ایران در حال بازگشت به نظام مالی جهانی است؟
کمک سامورایی‌ها در FATF
قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF از سال۱۳۹۸، مشکلات زیادی در زمینه‌های اقتصادی و تجاری برای این کشور به‌وجود آورد. محدودیت‌های بانکی و تجاری، مانع از انعقاد توافقات تجاری و دسترسی به سیستم‌های مالی بین‌المللی شد و این شرایط موجب افزایش هزینه‌ها و دشواری جذب سرمایه‌گذاری خارجی شد. با این حال، ژاپن به‌عنوان یکی از اعضای گروه۷، از اقدامات ایران در مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم حمایت کرده است و قصد دارد با کمک به ایران در این مسیر، زمینه برای خروج این کشور از لیست سیاه FATF را فراهم کند. این حمایت می‌تواند به تسهیل مبادلات بانکی و کاهش محدودیت‌ها برای ایران کمک کند و در نهایت به بهبود روابط اقتصادی و کاهش هزینه‌های تجاری منجر شود.
قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF در ۵سال اخیر موجب تشدید محدودیت‌های بانکی و اقتصادی و دشوار شدن دسترسی به سیستم مالی بین‌المللی شد. این مساله جذب سرمایه‌گذاری خارجی را محدود و تعاملات تجاری با دیگر کشورها، حتی کشورهای نزدیک به ایران را با چالش‌هایی مواجه کرد. علاوه بر این، عدم شفافیت مالی و رعایت نکردن استانداردهای بین‌المللی اعتماد جهانی به اقتصاد ایران را کاهش و هزینه‌های تجاری را افزایش داد؛ اما به نظر می‌رسد که با روی کارآمدن دولت چهاردهم ورق در حال برگشتن است و ایران با رعایت استانداردهای بین‌المللی در حال گام برداشتن در جهت خروج از لیست سیاه FATF است.
هادی خانی، دبیر شورای عالی پیشگیری و مقابله با جرائم پول‌شویی و تامین مالی تروریسم و رئیس مرکز اطلاعات مالی جمهوری اسلامی ایران، در حاشیه اجلاس اصلی گروه منطقه‌ای مبارزه با پول‌شویی اوراسیا (EAG) در شهر ایندور هندوستان با آقای میتسوتوشی معاون وزارت دارایی در امور بین‌الملل کشور ژاپن که همزمان رئیس هیات ژاپن در FATF و ریاست مشترک کارگروه منطقه‌ای مبارزه با پول‌شویی آسیا و اقیانوسیه (APG) را نیز بر عهده دارد، دیدار و گفت‌وگو کرد. در این نشست، میتسوتوشی ضمن اعلام خرسندی از گزارش ارائه‌شده درباره اقدامات جمهوری اسلامی ایران در حوزه مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم اعلام کرد: دولت ژاپن تصمیم دارد در فرآیند عادی‌سازی پرونده جمهوری اسلامی ایران در FATF کمک کند و صدای ایران در بین کشورهای گروه۷ به‌عنوان موسسان گروه ویژه اقدام مالی درخصوص اقدامات به‌عمل‌آمده در حوزه مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم باشد. طرفین در این نشست، راهکارهای اشتراک دانش و تجارب در حوزه‌هایی نظیر رمزارز و مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم را به بحث و بررسی گذاشتند.
در همین راستا گروه منطقه‌ای مبارزه با پول‌شویی اوراسیا از ایران در حضور نمایندگان FATF، بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول و برخی دیگر از نهادهای بین‌المللی تقدیر کرد. این تقدیر به معنای به رسمیت شناخته شدن پیشرفت‌ها در مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم است که می‌تواند مسیر موجود را تغییر دهد. این اقدام، تاکید بر پیشرفت‌های ایران در حوزه مبارزه با پول‌شویی و گامی مثبت برای بهبود روابط مالی بین‌المللی کشور است.
