افزایش رشد در خاورمیانه

صندوق بین‌المللی پول در گزارش اخیر خود آورده است، انتظار می‌رود سال آینده میلادی نرخ رشد اقتصاد‌های خاورمیانه، شمال آفریقا، افغانستان و پاکستان بالاتر از سال جاری میلادی باشد. نرخ رشد اقتصاد‌های یاد شده در مجموع در سال جاری میلادی ۶/ ۲ درصد و سال آینده ۵/ ۳ درصد خواهد بود. این رقم نسبت به نرخ رشد اقتصادی جهان در سال آینده که ۷/ ۳ درصد پیش‌بینی شده پایین‌تر است؛ البته نسبت به رشد اقتصادهای توسعه‌یافته که ۲درصد خواهد بود بالاتر است.

وابستگی به درآمدهای نفتی و تنش‌های ژئوپلیتیک دو عامل فشار بر اقتصاد منطقه هستند. در کشورهای صادرکننده نفت، رشد درآمدها به افزایش مصرف داخلی کمک کرده و کسری بودجه را کاهش داده است. انتظار می‌رود اقتصاد عربستان سال آینده رشد ۱/ ۱ درصدی را تجربه کند و رشد اقتصاد قطر که امسال ۱/ ۲ درصد بود سال آینده ۱/ ۴ درصد باشد.کشورهای واردکننده نفت سال آینده نسبت به امسال وضعیت بهتری خواهند داشت. اقتصاد پاکستان که سال قبل ۵/ ۴ درصد رشد کرده بود امسال ۳/ ۵ درصد و سال آینده ۶/ ۵ درصد رشد خواهد کرد. اجرای برخی اصلاحات اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی دو عامل بهبود شرایط اقتصادی این کشور جنوب غرب آسیا هستند. اقتصاد مصر که در حال رفع تبعات چند سال آشوب سیاسی و اقتصادی است، سال آینده ۵/ ۴ درصد رشد خواهد کرد؛ امسال اقتصاد این کشور شمال آفریقا ۱/ ۴ درصد رشد می‌کند. در مصر نیز اجرای برخی اصلاحات اقتصادی از جمله کاهش یارانه انرژی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی عامل بهبود شرایط بوده است.

بهتر شدن شرایط کلی اقتصاد جهان که حاصل افزایش سرمایه‌گذاری شرکت‌ها و دولت‌ها، رشد تولید صنعتی و افزایش مصرف است، به اقتصادهای خاورمیانه کمک می‌کند در مسیر بهبود به حرکت خود ادامه دهند. برای کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، وابستگی به درآمدهای نفتی و تنش‌های سیاسی دو ریسک بزرگ هستند که انتظار می‌رود سال آینده اقداماتی برای کاهش آنها انجام شود. چشم‌انداز اقتصادی کشورهای خاورمیانه در سال جدید میلادی تا اندازه زیادی به وضعیت درآمدهای نفتی آنها و سیاست‌هایی که دولت‌های منطقه برای مدیریت بودجه خود اتخاذ می‌کنند وابسته است.ابتدا به شرایط بازار نفت اشاره می‌کنیم. مهم‌ترین عاملی که شرایط بازار نفت را در سال آینده میلادی تحت تاثیر قرار می‌دهد، افزایش تولید نفت شیل در آمریکاست. افزایش قیمت نفت سبب شده تولیدکنندگان این نوع نفت در آمریکا بتوانند سرمایه‌گذاری بیشتری برای استخراج و عرضه نفت داشته باشند. البته درباره میزان افزایش تولید این نوع نفت اتفاق نظر وجود ندارد.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش‌بینی کرده که سال آینده، تولید نفت این کشور ۷۸۰ هزار بشکه در روز بالاتر از امسال خواهد بود. اوپک پیش‌بینی کرده میزان افزایش تولید نفت آمریکا یک میلیون بشکه است و آژانس بین‌المللی انرژی معتقد است میزان افزایش۸۷۰ هزار بشکه خواهد بود. با آنکه رقم‌های پیش‌بینی شده بسیار متفاوت هستند، اما بر سر افزایش تولید اتفاق نظر وجود دارد. در گذشته هر بار قیمت نفت بالا رفته تولید نفت در آمریکا رشد کرده است. اگر سال آینده میزان تولید این نوع نفت در آمریکا حدود ۸۰۰ هزار تا یک میلیون بشکه بالاتر باشد، عملا تاثیر برنامه کاهش عرضه نفت از سوی اوپک و دیگر تولیدکنندگان همراه با این برنامه از جمله روسیه، خنثی خواهد شد.اگر قیمت نفت سال آینده بین ۵۰ دلار تا ۶۰ باقی بماند و تنش‌های ژئوپلیتیک و سیاسی در خاورمیانه کاهش یابد، حرکت اقتصادهای منطقه به سمت رونق ادامه می‌یابد؛ البته دولت‌ها باید برنامه‌های اصلاحی را برای کاهش آسیب‌پذیری نسبت به نوسان قیمت نفت اجرا کنند. خوشبختانه اجرای این برنامه‌ها برخلاف قیمت نفت و تنش‌های ژئوپلیتیک، در کنترل خود دولت‌هاست و کشورهایی که به این برنامه‌ها توجه لازم را دارند سریع‌تر به هدف می‌رسند.