وحشت اروپاییها
نکته مهم نگرانکننده این است که آمریکا تنها با چین، کانادا و مکزیک وارد تنش تجاری نشده بلکه بر کالاهای صادراتی اروپا نیز تعرفه اعمال کرده و قصد دارد به این رویه خود ادامه دهد. در ۶ ماه از ۷ ماه اخیر شاخص اعتماد تجاری در آلمان کاهش یافته و علت آن مشخص است. صادرات نیمی از بازده سالانه این کشور را تشکیل میدهد. ترامپ بر فولاد و آلومینیوم صادراتی اروپا تعرفه تعیین کرده و قصد دارد بر صادرات خودرو به آمریکا نیز تعرفه تعیین کند. اواخر ماه جاری میلادی مقام ارشد اتحادیه اروپا به آمریکا سفر میکند تا شخصا ترامپ را متقاعد کند از اعمال تعرفههای جدید بر کالاهای صادراتی اروپا به آمریکا اجتناب کند.
شرایط کنونی ممکن است به پایان دوران نسبتا خوب اقتصاد اروپا منجر شود. سال قبل رشد اقتصاد اروپا بالاترین میزان در یک دهه قبل بود. اگرچه اخیرا ضعفهایی در برخی شاخصهای اقتصادی اروپا مشاهده شده اما اقتصاد این قاره برای ایجاد شغل و رفع مشکلات خود به اندازه کافی قدرتمند است. نرخ بیکاری در منطقه یورو ۴/ ۸ درصد یعنی پایینترین میزان از سال ۲۰۰۸ است اما باید به واقعیتهای نگرانکننده نیز توجه داشت.
تعدادی از اقتصادهای بزرگ و کوچک اروپا دچار مشکلاتی نظیر بدهی بسیار بالا، بحران سیاسی و نرخ بیکاری بالا هستند و تنشهای تجاری بر عمق این مشکلات میافزاید. از سوی دیگر اقدامات متقابل تجاری آمریکا و چین به اقتصاد اروپا لطمه وارد میکند. زیرا اروپاییها سازنده و صادرکننده بسیاری از کالاها به این دو کشور هستند. برای مثال تعرفههایی که چین بر خودروهای آمریکایی اعمال کرده به دو خودروساز آلمانی بی ام و دایملر لطمه وارد میکند زیرا هر دو شرکت، خودروهایی در آمریکا تولید و به چین صادر میکنند. شرکت دایملر از قبل پیشبینی سود خود را کاهش داده و علت آن را بالا رفتن هزینهها تحت تأثیر تعرفهها عنوان کرده است. همچنین شرکت بیامو با ارسال نامهای به وزیر بازرگانی آمریکا اعلام کرده تعرفهها از حجم سرمایهگذاری این شرکت در آمریکا خواهد کاست.
تعرفههایی که تاکنون از سوی آمریکا بر کالاهای صادراتی دیگر کشورها اعمال شده، لطمات بزرگی به تجارت اقتصاد جهان وارد نمیکند اما این نگرانی وجود دارد که اقدامات دو طرف شدت یابد و نیز به تدریج جنگ ارزی بین قدرتهای بزرگ اقتصادی آغاز شود. در این حالت، عوامل مختلف از جمله کاهش حجم مبادلات تجاری، ابهام درباره آینده، کاهش سرمایهگذاریها و تنشهای سیاسی، اقتصاد جهان را بار دیگر به سمت رکود پیش خواهد برد. در حال حاضر اروپاییها منتظرند تا ببینند آیا ترامپ به اعمال تعرفه علیه کالاهای جدید این قاره از جمله خودرو اقدام خواهد کرد یا نه. خودروسازهای اروپایی سالانه ۶/ ۴۶ میلیارد دلار خودرو به آمریکا صادر میکنند و ۱/ ۶ درصد جمعیت مشغول به کار اروپا در بخش خودروسازی مشغول کار هستند.
اقتصاددانان میگویند از آنجا که اروپا صادرکننده خودرو است جنگ تعرفهها به زیان این قاره خواهد بود و در این جنگ پیروز نخواهد شد. اگر آمریکا و چین به توافق تجاری دست پیدا کنند شرایط برای اروپاییها بسیار دشوارتر خواهد شد. چین و اروپا اخیرا توافق کردند بر حجم و گستره مبادلات تجاری خود بیفزایند اما تغییر ساختارهای تجاری اروپا و آمریکا آسان نیست. در این میان، بانک مرکزی اروپا با پیشبینی بروز ضعف در برخی شاخصهای اقتصادی منطقه یورو، برنامه حمایتی خود را حفظ کرده و زمینه را برای کاهش ارزش یورو فراهم کرده است. بانک مرکزی انگلستان نیز رفتاری مشابه داشته است. رئیس بانک مرکزی انگلستان معتقد است جنگ تجاری بیشترین لطمه را به آمریکا وارد خواهد کرد و تعرفههایی که تاکنون از سوی کشورها اعمال شده به کند شدن رشد اقتصادی جهان منجر میشود. از دید او کاهش نرخ رشد اقتصادی آمریکا تحت تاثیر این تعرفهها دو برابر کاهش نرخ رشد اقتصادی دیگر کشورها است که هدف تعرفهها قرار گرفتهاند و کاهش نرخ رشد اقتصادی جهان یک درصد خواهد بود. اگر هراس از تاثیرات این تعرفهها سبب افزایش برنامههای حمایتی بانکهای مرکزی بزرگ شود، اقتصادهای بزرگ نسبت به شوکهای مختلف آسیبپذیرتر خواهند شد.
حال این سوال مطرح است که آیا آمریکا و منطقه یورو وارد یک جنگ آرام ارزی شدهاند یعنی رقابتی عمدی برای کاستن از ارزش ارز خود در برابر ارز طرف مقابل آغاز شده است؟ برای پاسخ به این سوال هنوز زود است. یک نکته مهم این است که نباید تصور کرد کاهش ارزش یک ارز فواید بیشمار برای اقتصاد ملی یک کشور دارد. تعداد کمی از کالاهای صادر شده از یک اقتصاد بزرگ بهطور کامل از مواد اولیه همان اقتصاد تولید میشود. برای مثال قطعات مختلف یک خودرو از کشورهای گوناگون تامین میشود به این ترتیب اگرچه ضعف ارز آن اقتصاد سبب میشود کالای صادراتی برای مصرفکننده نهایی جذاب شود اما هزینه تولید آن برای کشوری که ارزش آن کاهش یافته بالا میرود. همچنین ضعف یک ارز تنها در صورتی سبب جذابیت کالای صادراتی میشود که ارزانی به مصرفکننده نهایی منتقل شود. موضوعات متعددی در زمینه تنشهای تجاری کنونی مطرح است و سیاستگذاران باید با در نظر گرفتن جوانب موضوع به بررسی شرایط پرداخته و تصمیمگیری کنند.
ارسال نظر