نمی‌توان حکم کلی داد!

کیتلین مولر هفته‌نامه تایم در سال ۱۸۹۵ جورج هودسون، حشره‌شناس نیوزیلندی به ایده تغییر ساعت و تاثیر آن در استفاده بیشتر از نور آفتاب پی برد. او پیشنهاد داد دو ساعت تغییر در ساعت‌ها ایجاد شود تا بتواند در ساعات پس از کار زمان بیشتری با نور طبیعی به دنبال حشرات بگردد. ۷ سال بعد ویلیام ویلت انگلیسی که در کار ساخت و ساز فعالیت می‌کرد به‌طور مستقل این تغییر ساعت را مطرح کرد. او طرح خود را به پارلمان بریتانیا ارائه و آن را راهی برای جلوگیری از هدر رفتن نور خورشید توصیف کرد. پیشنهاد او در ابتدا با مخالفت دولت بریتانیا مواجه شد اما او دست از تلاش بر نداشت و تا زمان مرگش یعنی در سال ۱۹۱۵ بر ضرورت اجرای این روش پافشاری کرد.

به تدریج این ایده در آلمان، انگلستان و تمامی کشورهایی که در جنگ جهانی دوم حضور داشتند از جمله آمریکا اجرا شد. در نهم مارس سال ۱۹۱۸ کنگره آمریکا نخستین قانون تغییر ساعت را تصویب کرد. در آن زمان زغال‌سنگ منبع اصلی تامین انرژی بود در نتیجه ایده تغییر ساعت سبب کاهش مصرف سوخت می‌شد اما اکنون این انگیزه برای اجرای روش تغییر ساعت قدرت خود را از دست داده و انگیزه‌های دیگر از جمله افزایش خرید خانوارها جای آن را گرفته است.

در تحقیقی که از سوی بانک جی‌پی مورگان انجام شد مشخص شد بازگشت ساعت‌ها به وضعیت استاندارد به کاهش ۲/ ۲ درصدی مصرف خانوارها منجر می‌شود. یکی از فواید فرض شده تغییر ساعت این است که افزایش یک ساعتی زمان برای استفاده از نور خورشید، آمریکایی‌ها را به بیرون ماندن از خانه و خرید تشویق می‌کند و این به نفع اقتصاد است. برای آزمودن این نظریه، تحلیلگران جی‌پی مورگان میزان مصرف شهروندان در شهر لس‌آنجلس و فونیکس را در ۳۰ روز قبل و بعد از شروع تغییر ساعت در ماه مارس و ۳۰ روز قبل و بعد از پایان آن در ماه نوامبر مقایسه کردند. در لس آنجلس برنامه تغییر ساعت اجرا می‌شود اما در فونیکس اجرا نمی‌شود در نتیجه مردم لس‌آنجلس یک ساعت بیشتر برای هزینه کردن در نور طبیعی زمان دارند. به این ترتیب اگر افزایش یک ساعتی نور طول روز سبب افزایش مصرف شود باید پس از جلو بردن ساعت‌ها میزان مصرف در لس‌آنجلس نسبت به فونیکس بالاتر باشد و در ماه نوامبر عکس آن رخ دهد.

اما آنچه در واقع رخ داد با پیش‌بینی‌ها سازگار نبود. محققان به این نتیجه رسیدند که افزایش خریدها در لس‌آنجلس پس از جلو بردن ساعت اندک است اما کاهش آن پس از بازگشت ساعت‌ها به حالت استاندارد قابل ملاحظه است. در ابتدای جلو بردن ساعت‌ها در لس آنجلس، سرانه خرید با کارت در هر روز ۹/ ۰ درصد بیشتر می‌شود اما پس از بازگشت ساعت وضعیت استاندارد، میزان خرید ۵/ ۳ درصد کاهش می‌یابد و خرید از سوپرمارکت‌ها پس از پایان دوره تغییر ساعت، ۶ درصد کاهش می‌یابد. به این ترتیب درباره تاثیر مثبت تغییر ساعت برای اقتصاد تردیدهای جدی به وجود آمده است.

نتیجه دیگر تحقیق یاد شده این بود که در ایالت‌های مختلف میزان افزایش و کاهش خرید بسیار متفاوت بود و از الگوی خاصی پیروی نمی‌کرد. تحلیلگران بانک جی‌پی مورگان به این نتیجه رسیده‌اند که برنامه تغییر ساعت می‌تواند مفید باشد اما نمی‌توان گفت این برنامه برای همه کشورها و در شرایط مختلف همواره مفید یا مضر است. از سوی دیگر در برخی مناطق، اجرا نه تنها سودی ندارد بلکه زیان‌هایی به اقتصاد وارد می‌کند. نکته دیگر این است که حتی در مورد مردم یک منطقه نیز نمی‌توان گفت تغییر ساعت همواره مفید یا مضر است. با گذشت زمان تغییرات در رفتار شهروندان می‌تواند به مفید شدن برنامه تغییر ساعت منجر شود.