با فرض حداقل تاثیرگذاری این تحریم‌ها در تجارت و حمل و نقل کالاهای مختلف و عملکرد بنادر، این یادداشت سعی بر آن دارد تا حتی‌الامکان به ارائه راهکارهایی برای خنثی‌سازی تاثیر این تحریم‌ها بر عملکرد تجاری و حمل و نقلی و در صورت امکان تبدیل تهدید به‌وجود آمده به فرصتی برای توسعه کوتاه‌مدت و بلندمدت کشور بپردازد. با تحریم بنادر بزرگ، بنادر کوچک جنوبی، در شرایط تحریم می‌توانند وظیفه جابه‌جایی بار را از طریق بنادر همسایه – به‌عنوان مثال عمان - انجام دهند. از آنجا که عملیات فیدری از بنادر بزرگی همچون بندرعباس مقرون به صرفه نیست، به‌کارگیری بنادر کوچک به این منظور بهترین جایگزین کشتیرانی لاینری خواهند بود. بنادر- کوچک و بزرگ - به‌عنوان زیرساخت حیاتی حمل و نقل، به‌طور کلی اهداف توسعه‌ای کشور و منطقه مربوطه‌شان را دنبال می‌کنند. اما به‌طور خاص در شرایط ویژه اقتصادی ایران و سطح توسعه مناطق جنوبی و نیز شرایط تحریمی پیش‌رو، فعال‌سازی و توسعه بنادر کوچک، علاوه بر نقش ضدتحریمی بنادر و کشتیرانی کشور، اشتغال را در منطقه افزایش داده، به توزیع عادلانه درآمدها کمک می‌کند.

سواحل مکران مثال خوبی برای بررسی نقش ضدتحریمی– توسعه‌ای – تجاری این بنادر هستند. به‌کارگیری فعالانه و احیای بنادر کوچک این منطقه در کنار توسعه بندر شهیدبهشتی چابهار به توسعه صنایع پتروشیمی صادراتی و نفت و گاز در منطقه و نیز توسعه اقتصادی می‌انجامد. در این مناطق، با لحاظ کردن سطوح توسعه و اشتغال و نیز درجه مشارکت ساکنان آن در روند رشد اقتصادی و توسعه، ایجاد بنادر بزرگ کارآیی نخواهد داشت. در حالی که فعال‌سازی و توسعه بنادر کوچک منجر به ایجاد شغل و ارتباطات میان منطقه‌ای و در نتیجه فرآیند تدریجی توسعه اقتصادی- اجتماعی، به‌جای آوار شدن آن بر سر منطقه می‌شود. سطح توسعه‌ای که مناسبات اجتماعی و فرهنگی منطقه را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار ندهد و رشد اقتصادی اجتماعی منطقه را در یک فرآیند تاریخی به‌وجود آورد.

در واقع کارکرد این بنادر برای اقتصاد کشور در قالب سه ماهیت مختلف در کوتاه مدت و بلندمدت خواهد بود. به‌خصوص می‌توان از فرصت‌هایی همچون «واگذاری یک بندر اختصاصی از سوی عمان به کشتی‌های کوچک ایرانی» در جهت اهداف تجاری و کشتیرانی کشور بیشترین بهره را برد. فعال‌سازی و توسعه بنادر کوچک در کوتاه‌مدت، نقش ضدتحریمی جابه‌جایی بار با ایجاد ارتباط با بنادر بزرگ همسایه را به عهده خواهد داشت. در عین حال، به توسعه پایدار منطقه با ایجاد اشتغال و ارتباطات میان منطقه‌ای در میان‌مدت کمک خواهد کرد. در چنین وضعیتی عملکرد این بنادر از نظر اقتصادی مقرون به‌صرفه نخواهد بود و چه بسا دولت مجبور به حمایت‌های مالی از آنها باشد اما در بلندمدت، این بنادر به سمت تجاری شدن و سودآوری حرکت خواهند کرد. مثال موفق و بارز در این زمینه، راه‌اندازی ناوگان جنگ توسط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در زمان جنگ است. این ناوگان با در اختیار داشتن تنها ۱۴، ۱۳ کشتی به برآورده کردن نیازهای زمان جنگ – بدون سودآوری – پرداخت. پس از جنگ و با تربیت افسران و نیروهای کارآزموده و با افزایش تعداد کشتی‌ها به حدود ۱۴۰-۱۳۰، این ناوگان تبدیل به ناوگانی بازرگانی و سودآور شد. با الهام گرفتن از این الگو، بنادر کوچک جنوبی می‌توانند در حال‌حاضر نقش‌های «ضدتحریمی»، «توسعه‌ای» و «سودآوری» را طی زمان برای کشور ایفا کنند.

اخبار مرتبط