بهشت‌های پولشویی

به دلیل ماهیت پنهان پولشویی، تخمین میزان آن دشوار است. اما تازه‌ترین تحقیقات حاکی است میزان پولی که هر سال وارد چرخه پولشویی می‌شود ۲ تا ۵ درصد تولید ناخالص داخلی جهان است و این رقم اهمیت مبارزه با این مشکل جهانی را به وضوح نشان می‌دهد. پولشویی به دست‌اندرکاران فعالیت‌های غیرقانونی اجازه می‌دهد صدها میلیارد دلار را وارد جریان قانونی تجارت و اقتصاد جهان کرده و به ایجاد فساد در نهادهای مالی کوچک و بزرگ به ویژه بانک‌ها بپردازند.

صندوق بین‌المللی پول میزان کلی پولشویی در جهان را حدود ۲ هزار میلیارد دلار برآورد کرده است. اما کارشناسان و نهادهای تحقیقاتی معتقدند رقم واقعی بسیار بالاتر از این است. پولشویی مانند فساد مالی در سال‌های اخیر شکل‌های پیچیده‌تری پیدا کرده و به همین دلیل مبارزه با آن دشوارتر شده است. تعداد کمی از اقتصاددان‌ها می‌توانند میزان پولشویی را تخمین بزنند. اما جان واکر، رئیس موسسه تحقیقاتی روندهای جنایی در استرالیا معتقد است میزان پولی که وارد چرخه پولشویی می‌شود هر سال ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد دلار است.

یکی از موانع تخمین دقیق رقم پولشویی حساسیت دولت‌هاست. دولت‌ها اطلاعات مورد نیاز نهادهای بین‌المللی و تحقیقاتی را در اختیار آنها قرار نمی‌دهند. در نتیجه عملا روند مبارزه با این مشکل کند پیش می‌رود. عامل دیگر میزان بالای پولشویی، رویه‌های تجاری در داخل کشورها و در سطح بین‌المللی است. آقای واکر معتقد است نهادهای مالی به ویژه بانک‌ها نقشی موثر در پولشویی دارند و در این میان ۳/ ۴۶ درصد پولشویی معادل ۱۳۰۰ میلیارد دلار در آمریکا، ۳/ ۵ درصد معادل ۱۵۰ میلیارد دلار در ایتالیا و ۲/ ۵ درصد معادل ۱۴۷ میلیارد دلار در روسیه انجام می‌شود.

در واقع مراکز مهم مالی و اقتصادی به ویژه اقتصادهایی نظیر چین و هند اهداف بسیار مناسبی برای دست‌اندرکاران فعالیت‌های غیرقانونی و پولشویی محسوب می‌شوند و به همین دلیل رسوایی‌های مربوط به پولشویی عموما به بانک‌های بزرگ در اقتصادهای یادشده مربوط است. نکته مهم دیگر اینکه توسعه سریع اطلاعات مالی، فناوری و ارتباطات سبب شده پول با سرعت و سهولت به هر جای دنیا منتقل شود و این امر مبارزه با پولشویی را دشوارتر کرده است.

هر چه پول کثیف حاصل از فعالیت‌های غیرقانونی از جمله قاچاق مواد مخدر یا انسان، عمیق‌تر در سیستم مالی بین‌المللی قرار گیرد، شناسایی منبع آن دشوارتر است. ایجاد مراکز مالی بین‌المللی قدمی بوده که برای شناسایی منبع تمامی پول‌ها برداشته شده اما این پرسش مطرح است که اگر این مراکز توانایی ردیابی منبع پول‌ها را نداشته باشند یا فساد در درون آنها رخنه کرده باشد، چه بر سر سیستم مالی جهان خواهد آمد؟ نکته نگران‌کننده این است که در دهه‌های اخیر وضعیت این گونه بوده که عبور پول‌ها از این سیستم‌ها به نوعی به پول‌های یاد شده مشروعیت بخشیده است. به همین دلیل دست اندرکاران فعالیت‌های غیرقانونی از روش‌های مختلف برای عبور پول‌های خود از این مراکز استفاده کرده‌اند.

پولشویی و فساد مالی اثرات متقابل بر هم دارند. به این معنا که صاحبان پول‌های کثیف برای پولشویی، تلاش می‌کنند در مراکز مالی و رسمی فساد ایجاد کنند و نیز فساد مالی سبب می‌شود پولشویی با سهولت بیشتری صورت گیرد. به دلیل این ارتباط تنگاتنگ، کارشناسان معتقدند مبارزه با این دو مشکل فراگیر باید همزمان صورت گیرد.