کاهش دخالت‌های رگولاتور

مهدی رباطی /کارشناس ارشد بازار سرمایه برای بررسی بحث افزایش دامنه نوسان قیمتی سهام، ابتدا باید تاثیر مثبت یا منفی این موضوع در بازار سهام ارزیابی شود. به‌طور کلی در بازارهای مالی بحث نقدشوندگی این بازار را از دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری مثل بازار طلا، ارز و مسکن، متمایز می‌کند. موضوعی که بازار سرمایه را به نسبت بازارهای رقیب سرمایه‌گذاری جذاب می‌کند، پس از افزایش سطح نقدشوندگی و در صورتی که امکان ورود و خروج سریع و در زمان دلخواه در بازار وجود داشته باشد، حجم معاملات نیز به نسبت افزایش خواهد یافت. این موضوع بدین معنی است که ما بازار سرمایه توسعه‌یافته‌تری خواهیم داشت. اما این مهم در چه حالتی محقق می‌شود؟ مطالعات نشان می‌دهد که به هر میزان که دخالت نهاد رگولاتور یا نهاد ناظر در بازار کمتر باشد و محدودیت‌های معاملاتی برای سرمایه‌گذاران و سهامداران کمتر باشد، به همان نسبت ما شاهد افزایش نقدشوندگی و به‌‌تبع آن بالا رفتن ضریب توسعه بازار سرمایه و توسعه‌یافتگی این بازار خواهیم بود.

بازار سرمایه ایران و بورس تهران به دلیل نوپایی، شکل‌گیری تازه بسیاری از ابزارها و نهادها در این بازار و آشنا شدن در مرحله مقدماتی بسیاری از سرمایه‌گذاران و سطوح جامعه با این بازار، هنوز چندان توسعه یافته نیست. هم از نظر عمر بازار و زمانی که این بازار به‌طور جدی شروع به‌کار کرده، ما بازار نوپایی را شاهد هستیم و هم از منظر آشنایی جامعه‌مان با بازار سرمایه. به همین دلیل ما با بازاری مواجهیم که از بسیاری از آیتم‌های بازارهای توسعه‌یافته برای مدیریت ریسک و افزایش بازدهی، برخوردار نیست. از سوی دیگر باید به تدریج به هر میزان که عمر بازار ما بیشتر می‌شود و ضریب نفوذ این بازار در جامعه بالاتر می‌رود، ما شاهد توسعه و ورود ابزارهای جدید به بازار باشیم.

در این راستا یکی از این موارد ابتدایی و پیش‌پا افتاده‌ محدودیت در بازار سهام است که باعث کاهش نقدشوندگی و کاهش حجم معاملات می‌شود و به‌عنوان یک دستکاری بیرونی در بازار مطرح است، از جمله این محدودیت‌ها بحث حجم مبنا و همچنین دامنه نوسان معاملات است. قطعا با همان مقدمه‌ای که اشاره کردم، استقبال می‌کنم که هر قدر که ممکن است سریع‌تر و جدی‌تر ما به سمت توسعه بازار حرکت کنیم و ابزارهای جدید را در بازار به‌وجود بیاوریم و محدودیت‌ها را حذف کنیم. در این راستا یکی از این مسائل مهم و ابتدایی‌ترین‌شان همان‌طور که اشاره کردم، بحث دامنه نوسان و حجم مبنا است. قطع یقین اگر ما شاهد کاهش این محدودیت باشیم و دامنه نوسان افزایش پیدا بکند، جذاب‌تر شدن بازار سرمایه را شاهد خواهیم بود. امری که بالا رفتن حجم نقدشوندگی بازار سهام را به دنبال خواهد داشت. از دیگر مزایای این امر کوتاه‌تر شدن دوره‌های نزول و رشد بازار خواهد بود. به دلیل اینکه بازار سریع‌تر به تعادل می‌رسد و شاهد این خواهیم بود که بازار حجم معاملات بالاتری را تجربه کند.

در گام اول، این موضوع که ما برای نمادهای مشخصی از بازار که شرکت‌های شفاف‌تری هستند، این دامنه نوسان را افزایش بدهیم، گام بسیار مثبتی است، ولی باید سریع‌تر این موضوع به کل بازار تعمیم یابد.همچنین در کنار بحث دامنه نوسان و تغییرات آن، ما لزوما برای اینکه این تصمیم یک تصمیم کارآ باشد، نیازمند این هستیم که سریع‌تر بحث حجم مبنا نیز اصلاح شود و شاهد تغییر قوانین حجم مبنا و به تدریج حذف بحث حجم مبنا از معاملات باشیم. در واقع رفع محدودیت‌ها و توسعه بازار در نهایت منجر به افزایش جذابیت سهامداری در کشور شده و شاهد ورود سرمایه‌گذاران مختلف از آحاد مختلف جامعه به بازار خواهیم بود.