«دنیای‌اقتصاد» بازار نفت را بررسی می‌کند
دوئل پترویوآن و پترودلار
به گفته ناظران بازار دلیل این رفتار سینوسی پیش‌بینی افزایش تقاضا از سوی چین به‌عنوان خوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اشتهاترین مشتری بازار و همچنین امیدها به کاهش نرخ بهره از سوی فدرال‌رزرو ایالات‌متحده‌آمریکا است. البته کاهش عرضه از سوی روسیه به سبب تحریم‌های گروه هفت نیز در حمایت از قیمت‌ها بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تاثیر نبود، با این‌حال معامله‌گران نسبت به عرضه نفت نگرانی ندارند زیرا همزمان با کاهش فروش ذخایر استراتژیک آمریکا، عربستان که با تخفیف‌های قابل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توجه سعی در حفظ بازار آسیا داشت، اعلام کرد که برای معامله انرژی با هر ارز دیگری غیراز دلار مشکلی ندارد؛ اقدامی که سیطره دلار بر بازار جهانی را به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خطر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اندازد. گروه هفت و متحدانش نیز اعلام کردند که در ماه مارس سیاست اعمال سقف قیمتی را مورد بازنگری قرار می‌دهند و برنامه کاهش تولید روزانه 2میلیون بشکه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای اوپک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پلاس تا پایان 2023 ادامه خواهد داشت.
فرود نرم
قیمت شاخص‌های بازار جهانی نفت در آخرین روز معاملاتی هفته، روز جمعه، بیشتر از یک‌درصد افزایش یافت که به‌عنوان دومین صعود در هفته گذشته ثبت‌شد. خبرهایی که از بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان یعنی چین به گوش می‌رسد سوخت رشد قیمت‌ها در معاملات آتی را تامین کرد. به گزارش رویترز، روز سه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شنبه اوپک اعلام کرد که با بررسی روند بازگشایی سیاست کوویدصفر چین پیش‌بینی می‌کند تقاضا در سال2023 بیشتر شود. یک روز بعد آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) هم بر این گزاره صحه گذاشت و پیش‌بینی کرد بازگشت اقتصاد چین می‌تواند سر پیکان نمودار تقاضای نفت را به سمت بالا ببرد.
هربشکه نفت‌برنت با 7/ 1درصد افزایش به 63/ 87دلار رسید و نفت‌خام آمریکا با رسیدن به 31/ 81دلار افزایش 2/ 1درصدی را ثبت کرد؛ این در حالی است که در هفته گذشته برنت از همین بازه قیمتی یعنی 87 دلار به 81 دلار سقوط کرد و وست‌تگزاس‌اینترمدییت ایالات‌متحده آمریکا وارد کانال 70دلار شد و 78دلاری را لمس کرد. در نگاهی کلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر، در هفته گذشته شاخص برنت 8/ 2درصد و نفت‌خام آمریکا 8/ 1درصد رشد داشتند.
نعیم اسلم یکی از تحلیلگران بازار معتقد است همه معامله‌گران این افزایش بها را «نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی از این می‌دانند که چین در حال ادامه‌دادن سیاست برچیدن کوویدصفر است.» امیدها نسبت به کاهش نرخ بهره از سوی فدرال‌رزرو نیز بهای شاخص‌های نفت را حمایت کرد زیرا چشم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌انداز سرمایه‌گذاری در ایالات‌متحده آمریکا روشن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر شد. درحالی‌که لایل برینارد؛ نایب‌رئیس بانک‌مرکزی اعلام کرده نرخ بهره از 31ژانویه تا اول فوریه مشخص می‌شود، رویترز این اقدام آمریکا را به‌عنوان «فرود نرم» اقتصاد ایالات‌متحده تعبیر کرده‌است.
ادوارد مویا؛ یکی دیگر از تحلیلگران ارشد بازار در گفت‌وگو با رویترز پیش‌بینی کرده که دو اقتصاد بزرگ دنیا در 2023 به نفت بیشتری احتیاج خواهند داشت. در همین حین کاهش فروش ذخایر استراتژیک آمریکا باعث‌شده چشم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌انداز بازار روشن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر شود که باعث حمایت از بهای نفت نیز شده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌است. اعمال سقف قیمتی بر نفت روسیه و کاهش عرضه نفت این کشور به بازار جهانی، هم عامل دیگری است که نقشه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌راه افزایش قیمت نفت را تکمیل می‌کند زیرا به گفته تحلیلگران بازار «پس از جذب محموله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ماه‌های پیش از اعمال سقف قیمت، بهای نفت دوباره برای افزایش آماده خواهد بود.» در سال2022 روسیه دومین تامین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کننده نفت چین پس از عربستان سعودی بود.
