چرخش به سوی همسایگان
با توجه به مزیت پاره‌ای از محصولات اعم از نفتی، کشاورزی و بعضا صنعتی در زمره کشورهای صادرکننده به بسیاری از کشورها از جمله کشورهای اروپایی بودیم و حجم واردت‌مان از کشورهای پیشرفته و صنعتی جهان در حد قابل توجهی است. با توجه به اندازه بازارمان در اقتصاد بین‌الملل که معمولا حدود هجدهم تا بیستم در کشورهای جهان بوده و هست، مسلما دیگر کشورها هم سعی در حفظ ارتباط تجاری با ایران را داشته‌اند. در مقاطعی چون جنگ و تحریم‌ها، حضور ما در عرصه بین‌الملل خواه ناخواه کمرنگ شد. در ارتباط با تحریم‌ها در گذشته‌های نه‌چندان دور به دلایل مختلف از جمله عدم تجربه کافی در کنترل مبادی ورودی و خروجی و عدم امکان نظارت بر ناوگان حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی، راه‌های دور زدن محدودیت‌ها آسان‌تر بود و توانستیم مویرگی هم شده نفت بفروشیم و کالا وارد کنیم اما در مقاطع اخیر سیستم‌های کنترلی بسیار دقیق‌تر و فراگیرتر شده و عملا همه راه‌های خروجی و ورودی ما تحت کنترل دقیق و شدید قرار گرفته است.
مثلا کشورهایی که مبالغی بیش از حجم تجاری‌شان با ایران با ایالات متحده گردش مالی دارند، حاضر نمی‌شوند سود بالاتر خود را فدای سود کم از معاملات با ایران کنند، ضمن اینکه جریمه و بازتاب‌های دیگر را نیز در آینده شاهد باشند. در صورتی که حجم مبادلات تجاری با ۲۵ کشور هدف را در نظر بگیریم (اعم از اروپایی و آمریکایی) میزان صادرات ما ۶درصد و واردات ما ۲۳ درصد کاهش را در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ تجربه کرده است. در زمینه صادرات، از ۲۵ کشور، با رشد منفی در ۱۵ کشور مواجه هستیم که در این میان کشورهایی همچون ژاپن، ایتالیا، تایوان، آلمان، هند، ترکیه، ویتنام و کره بیشترین درصد تغییرات منفی را دارند. بریتانیا که اصولا در سال ۹۶ نیز دادوستدی با ایران نداشته که بتوان مقایسه‌ای را انجام داد. در مورد کشورهای همسایه با رشد صادرات به عراق، پاکستان و عمان قدری از رشد منفی بالا در کل کاسته شده است و در مجموع تراز تجاری ۱۵ کشور همسایه، مثبت است.
بر اساس جمع کل شاهد ۵ درصد کاهش در صادرات هستیم اما آنچه مهم است شاهد از دست دادن بازار کشورهای خوبی همچون آلمان و ایتالیا هستیم که بازیابی آن با توجه به رقبای منطقه‌ای و جهانی بسیار سخت است. کشورهای خارجی هدف حتی اروپایی‌ها پس از توافق ژنو با هیات‌های متعددی در سطح خوبی به ایران آمدند و پیش‌بینی می‌کردند که با چرخش به سوی ارتباط بهتر با غرب زمینه سرمایه‌گذاری فراهم شده و اعتماد از دست رفته بازسازی شده است که با خروج آمریکا از برجام و تنش‌های منطقه‌ای و کنترل‌های شدیدتر این دستاوردها یا از دست رفت یا بسیار کمرنگ شد که بازیابی و بازسازی آنها به گذشته سال‌های طولانی نیاز دارد.
فعلا چاره‌ای جز نگاه صرف به بازار پیرامونی یعنی همسایه‌ها و و بلوک شرق نیست و در این مسیر نیاز به دیپلماسی بیشتر، همگرایی و تعامل داخلی وجود دارد. عده‌ای از دست‌اندرکاران فضای کسب‌و کار نیز معتقدند سوء مدیریت داخلی بیش از تحریم‌های داخل دست‌اندرکاران فعالیت‌های اقتصادی به‌ویژه در بخش خصوصی را رنج داده و به زحمت انداخته است. فعلا و تا یافتن راه‌هایی برای تعامل با ابر قدرت‌ها بر اساس برد - برد و برای جلوگیری از به صفر میل کردن داد‌و‌ستدمان با کشورهای اروپایی، ایجاد شرکت‌هایی در داخل و در کشور هدف برای تهاتر کالا و خدمات (بدوت اتکا به دلار) و ایجاد بانک‌هایی که صرفا بیشتر با هر ارزی به جز دلار بده بستان داشته باشد، مسکن موقتی برای جلوگیری از کمتر شدن حضورمان در بازارهای بین‌المللی است. بنابراین راه‌حل اساسی، تفاهم و توافق براساس منابع اصولی و منطقی طرفین است.
ارسال نظر