افت التهاب قیمتها؛آیا شاخص مصرفکننده از الگوی سال ۹۲ تبعیت خواهد کرد؟
تورم ماهانه در کف ۱۴۰۱
گزارش تورم مردادماه از ثبت پایین‌‌ترین نرخ تورم ماهانه در سال1401 در میانه تابستان حکایت دارد. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران از شاخص بهای مصرفکننده در مردادماه، درحالی‌که نرخ تورم ماهانه خرداد رکورد تاریخی خود را شکست و عدد 2/ 12درصد را به ثبت رسانده بود در میانه مردادماه به سطح 2درصدی رسید که در سال1401 بی‌‌سابقه است.
از سوی دیگر این گزارش حاکی از آن است که تورم نقطه به نقطه از اوج 54درصدی خود در تیرماه فاصله گرفته و به سطح 2/ 52درصدی رسیده است. این آمارها نشان میدهد تورم ماهانه کالاهای خوراکی از سطح 7/ 5درصدی خود تا سطح 4/ 1درصدی کاهش یافته است. جزئیات تغییر قیمت کالاهای خوراکی نشان میدهد در گروه گوشت قرمز، سفید و فرآورده‌های آن و روغن‌‌ها و چربی‌‌ها کاهش اندکی را نسبت به ماه گذشته تجربه کرده‌‌اند. به‌نظر می‌‌رسد پس از شوک تورمی که به واسطه حذف ارز ترجیحی و اصلاح یارانه‌ها در خردادماه خود را نشان داد، شاخص قیمتها وارد شیب نزولی شده و در ماه‌های آتی کاهش‌های بیشتری را تجربه خواهد کرد. باید توجه داشت که اگر برجام یا لغو تحریمها در دسترس باشد، تورم سال1401 مدل روند طی شده تورم در سال92 را تکرار کند.
تورم میانه تابستان
مرکز آمار ایران در گزارشی اطلاعات شاخص بهای مصرفکننده در مرداد ماه را منتشر کرد. بر این اساس در میانه تابستان نرخ تورم ماهانه با کاهش 6/ 2درصدی نسبت به ماه قبل به 2درصد رسید. این عدد در خردادماه با رکوردشکنی به سقف تاریخی خود رسیده بود و عدد 2/ 12درصد را به ثبت رساند. این رکورد شکنی که به دنبال حذف ارز4200 کالاهای اساسی رخ داده بود، در ماه‌های بعدی و با تخلیه اثر افزایش قیمت این کالاها بر نرخ تورم دوباره روند کاهشی به خود گرفته است. بر این اساس نرخ تورم ماهانه کالاهای خوراکی از 7/ 5درصد در تیرماه به 4/ 1درصد در مردادماه رسید که از کاهش 3/ 4درصدی حکایت دارد. از سوی دیگر تورم کالاهای غیرخوراکی و خدمات نیز کاهشی شد و از سطح 8/ 3درصدی به 4/ 2درصد رسید.
کمتر بودن تورم ماهانه خوراکیها نسبت به غیرخوراکی‌‌ها و خدمات خود را در تورم دهکی منعکس کرده است و دهک‌‌های پایین‌تر به‌دلیل سهم بالای خوراکیها از سبد مصرفیشان، سطح تورم پایین‌‌تری را نسبت به دهک‌‌های بالاتر تجربه کردند. بخش دیگر این گزارش آمار تورم نقطه به نقطه را تشریح می‌‌کند. تورم نقطه به نقطه نشان میدهد که یک خانوار برای تهیه یک سبد مشخص از کالاو خدمات باید چه میزان پول بیشتری نسبت به مدت مشابه سال گذشته پرداخت کند. آمارها حاکی از آن است نرخ تورم نقطه به نقطه در مرداد ماه از قله 54درصدی خود در تیرماه فاصله گرفت و با کاهش 8/ 1درصدی به 2/ 52 درصد رسید. جزئیات تورم نقطه به نقطه نشان میدهد که تورم نقطه به نقطه کالاهای خوراکی از سطح 86 درصدی خود در تیرماه کاهش اندکی را تجربه کرده و به سطح 4/ 80درصدی در مرداد رسیده است. با این حال نرخ تورم نقطه به نقطه کالاهای غیرخوراکی و خدمات در مرداد ماه نسبت به ماه قبل تغییر نکرد و در همان سطح 9/ 36درصدی باقی ماند.
