آیا تورم نقطه به نقطه رکوردشکنی خواهد کرد؟
عامل التهاب زمستانی تورم
روز گذشته مرکز آمار ایران با تاخیر یک‌روزه، آمارهای تورم بهمن‌ماه را منتشر کرد. این درحالی است که اطلاعات شاخص قیمت‌های مصرف‌کننده دی‌ماه نیز در یک اقدام کم‌سابقه با یک روز تاخیر منتشر شد و باید دید این روند در ماه آینده تکرار خواهد شد یا نه؟ براساس داده‌های مرکز آمار ایران، نرخ تورم ماهانه در بهمن‌ماه1401 نسبت به ماه قبل، با کاهش 8/ 0 واحد درصدی به 5/ 3درصد رسیده است.
تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» 7/ 4درصد و برای گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» 7/ 2درصد بوده است. این درحالی است که تورم نقطه به نقطه در بهمن امسال افزایش یافته است. آمارها نشان می‌دهد که نرخ تورم نقطه‌ای در بهمن ماه١٤٠١ به عدد 4/ 53درصد رسیده است؛ یعنی خانوارهای کشور به‌طور میانگین 4/ 53درصد بیشتر از بهمن١٤٠٠ برای خرید یک مجموعه کالاها و خدمات یکسان هزینه کرده‌اند. آمارهای قبلی مرکز آمار نشان می‌دهد که پیش از این در تیرماه سال جاری، نرخ تورم نقطه‌ای به 54درصد رسیده بود. همچنین نرخ تورم سالانه که به‌معنای درصد تغییر میانگین اعداد شاخص قیمت در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه قبل از آن است، با افزایش 4/ 1واحد درصدی به 7/ 47درصد رسیده است. به این ترتیب به استثنای نرخ تورم ماهانه، مابقی انواع نرخ‌های تورم در بهمن‌ماه1401، افزایش داشته‌اند. بررسی آمارها نشان می‌دهد که افزایش تورم در بهمن ناشی از افزایش التهاب در بازارها از جمله بازار ارز و همچنین افزایش ریسک‌های غیراقتصادی و سیاسی است.
تورم نقطه‌ای بالای 50 درصد در بهمن
پس از آنکه تورم دی ماه با تاخیر یک‌روزه منتشر شد، مرکز آمار گزارش شاخص بهای مصرف‌کنندگان در دومین ماه زمستان1401 را نیز با تاخیر یک‌روزه منتشر کرد. پس از رشد قابل توجه قیمت‌ها در نخستین ماه زمستان امسال، آمارها حکایت از آن دارند که تورم نقطه به نقطه در بهمن‌ماه، برای پنجمین‌بار در سال جاری از مرز 50درصد عبور کرد و به 4/ 53درصد رسید. این رقم در مقایسه با دی‌ماه 1/ 2واحد درصد افزایش داشته است. منظور از نرخ تورم نقطه‌ای، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه مشابه سال قبل است؛ یعنی خانوارهای کشور به‌طور میانگین 4/ 53درصد بیشتر از بهمن1400 برای خرید یک مجموعه کالاها و خدمات یکسان هزینه کرده‌اند. البته در تیرماه سال جاری، نرخ تورم نقطه‌ای به 54درصد رسیده بود و از این حیث، تورم نقطه‌ای تیرماه در سال1401 رکورددار است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با افزایش 3/ 1واحد درصدی به 5/ 70درصد رسیده و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با افزایش 3/ 2واحد درصدی به 5/ 43درصد رسیده است. این در حالی است که نرخ تورم نقطه‌ای برای خانوارهای شهری 7/ 52درصد بوده که نسبت به ماه قبل 1/ 2واحد درصد افزایش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی 7/ 56درصد بوده که نسبت به ماه قبل 8/ 1واحد درصد افزایش داشته است.
کاهش نرخ تورم ماهانه خانوارهای کشور
منظور از نرخ تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه قبل است. نرخ تورم ماهانه بهمن١٤٠١ به 5/ 3درصد رسیده که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل، 8/ 0واحد درصد کاهش داشته است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» 7/ 4درصد و برای گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» 7/ 2درصد بوده است. این در حالی است که نرخ تورم ماهانه برای خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب 4/ 3درصد و 4درصد بوده که نسبت به ماه قبل برای خانوارهای شهری 9/ 0واحد درصد کاهش و برای خانوارهای روستایی 3/ 0واحد درصد کاهش داشته است.
