۵ عامل کلیدی در بازار
افزایش تولید نفت در آمریکا، ضعف تقاضا، رشد ارزش دلار و تداوم تولید نفت از سوی اوپک با حداکثر ظرفیت، عوامل اصلی کاهش شدید قیمت‌ها در سال ۲۰۱۴ بودند. صرف نظر از علت کاهش قیمت‌ها، شرکت‌های نفتی و گازی بزرگ و کوچک در واکنش به این کاهش، از سرمایه‌گذاری‌های خود در بخش‌های مختلف صنعت انرژی به ویژه صنایع بالادستی نفت کاسته‌اند. این کاهش طی سال‌های آینده از میزان عرضه نفت می‌کاهد. برخی کارشناسان تخمین زده‌اند طی سه سال اخیر باید هزار میلیارد دلار در بخش‌های بالادستی صنعت نفت سرمایه‌گذاری می‌شد، اما به دلیل پایین بودن قیمت‌ها این سرمایه‌گذاری صورت نگرفته است. عامل دیگری که در میان‌مدت بر بازار نفت تاثیر خواهد داشت تغییرات ارزش دلار است. افت و خیز ارزش دلار بر قیمت مواد خام از جمله نفت تاثیر می‌گذارد، زیرا این مواد به دلار قیمت‌گذاری می‌شوند و هنگام افزایش ارزش دلار، قیمت‌ها برای دارندگان دیگر ارزها گران شده و از تقاضا کاسته می‌شود. تغییرات ارزش دلار تحت تاثیر سیاست‌های پولی بانک مرکزی آمریکا و نیز تغییرات ارزش یورو و پوند انگلستان قرار دارد. بانک مرکزی آمریکا در سال جاری میلادی تاکنون دو بار نرخ بهره را بالا برده و قصد دارد در ماه جاری میلادی یک بار دیگر این اقدام را انجام دهد. برای سال آینده نیز پیش‌بینی شده نرخ‌های بهره چند بار بالا برده خواهد شد.
به‌طور معمول افزایش نرخ‌های بهره به رشد ارزش دلار منجر می‌شود اما در سال جاری میلادی به رغم افزایش نرخ‌های بهره، شاخص دلار که ارزش این ارز را در برابر سبدی از ۶ ارز معتبر نشان می‌دهد کاهش یافته است. یک عامل این کاهش، رشد ارزش یورو و پوند است. بسیاری از کارشناسان معتقدند روند کاهش ارزش دلار ادامه پیدا خواهد کرد. در صورت تحقق این پیش‌بینی، قیمت نفت حمایت می‌شود.سومین عامل موثر بر قیمت نفت، میزان تقاضا از سوی چین است. چین پس از آمریکا دومین مصرف‌کننده بزرگ نفت است و هر گونه تغییر در نرخ رشد اقتصاد این کشور بر بازار نفت تاثیر خواهد گذاشت. اقتصاد چین در سال جاری میلادی حدود ۷/ ۶ درصد رشد خواهد کرد و پیش‌بینی شده سال آینده این رقم به ۵/ ۶ درصد کاهش خواهد یافت. کاهش نرخ رشد اقتصادی چین و نیز تلاش این کشور برای استفاده بیشتر از انرژی‌های تجدید‌پذیر سبب می‌شود تقاضای آن برای نفت کاهش پیدا کند البته بعید است میزان کاهش تقاضا زیاد باشد.همچنین تحلیلگران باید به این موضوع توجه کنند که احتمال آنکه دولت چین سال آینده میلادی بر میزان سرمایه‌گذاری‌ها در بخش‌های مختلف که مصرف انرژی در آنها بالاست بیفزاید، وجود دارد. همچنین نرخ واقعی رشد اقتصادی چین معمولا اندکی بالاتر از نرخ هدفی است که دولت این کشور تعیین می‌کند. مصرف نفت در ژاپن و هند نیز بر قیمت‌ها تاثیر خواهد داشت. شرایط اقتصادی در این دو کشور در حال بهتر شدن است و انتظار می‌رود مصرف نفت در آنها افزایش یابد.