سبقت غیرخوراکی‌‌ها
جزیئات منتشرشده از تورم کالاهای خوراکی و غیرخوراکی در مرداد ماه نشان میدهد که کفه غیرخوراکی‌‌ها در افزایش قیمت سنگینی می‌‌کند. بر این اساس در بخش کالاهای غیر خوراکی، بهداشت و درمان با تورم ماهانه 6/ 3درصدی رکورددار تورم ماهانه در میان بخش‌های مختلف است. هتل و رستوران با افزایش 3درصدی سطح قیمتها در مردادماه در رده بعدی بالاترین افزایش قیمت در میانه تابستان قرار دارد. آموزش نیز با 9/ 2درصد افزایش قیمت جایگاه سوم را به خود اختصاص داده است. در بخش کالاهای خوراکی نان و غلات رکورددار افزایش قیمت بود. بر اساس گزارش مرکز آمار، تورم بخش نان و غلات در مرداد سطح 1/ 3درصدی را ثبت کرد. ماهی‌‌ها و صدف‌‌داران با رشد 6/ 2درصدی و شیر، پنیر و تخم‌‌مرغ با 3/ 2درصد افزایش قیمت بالاترین رشد را در این ماه به خود اختصاص دادند. نکته قابل توجه درباره کالاهای خوراکی در مردادماه کاهش قیمت برخی از آنها بود. بر این اساس گوشت قرمز و گوشت ماکیان با 6/ 0درصد و روغن‌‌ها و چربی‌‌ها با 3/ 0درصد کاهش قیمت را تجربه کردند.
توضیحات رئیس سازمان برنامه
روز دوشنبه رئیس سازمان برنامه و بودجه در نشستی با حضور خبرنگاران عملکرد این نهاد در یک سال گذشته را تشریح کرد. بر این اساس مسعود میرکاظمی بخشی از افزایش قیمت کالاهای اساسی را مربوط به افزایش قیمت این کالاها در بازارهای جهانی دانست و گفت به دنبال جنگ روسیه و اوکراین، قیمت غلات، دانه‌های روغنی و روغن در بازارهای جهانی رشد قابل توجهی را تجربه کرده که این موضوع افزایش قیمت‌‌های داخلی را نیز تحت تاثیر قرار داده است. بر این اساس می‌‌توان توقع داشت در صورت کاهش قیمت‌‌های جهانی در این دسته از کالاها، قیمت‌‌های داخلی به همین نسبت تعدیل شوند.
مقایسه روند افزایش قیمت
بررسی رشد شاخص قیمتها در پنج‌ماه ابتدایی سال1401 حاکی از آن است که در این مدت سطح قیمتها 1/ 28درصد افزایش را تجربه کرده است. این در حالی است که این عدد از رشد قابل توجه تورم در این مدت نسبت به مدت مشابه سال گذشته حکایت دارد. بر این اساس در سال1400 سطح قیمتها در 5ماه ابتدایی افزایشی 13درصدی را تجربه کرده بود. این در حالی است که این رقم در سال99 حدود 6/ 17درصد ثبت شده بود. این افزایش بیش از 10درصدی نرخ تورم در سال1401 به دنبال اصلاح یارانه ارز ترجیحی در اردیبهشت‌ماه سال جاری رخ داد.
تکرار الگوی سال 92
آمار تورم مردادماه نشان میدهد که سطح قیمتها شوک ناشی از اصلاح یارانه ارز ترجیحی را پشت سر گذاشته و از قله 2/ 12درصدی تورم ماهانه و تورم 54درصدی نقطه به نقطه عبور کرده است. ادامه‌دار شدن این روند در مرداد ماه تایید دوم را بر کاهشی شدن روند تورم میدهد. انتظار می‌‌رود این روند کاهشی در ماه‌های آتی ادامه پیدا کند. با این حال برخی اتفاقات میتواند این روند را تسریع کند؛ مهم‌ترین عاملی که میتواند به کاهشی شدن روند انتظارات کمک کند، نهایی شدن مذاکرات احیای برجام و برداشته شدن تحریم‌‌هاست. در خرداد ماه92 تورم از قله 42درصدی خود شروع به کاهش کرد. تحولات سیاسی داخل کشور به این روند کاهشی شدت بخشید و در اسفند ماه 92 به کمتر از 20درصد رسید؛ بدون شک در صورتی که تحولات سیاسی مشابهی رخ دهد، اقتصاد ایران میتواند تجربه تورمی مشابهی را تکرار کند و این آغاز بازگشت تورم از قله به نرخ‌‌های تورم پایین‌‌تری منتهی شود.