سبزیجات در صدر جدول افزایش قیمت‌ها
با اینکه در محاسبه تورم، سبدی از کالاها و خدمات به‌عنوان نماینده سبد مصرفی خانوار در نظر گرفته می‌شود، اما تغییرات قیمتی کالاها و خدمات یکسان نیست و هر کالا و خدمات سطح متفاوتی از تورم را تجربه می‌کند. با توجه به همین واقعیت، مرکز آمار در گزارش خود، علاوه بر آمارهای تفصیلی، خلاصه‌ای از تحولات قیمتی را ارائه و گروه‌هایی را که شاهد بیشترین تغییر قیمت بوده‌اند، معرفی می‌کند. بر اساس گزارش مرکز آمار، در بهمن ماه سال جاری در گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» سبزیجات با تورم 4/ 12درصدی، بیشترین تورم این گروه را تجربه کرده است. گوشت قرمز و گوشت ماکیان با تورم 8/ 10درصدی و گوشت قرمز و فرآورده‌های آن با تورم 5/ 10درصدی در رتبه بعدی قرار داشته‌اند.
میانگین تورم این گروه در بهمن ماه معادل 8/ 4درصد بوده است. بررسی گروه «کالاهای غیر خوراکی و خدمات» نیز نشان می‌دهد که گروه حمل‌ونقل با تورم 5/ 3درصدی، هتل و رستوران و همچنین مسکن با تورم 2/ 3درصدی، بیشترین تورم بهمن ماه در این گروه را تجربه کرده‌اند. بر اساس توضیحات گزارش مرکز آمار، دلیل تورم گروه حمل‌ونقل، افزایش قیمت انواع اتوموبیل سواری و لاستیک ماشین بوده؛ افزایش قیمت غذاهای سروشده در رستوران نیز نیز تورم گروه هتل و رستوران را تحت تاثیر قرار داده است. بررسی گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که دامنه تغییرات نرخ تورم سالانه در بهمن‌ماه سال جاری برای دهکهای مختلف هزینه‌ای از 1/ 45درصد برای دهک دهم تا 9/ 54 درصد برای دهک اول است.بررسی جزئی‌تر تورم دهکی نشان می‌دهد که در این ماه دهک هشتم، نهم و دهم درآمدی بیشترین تورم دهکی بهمن ماه یعنی تورم 8/ 3 درصدی را تجربه‌کرده‌اند.
این درحالی است که تورم دهک اول درآمدی 2/ 3 درصد بوده است.تورم دهکی بهمن‌ماه به تفکیک «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» و« خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» نشان می‌دهد که دهک دهم درآمدی با 2/ 5 درصد بیشترین تورم گروه خوراکی‌ها را تجربه کرده است.این درحالی است که پایین ترین دهک درآمدی یعنی دهم اول در گروه کالاهای خوراکی تورم 7/ 3 درصدی داشته.بررسی تورم خوراکی نشان می‌دهد که در این ماه سبزیجات و گوشت قرمز و ماکیان بیشترین تورم را داشته‌اند.از آنجایی که گوشت قرمز پیش از این از سفره خانوارهای کم‌درآمد رخت بسته بود، در حال حاضر نیز افزایش قیمت آن در تورم خوراکی دهکهای پایین درآمدی تاثیر چندانی نداشته.بررسی تورم کالاهای غیرخوراکی و خدمات در دهکهای درآمدی مختلف نیز بیانگر آن است که دهم با تورم 4/ 3 درصدی بیشترین تورم این گروه کالاهای غیر خوراکی و خدمات را تجربه کرده است.در این ماه دهک اول درآمدی در بخش کالاهای غیرخوراکی و خدمات تورم 5/ 2 درصدی داشته است.
چشم‌انداز تورم در پایان سال 1401
گروهی از کارشناسان بر این باورند که در پایان امسال و ابتدای سال آینده، در بهترین حالت وضعیت شاخص تورم همانند سال جاری خواهد بود. پیش‌بینی نهادهای بین‌المللی پولی و مالی هم حکایت از ادامه روند صعودی نرخ تورم دارد. صندوق بین‌المللی پول در آخرین گزارش خود پیش‌بینی کرده بود که نرخ تورم برای دو سال آینده بالای 50درصد باقی خواهد ماند. در واقع با تداوم شرایط فعلی افزایش و رکوردزنی تورم نقطه‌ای در ماه‌های آینده دور از انتظار نخواهد بود.