تحریم‌های تازه اروپایی در راه
گروه هفت به‌طور رسمی موافقت کرد که در ماه مارس به بازنگری تحریم اعمال سقف قیمتی برای نفت روسیه بپردازد. به گفته وزارت خزانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داری آمریکا تاخیر در بازنگری تحریم روسیه به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سبب بررسی تاثیر این سیاست بر بازار جهانی نفت بود. گروه هفت، اتحادیه اروپا و استرالیا در 5دسامبر 2022 تصمیم گرفتند که با تعیین سقف 60دلار برای هر بشکه نفت روسیه، محموله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که بیش از این بها خریداری شده‌بودند را مورد تحریم قرار بدهند. تحریم‌ها شامل محموله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های نفتی است که از راه دریا وارد می‌شوند و درصورتی‌که از سقف قیمتی پیروی نکرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌باشند شرکت‌های بیمه غربی آنها را پشتیبانی نمی‌کنند. این تحریم‌ها بخشی از برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای است که غرب برای مقابله با روسیه در جنگ اوکراین و باهدف کاهش درآمد نفتی روسیه اجرا کرد.
این گروه که پیش از این اعلام کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بود در 5فوریه تحریم‌های تازه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای برای فرآورده‌های نفتی روسیه درنظر خواهد گرفت، اعلام کرد در بازنگری تازه برای فرآورده‌هایی که بهایی بیشتر از نفت‌خام دارند مثل نفت‌گاز و بنزین مکانیزمی جداگانه و برای محصولاتی که نرخ کمتری دارند مثل نفت‌کوره نیز مکانیزم جداگانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای تعریف خواهد کرد. پس از دیدار والی ادیمو؛ معاون وزیر خزانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داری آمریکا با اعضای ائتلاف، روز جمعه وزارت خزانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داری اعلام کرد: «باتوجه به گستره قیمتی و بازار وسیعی که محصولات پالایش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شده دارند نمایندگان تصمیم گرفتند این نوع سازوکار کارآمدتر خواهد بود.»
به گفته یکی از مقامات رسمی وزارت خزانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داری آمریکا دو هدف برای تحریم‌های پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رو تعریف شده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌است؛ قطع درآمدی که روسیه با درنظرگرفتن تخفیف‌های سنگین از سوی چین و هند دارد و اطمینان از عرضه مناسب در بازار جهانی: «معاونان تصمیم گرفتند که در مارس برنامه سقف قیمتی را بازنگری کنند و تا زمانی‌که ائتلاف به این دو هدف برسد تحریم‌های سقف قیمتی برای نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی روسیه ادامه خواهد داشت.» آژانس بین‌المللی انرژی در گزارشی اعلام کرد؛ صادرات نفت روسیه در ماه دسامبر گذشته روزانه حدود ۲۰۰هزار بشکه کاهش و به ۸/ ۷میلیون بشکه در روز رسید. طبق برآوردهای این آژانس، تخفیف‌های روسیه باعث‌شده درآمد حاصل از صادرات نفت این کشور تنها در عرض دسامبر گذشته، با افت ۳میلیارد دلاری مواجه شود. حجم صادرات گازوئیل روسیه نیز به بالاترین میزان در چند سال‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اخیر یعنی ۲/ ۱میلیون بشکه در روز افزایش یافت که در ماه گذشته، ۷۲۰هزار بشکه ثبت شد.
خریدوفروش با هر ارزی
محمد الجدان وزیر دارایی عربستان سعودی، بزرگ‌ترین صادرکننده نفت دنیا، در گفت‌وگو با تلویزیون بلومبرگ اعلام کرد این کشور برای معامله نفت با ارزهایی غیراز دلار آماده است. تحلیلگران این سیگنال عربستان را به‌عنوان نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای دیگر از به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خطر افتادن سلطه فعلی دلار بر معاملات و بازار جهانی تحلیل‌کردند. الجدان در این برنامه تلویزیونی گفت: «هیچ برنامه و چارچوبی برای چگونگی تنظیم معاملات تجاری عربستان وجود ندارد؛ چه با دلار آمریکا باشد، یوروی اروپا باشد یا ریال ریاض. ما از هر برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که تجارت‌جهانی را بهبود ببخشد چشم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پوشی نمی‌کنیم.»
از زمانی‌که در دهه 70میلادی عربستان سعودی به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده، نفت خود را با دلار آمریکا قیمت‌گذاری می‌کرد، ریال ریاض و دلار واشنگتن به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هم پیوند خوردند. هرچند در سال‌های گذشته باتوجه به مناسبات قدرت‌های سیاسی و شرایط بازار، عربستان سعودی درحال عمیق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر‌کردن استراتژی خود با چین است.
ماه گذشته در سفری که شی‌جین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پینگ رئیس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جمهور چین به ریاض داشت، این دو کشور موافقت کردند که با افزایش تجارت نفت مراودات استراتژیک خود را ارتقا دهند. چین به‌دنبال آن است که واحد پول خود یعنی «یوآن» را در معاملات جهانی برجسته کند. در این ملاقات رئیس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جمهور چین به استفاده بیشتر از یوآن در معاملات انرژی متعهد شد و پیشنهاد کرد که کشورهای عضو در «شورای همکاری خلیج‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فارس» نیز به این رویه بپیوندند.
