولت‌ها و اوراق قرضه شهرداری‌ها را منتشر می‌کرد. در سال ۱۹۴۱ این موسسه با موسسه انتشاراتی پور ادغام شد و شرکت استاندارد‌اند پورز متولد شد. در سال ۱۹۶۶ این شرکت به تملک مک گراوهیل درآمد. شاخص استاندارد‌اند پورز ۵۰۰ که یکی از شاخص‌های اصلی بورس آمریکاست از سوی این موسسه منتشر می‌شود. این شاخص هم یک ابزار برای تحلیل و تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران و هم یک شاخص اقتصادی برای آمریکاست.
از سال ۱۹۷۰ تغییرات و نوآوری‌هایی در صنعت رتبه‌سنجی به وجود آمده است. قبلا سرمایه‌گذاران اشتراک گزارش‌های هر یک از موسسات رتبه‌سنجی را می‌گرفتند و منتشرکنندگان اوراق قرضه هیچ پولی برای تعیین رتبه اعتباری خود پرداخت نمی‌کردند. موسسات رتبه‌سنجی به این نتیجه رسیدند که رتبه‌سنجی کمک قابل ملاحظه‌ای به منتشرکنندگان اوراق قرضه می‌کند، به این معنا که دسترسی به سرمایه را آسان و هزینه کسب سرمایه را کم می‌کند. توسعه بازارهای مالی و پیچیده‌تر شدن این بازارها در کنار نیاز رو به رشد به خدمات تحلیلگری و آماری سبب شد موسسات یاد شده تصمیم بگیرند خدمات خود را در ازای دریافت پول انجام دهند.
ارسال نظر