چهارمین عامل موثر بر قیمت نفت، تصمیم‌های عربستان و روسیه در سال آینده درباره برنامه کاهش عرضه نفت است. برنامه کاهش عرضه تا پایان سال آینده تمدید شده است اما در ماه ژوئن که نشست بعدی اوپک برگزار خواهد شد وضعیت بازار بررسی می‌شود. در صورت لزوم تغییراتی در برنامه کاهش عرضه اعمال می‌شود. سوال مهم این است در چه سطحی از قیمت‌ها برنامه کاهش عرضه تغییر خواهد کرد؟
هدف عربستان و روسیه این است که ذخیره نفت در اقتصادهای توسعه یافته به متوسط ۵ ساله آن کاهش یابد. کشورهایی که در برنامه کاهش عرضه حضور دارند باید مشخص کنند چطور می‌توان قیمت‌ها را بالا نگه داشت اما زمینه را برای افزایش تولید نفت شیل در آمریکا فراهم نکرد. رشد قیمت نفت در ماه‌های اخیر به افزایش قابل ملاحظه تولید نفت در آمریکا منجر شده است. البته عربستان معتقد است رشد تولید شیل تا سال ۲۰۲۵ به اوج خود می‌رسد و از آن پس کاهش خواهد یافت. اما سال آینده رشد تولید سریع خواهد بود.
درباره میزان پایبندی اعضای اوپک و تولیدکنندگان دیگر به برنامه کاهش عرضه سوالاتی مطرح است. در سال جاری میلادی میزان پایبندی به این برنامه بسیار خوب بوده و این کشورها نشان داده‌اند برخلاف قبل جبهه مشترک و جدی در برابر کاهش قیمت‌ها تشکیل داده‌اند. این همبستگی تاثیرگذار بوده و رشد قیمت‌ها را در پی داشته است. پیش‌بینی شده در سال آینده میلادی نیز همین وضعیت ادامه پیدا کند. البته در صورتی که مسائل جدید به روش منطقی مورد بررسی قرار گیرد و تمام کشورهایی که در برنامه کاهش عرضه نفت حضور دارند به درست بودن تصمیم‌ها باور داشته باشند. برای روسیه قیمت نفت در محدوده ۵۰ دلار مناسب است زیرا این کشور توانسته با این قیمت به درآمدهای مورد نظر خود دست یابد اما عربستان مایل است قیمت‌ها حول رقم ۶۰ دلار نوسان کند تا منابع مالی لازم برای اجرای برنامه‌های اقتصادی تامین شود.
عربستان قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ تحولات بزرگی در اقتصاد خود ایجاد کند و از وابستگی به درآمدهای نفتی بکاهد. اجرای این برنامه با قیمت‌های کنونی نفت امکان‌پذیر نیست. همچنین سال آینده عربستان بخشی از سهام شرکت نفتی آرامکو را به فروش می‌رساند. هرچه قیمت نفت بالاتر باشد درآمد حاصل از عرضه سهام این شرکت بالاتر خواهد بود. مشاهده می‌شود که افزایش قیمت نفت و باقی ماندن قیمت‌ها در سطوح بالاتر، برای عربستان یک ضرورت است اما برای روسیه چنین نیست. البته سال آینده میلادی انتخابات در روسیه برگزار می‌شود و بدیهی است که ولادیمیر پوتین تمایلی ندارد دردسرهایی در حوزه اقتصاد برای این کشور ایجاد شود. پنجمین عامل موثر بر قیمت نفت، افزایش تولید از سوی برخی کشورهای عضو و غیرعضو اوپک است. برای مثال در اوپک، لیبی و نیجریه که در برنامه کاهش عرضه نفت حضور ندارند و خارج از این سازمان، تولید نفت از سوی کانادا و مکزیک در حال افزایش است. اگرچه رشد تولید نفت در کشورهای یاد شده زیاد نیست، اما تغییراتی که در صنعت نفت آنها رخ می‌دهد، بر قیمت‌ها تاثیراتی خواهد داشت.
ارسال نظر