دست یاری به سوی ایران
در این میان ژاپن نیز در تلاش است تا با حمایت از اقدامات ایران در حوزه مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم، زمینه خروج این کشور از لیست سیاه FATF را فراهم کند. در نشست گروه اوراسیا، مقامات ایرانی و ژاپنی درباره راهکارهای تسهیل عادی‌سازی پرونده ایران گفت‌وگو کردند. ژاپن به‌عنوان یکی از اعضای گروه۷، از پیشرفت‌های ایران در این حوزه استقبال کرد و آمادگی خود را برای حمایت از بهبود جایگاه ایران در این سازمان بین‌المللی اعلام کرده است. رئیس هیئت ژاپن در FATF اعلام کرد: «ژاپن تصمیم دارد به فرآیند عادی‌سازی پرونده جمهوری اسلامی ایران در خروج از لیست کشورهای پرخطر در حوزه پول‌شویی و تامین مالی تروریسم کمک کند.»
این اقدامات می‌تواند به تسهیل مبادلات بانکی بین‌المللی و کاهش محدودیت‌های مالی منجر شود که از موانع اصلی جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ارتقای روابط اقتصادی ایران با جهان به شمار می‌روند. وزیر اقتصاد، عبدالناصر همتی نیز با تاکید بر اهمیت خروج ایران از لیست سیاه FATF اظهار کرد: بدون این اقدام، سرعت جذب سرمایه‌گذاری خارجی به‌طور جدی محدود خواهد ماند. به نظر می‌رسد که حمایت ژاپن می‌تواند نقطه عطفی در بازگشت ایران به نظام مالی جهانی باشد. باید گفت در حالی که خروج ایران از لیست سیاه FATF می‌تواند موجب تسهیل روابط اقتصادی، کاهش هزینه‌های تجاری و بهبود اعتبار بین‌المللی شود، این روند نیازمند اصلاحات داخلی و توجه به شرایط سیاسی بین‌المللی است.
فرصت یا چالش؟
به گفته کارشناسان، قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF معایبی دارد که ایران را با دردسرهایی مواجه کرده بود. در سال‌های اخیر نیز مقاله‌های زیادی از اقتصاددانان منتشر شد که بر معایب قرار گرفتن ایران در لیست سیاهFATF تاکید کردند.قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF، محدودیت‌های گسترده‌ای را در حوزه‌های اقتصادی و تجاری کشور ایجاد کرده است. این محدودیت‌ها مانع از انعقاد توافقات تجاری با کشورهای مختلف می‌شود و به‌ویژه بر تعاملات مالی و تجاری ایران با نهادهای بین‌المللی اثر منفی می‌گذارد. از آنجا که بانک‌ها و موسسات مالی خارجی به‌دلیل خطرات قانونی و مالی از تعامل با ایران خودداری می‌کنند، ایران در دسترسی به سیستم‌های بانکی جهانی با مشکلات جدی مواجه است. این وضعیت باعث افزایش هزینه‌های مالی برای ایران می‌شود؛ زیرا کشور برای انجام حتی معاملات ساده تجاری باید از مسیرهای پیچیده و پرهزینه‌ای استفاده کند که معمولا همراه با ریسک‌های بالاتر است.
علاوه بر این، عدم دسترسی به بازارهای مالی بین‌المللی و محدودیت در تعامل با بانک‌ها، جذب سرمایه‌گذاری خارجی را به‌شدت دشوار کرده است. این شرایط، به نوبه خود، مانع رشد اقتصادی پایدار و بهبود روابط تجاری ایران با سایر کشورها می‌شود. در مجموع، قرار گرفتن در لیست سیاه FATF نه تنها مشکلات اقتصادی و مالی ایران را تشدید می‌کند، بلکه موقعیت کشور را در تعاملات جهانی تضعیف می‌کند و به‌طور مستقیم بر روابط اقتصادی و تجاری ایران اثر می‌گذارد. بنابراین به نظر می‌رسد که دست‌های یاری که به سوی ایران برای خروج از لیست سیاه FATF دراز شده‌اند در صورت اجماع داخلی برای همکاری با جامعه جهانی، می‌تواند اوضاع کشور را در آینده بهبود بخشد.
