تهدید غول بدهی‌ها

از سال ۲۰۰۷ تا سال جاری میلادی، افزایش هزینه‌ها، کاهش مالیات‌ها و هزینه‌ای که برای نجات بانک‌های ورشکسته شده باعث شده اعضای گروه ۲۰ سی و سه هزار میلیارد دلار بر بدهی‌های جهان اضافه کنند. متوسط وزنی نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی کشورهای گروه ۲۰ بین سال‌های یاد شده ۴۰ درصد افزایش یافته و در اروپا رشد بدهی‌ها در منطقه یورو وضعیت مالی تعدادی از اقتصادهای عضو این منطقه را به شدت نگران‌کننده کرده است. در حوزه‌های دیگر نیز مشکلات بزرگ رونق اقتصاد جهان را تهدید می‌کند و بر همین مبنا تحلیلگران معتقدند حتی اگر بهترین نتیجه از مذاکرات بین ترامپ و رئیس‌جمهوری چین حاصل شود، یعنی افزایش تعرفه‌ها به تعویق بیفتد و دو طرف مذاکرات را با هدف یافتن راه‌حل آغاز کنند، سرمایه‌گذاران نباید هیجان زده شوند، زیرا نه تنها نرخ رشد اقتصادی چین در حال کاهش است، بلکه در آمریکا نرخ رشد تحت تاثیر تعرفه‌ها و افزایش نرخ‌های بهره پایین آمده است و این روند ادامه پیدا خواهد کرد.

توافق بین رئیس‌جمهوری چین و ترامپ نباید سبب سرخوشی شود، زیرا عواملی که تاکنون بر رونق اقتصادی جهان فشار وارد کرده‌اند از میان نرفته‌اند، بلکه صرفا افزایش نیافته‌اند و نکته دیگر این است که حتی اگر مذاکرات آغاز شود، تضمینی برای پیشرفت سریع آن و عوض نشدن مواضع ترامپ در آینده وجود ندارد. اگر چنین وضعیتی پدید‌ آید، زیان‌های بزرگ بر اقتصاد جهان وارد می‌شود، زیرا از ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران، مصرف شهروندان و سرمایه‌گذاری شرکت‌ها کاسته خواهد شد.

کارشناسان معتقدند برای مدتی بازارهای مختلف تحت تاثیر توافق بین ترامپ و رئیس‌جمهوری چین قرار خواهند داشت و شاهد رشد شاخص‌های مالی و قیمت مواد خام خواهیم بود، اما اخباری که از روند مذاکرات و اقدامات دولت چین و دولت آمریکا منتشر می‌شود بر عملکرد بازارها موثر خواهد بود. تنش‌ها بین چین و آمریکا به موضوع تجارت محدود نیست و آمریکا با افزایش نفوذ چین در کشورهای مختلف به‌ویژه کشورهای آمریکای لاتین بسیار نگران است. همچنین چینی‌ها در حال گسترش نفوذ خود در شرق آسیا هستند و این برای آمریکا قابل قبول نیست. از سوی دیگر طبق توافق ترامپ و رئیس‌جمهوری چین، در پایان ۳ ماه مذاکره اگر توافقی حاصل نشود تعرفه بر ۲۰۰ میلیارد دلار کالاهای صادراتی چین به آمریکا از ۱۰ درصد به ۲۵ درصد بالا برده می‌شود. چین پذیرفته بر میزان خرید کالاهای مختلف آمریکا بیفزاید تا از کسری تجاری آمریکا در معامله با چین کاسته شود.

به باور تحلیلگران هیجان‌های مثبت در بازارهای مالی طولانی نخواهد بود. دولت آمریکا در آینده با مخالفت‌های دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان، برنامه بانک مرکزی برای بالا بردن نرخ‌های بهره، رشد کسری بودجه و ... مواجه است. از سوی دیگر اگر از شدت تنش‌ها کاسته شود دولت چین به اجرای سریع‌تر اصلاحات مالی و اقتصادی اقدام خواهد کرد و نرخ رشد اقتصاد هر دو کشور در فصل‌های آینده کاهش خواهد یافت. در چند ماه آینده روند مذاکرات تجاری بین چین و آمریکا و اقداماتی که برای اصلاح ساختار سازمان تجارت جهانی انجام می‌شود مورد توجه سرمایه‌گذاران خواهد بود. البته برنامه افزایش نرخ‌های بهره در آمریکا و وضعیت اقتصادهای نوظهور نیز بر بازارها اثر می‌گذارد.

نتایج به‌دست آمده در نشست امسال گروه ۲۰ قدم اول برای اصلاح ساختارهای مالی و تجاری محسوب می‌شود و لازم است اعضا به بیانیه پایانی پایبند باشند و در مسیر رفع مشکلات همکاری کنند. بعید است اگر همه چیز خوب پیش رود سال آینده میلادی نرخ رشد اقتصاد جهان اندکی کاهش ‌یابد و وضعیت بازارهای مختلف بد نخواهد بود، زیرا سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها درباره آینده دچار هراس نخواهند بود. البته ممکن است مسیر پیش رو هموار نباشد.

اکنون که نشست گروه ۲۰ پایان یافته توجهات به نشست روز پنج‌شنبه اوپک معطوف می‌شود. روسیه و عربستان بر سر لزوم کاهش عرضه نفت توافق کرده‌اند، اما میزان کاهش و زمان‌بندی اجرای برنامه کاهش بیشترین تاثیر را بر بازار نفت خواهد داشت.