«دنیای اقتصاد» تحولات انرژی اروپا را بررسی کرد
تحول ساختار انرژی در قاره سبز
صف‌آرایی ایالات متحده در برابر کمونیسم
با نگاهی گذرا به تاریخ معاصر خواهیم دید متعاقب جنگ دوم جهانی، شاهد ظهور و بروز نظام دوقطبی در دنیا بودیم که در نتیجه آن ایالات متحده با ترس از توسعه فراگیر اندیشه کمونیسم، مبادرت به حمایت بی‌چون‌وچرا از اقتصاد اروپا کرد و شاید ناخواسته، فرآیند صنعتی‌سازی قاره سبز را کلید زد. متعاقب فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ایالات متحده صاحب حرف اول و آخر درجهان تک‌قطبی شد. این موضوع البته، منجر به واکنش تقابلی کشورهای اروپایی و سایرکشورهای صنعتی شد.
تبعات جنگ روسیه و اوکراین
در پی نبرد روسیه با اوکراین و تشدید منازعات، بحران ناگزیر تامین انرژی پایدار به مساله شماره یک اروپا تبدیل شده است. تا پیش از این، دولتمردان اروپایی در تلاش بودند تا رابطه خود با آمریکا را بازتعریف و در قالب همکاری متقابل، جهت نیل به منافع برد-برد تبیین کنند. امروز بحران انرژی در اروپا ورق را برگردانده، تا جایی که نه تنها وابستگی دولت‌ها را به آمریکا دوچندان کرده است، بلکه اعتراضات گسترده مردمی را در سراسر اروپا رقم زده است.
متعاقب خرابکاری‌ای که در خطوط لوله نورد استریم رخ داد، بسیاری از کشورها و مقامات اروپایی انگشت اتهام را به سمت کاخ سفید گرفته و از این راه به کرملین پیامی مثبت مخابره کردند. این تغییر رویکرد در کنار عدم پذیرش عضویت اوکراین در ناتو، از مصادیق بارز دور شدن اروپا از آمریکا و نشان دادن چراغ سبز به روسیه به حساب می‌آید. هم‌زمان با اقدام مسکو مبنی بر کاهش عرضه گاز به کشورهای اروپایی در واکنش به تحریم‌های یک‌جانبه اتحادیه اروپا، قیمت حامل‌های انرژی و نرخ تورم در ۲۷ کشور عضو این بلوک افزایش پیدا کرده است.
سرما و بحران انرژی در اروپا
بحران انرژی سبب تورم کم‌سابقه در اروپا شده است، به شکلی که بسیاری از فعالان صنعت حمل‌و‌نقل از افزایش قیمت بنزین و گازوئیل در اروپا به‌شدت نگران هستند. واقعیت این است که فصل سرما در برخی از کشورهای اروپایی آغاز شده است که نوید از دور جدید اعتراضات و اعتصابات مردم این کشورها در آینده نزدیک می‌دهد. به‌رغم اینکه سطح ذخایر گاز خشکی و روی آب کشورهای عضو اتحادیه اروپا تا حدود ۸۵درصد تکمیل شده است، تحلیلگران باور دارند اروپا همچنان باید مصرف گاز خود را به نحوی مدیریت کرده تا از فصل سرد بدون کمبود یا قطعی انرژی گذر کند.
رئیس کمیسیون اروپا که برنامه‌هایش بر حمایت از مصرف‌کنندگان و کسب‌و‌کارهای اروپایی، شامل کاهش مصرف برق در سراسر اتحادیه اروپا استوار است، اظهار کرد: «در شرایط کنونی، تلاش اروپا معطوف به حمایت از شهروندان و کسب‌و‌کارهاست.» فون‌در‌لاین پیش از این اعلام کرده بود اتحادیه اروپا درصدد انجام اصلاحات ریشه‌ای در بازار انرژی است تا در نهایت تفکیک هزینه برق مصرفی از گاز را رقم بزند. حقیقت این است که اروپای امروز وابستگی خود به انرژی روسیه را کاهش داده، با این حال روسیه از مداخله در بازار انرژی دست نکشیده، تا جایی که قیمت گاز در اروپا در مقایسه با پیش از پاندمی کووید-۱۹، تا ده برابر افزایش پیدا کرده است. بحران انرژی ناشی از جنگ روسیه و اوکراین، نقاط ضعف سیاست تامین انرژی اروپا را آشکار کرده است. رشد فزاینده نرخ گاز مصرفی در قاره سبز، زندگی همه شهروندان اروپایی را تحت‌تاثیر خود قرار داده است.
وزرای انرژی ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا در بروکسل نشستی فوق‌العاده برای بررسی بحران انرژی برگزار کردند. این کشورها کمیسیون اتحادیه اروپا را موظف کردند قوانینی برای دریافت کمک از شرکت‌های سوخت فسیلی، اعمال سقف قیمت برای گاز طبیعی، کاهش تقاضای انرژی و تامین نقدینگی برای شرکت‌های انرژی وضع کند.
گستره اعتراضات در اروپا
با نزدیک شدن به فصل زمستان و فرارسیدن سرمای اروپا، از گوشه‌و‌کنار قاره سبز اخبار اعتراضات مدنی و صنفی شهروندان به گوش می‌رسد. اعتراضاتی که بعضا به خشونت و دخالت پلیس انجامیده و بیش از همه، ناکارآمدی و شکست سیاست‌های تامین انرژی و بعضا اشتباه دولتمردان اروپایی را هدف قرار داده است.
در پاریس به عنوان مثال، هزاران فرانسوی در اعتراض به رشد سرسام‌آور تورم و مخارج زندگی شهروندان، تظاهرات برپا کرده و خروج کشورشان از ناتو را خواستار شدند. جمعی از مردم فرانسه در خیابان‌های این شهر علیه رکود تورمی این کشور تظاهرات اعتراضی سر دادند. رئیس‌جمهور فرانسه متهم شده است که از تورم برای عمیق‌تر کردن شکاف‌های طبقاتی و در راستای افزایش درآمد سرمایه‌داران این کشور، استفاده می‌کند. همچنین اعتصاب سراسری شرکت‌های انرژی در فرانسه منجر به کمبود سوخت و تشکیل صف‌های کیلومتری در پمپ بنزین‌های این کشور شده است. اعتصاب در سه پالایشگاه از شش پالایشگاه فرانسوی، مشکلات عرضه را دوچندان کرده است، تا جایی‌که به منظور اطمینان از تامین به‌هنگام سوخت جایگاه‌ها، تانکرهای سوخت مجوز تردد در تعطیلات آخر هفته را نیز دارند.
از برلین آلمان خبر می‌رسد معترضان به سیاست‌های دولت در مقابل ساختمان رایشس‌تاگ که مجلس این کشور را در خود جای داده است، تجمع اعتراضی برگزار کردند. این کشور با موج روزافزون اعلام ورشکستگی شرکت‌ها به‌واسطه بحران اقتصادی دست به گریبان است. شهروندان معترض رو‌به‌روی پارلمان آلمان تجمع کرده و با صدور بیانیه‌ای از دولت خواستند تحریم‌ها علیه روسیه را لغو کند. معترضان همچنین سیاست‌های نادرست دولت را مسبب قیمت‌های بی‌رویه انرژی و تورم دانستند. در میان آنان پوسترهایی به چشم می‌خورد با مضمون «نفت و گاز روسیه را می‌خواهیم» و «امروز سکوت کنی، فردا یخ خواهی زد».
تجمع‌کنندگان در پراگ، پایتخت جمهوری چک، نیز به حمایت ناکافی دولت از شهروندان و افت شدید شاخص استانداردهای زندگی اعتراض کردند. معترضان در مرکز وین، پایتخت اتریش، کاهش هزینه‌های زندگی، لغو تحریم‌های روسیه و برقراری روابط دوستانه با مسکو را خواستار شدند. در ایتالیا نیز اتحادیه‌های کارگری مستقر در رم در اعتراض به رشد بی‌رویه قیمت‌ها، تورم و تعرفه بالای حامل‌های انرژی، تظاهرات اعتراضی برگزار کردند. هم‌زمان با اعتراضات مردمی در ایتالیا، خبر رسیده اقتصاد این کشور نیز رکودی کم‌سابقه را تجربه می‌کند.
برخلاف انتظارها، درست در زمانی که کشورهای غربی با جدیت در تلاش برای یافتن جایگزین مناسب برای گاز روسیه هستند، مسکو شرایط اقتصادی مناسبی را تجربه می‌کند. برگ برنده روسیه افزایش معنادار تقاضای جهانی نفت است که به لطف آن مسکو موفق شده میزان صادرات نفت خود را تقریبا به میزان پیش از تحریم‌های غرب و تهاجم نظامی به اوکراین برساند.
