تجارت الکترونیکی به سبک چینی‌ها
علی بابا در سودای سبقت از آمازون
به محض اینکه زنگ آغاز معاملات سهام در بورس هنگ‌کنگ به صدا درآمد، قیمت سهم علی‌بابا با یک جهش چشمگیر از ۱۷۶ دلار هنگ‌کنگ به ۱۸۸ دلار هنگ‌کنگ افزایش یافت. ظاهرا همچنان شانس با علی‌بابا همراه بود. نزدیکی خیابان پدر (Pedder)، جایی که در قرن ۱۹، کارگزاران سهام برای خرید سهام جمع میشدند و از اوایل تابستان سال جاری کانون اعتراضات ضدچینی بوده است. در شرایطی که بوی گاز اشک‌آور وارد سالن بورس هنگ‌کنگ میشد، این اتفاقات خوب برای علی‌بابا رقم خورد. البته پس از پیروزی احزاب طرفدار دموکراسی در انتخابات محلی در اوایل هفته، اعتراضات، حداقل به‌طور موقت، فروکش کرده است. در کنار خوششانسی، علی بابا سه مزیت بزرگ هم دارد. این شرکت برای نشان دادن اعتماد به آینده مالی هنگ‌کنگ در میان اعتراضات، با دولت چین همکاری کرده که برای علی‌بابا امتیازاتی به همراه دارد. همچنین تا حدی از مواجهه با آمریکا در امان مانده، جایی که بزرگ‌ترین عرضه اولیه سهام در سال ۲۰۱۴ را آغاز کرد، هرچند اخیرا از آشفتگی ناشی از جنگ تجاری رنج برده است.
در این شرایط که اقبال شرکت‌های چینی در بازارهای آمریکا کمرنگ میشود، فرصت سرمایه‌گذاران سازمانی آسیا برای دسترسی به سهام این غول دیجیتالی چینی بیشتر میشود؛ به‌ویژه برای آن دسته از سرمایه‌دارانی که توجهی به چالشهای تجاری و تنش‌های سیاسی چین ندارند. البته امکان دسترسی این سرمایه‌گذاران به سهام علی‌بابا، در صورت اجرای طرح اتصال بازار سهام هنگ‌کنگ با بازارهای شانگهای و شنزن، بیشتر هم میشود. در این روند، علی‌بابا پیش از این نیز یک پیروزی را به ثبت رسانده است. طوری که در مقابل تنسنت، رقیب سرسختش در میان غول‌های اینترنتی چین، معاملات سهام آن در بازار هنگ‌کنگ از تخفیفاتی برخوردار است.
اکنون علی‌بابا به جایزه بزرگ‌تری چشم دوخته است. مدیران علی‌بابا پیشنهاد می‌کنند این شرکت باید مثل آمازون، بزرگ‌ترین رقیب تجارت الکترونیکی در جهان، ارزش‌گذاری شود. شرکت آمازون ۸۹۰ میلیارد دلار ارزش‌گذاری شده در حالی که ارزش علی‌بابا ۵۲۰ میلیارد دلار است. درآمد انتظاری این شرکت آمریکایی در چشم‌انداز بیش از دو برابر رقیب چینی‌اش است. علی‌بابا برای محدود کردن شکاف، راه سختی پیش‌رو دارد. این شرکت به حفظ دولت چین در کنار خود نیاز دارد، اما هنگام تصاحب بازارهای خارجی، این نیاز کمرنگ میشود. توانایی علی‌بابا در دستیابی به جاه‌طلبی‌هایش را نباید دست کم گرفت. اما حتی خوش‌بین‌ترین تحلیلگران هم می‌گویند که در سبقت گرفتن از آمازون شانس کمی دارند، اما به امتحانش می‌ارزد. مدل‌های کسب‌وکار این دو شرکت مختلف است. علی‌بابا پلت‌فرمی را فراهم می‌کند که خریداران و فروشندگان را در بزرگ‌ترین سایت‌هایش،Taobao و Tmall را به هم وصل می‌کند. همچنین اغلب از فروشندگان برای بالا آمدن کالاهایشان در رتبه‌بندی جست‌وجو، پول دریافت می‌کند.
علی‌بابا برخلاف آمازون، کالایی مربوط به خودش را نمی‌فروشد، این یعنی اینکه نیازی به ذخیره کالا و انبار ندارد. این کمک می‌کند تا حاشیه سود زیادی داشته باشد. اما طبق گفته دیویددای از شرکت پژوهشی برنشتاین، کسب‌وکار رایانش ابری علی‌بابا، با اینکه بزرگ‌ترین شرکت ابری در چین است، اما سهم ناچیزی در ارزیابی و ارزش این شرکت دارد. اما کسب‌وکار ابری آمازون (Amazon Web Services) یا AWS، یک معدن طلا است و تقریبا نیمی از ارزش این شرکت آمریکایی را به خود اختصاص داده است. آمازون بیش از ۷۰ میلیارد دلار فروش سالانه از مارکت پلیس خود تولید می‌کند، اما این رقم برای علی‌بابا کمتر از ۱۰ میلیارد دلار است. دانیل ژانگ که در ماه سپتامبر مدیریت شرکت را از جک ما، بنیانگذار شرکت، تحویل گرفت، سعی دارد علی‌بابا را با استفاده بهتر از منابع گسترده دیتاهای آن متحول کرده و ارزش بیشتری خلق کند. تقریبا از هر دو چینی، یک نفر از طریق پلت‌فرم‌های تجارت الکترونیکی علی‌بابا خرید می‌کند. Alipay، پلت‌فرم پرداخت آنلاین علی‌بابا حدود ۹۰۰ میلیون کاربر در چین دارد. علی‌بابا مالک ۳۳ درصد سهام Ant Financial، شرکت مادر Alipay است که پتانسیل جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران دارد.
با این حال شرکت علی‌بابا با تمام وجود، خود را به دولت چین سپرده است. پس از اینکه این شرکت در سال ۲۰۱۴ در لیست شرکت بورس سهام نیویورک قرار گرفت و رگولاتورهای دولت چین هر گونه تخلف یا خطایی از سوی علی‌بابا را تکذیب کرد، قیمت سهم آن رشد کرد. هنگامی که Alipay، پلت‌فرم پرداخت شرکت علی‌بابا، و Tenpay، پلت‌فرم پرداخت شرکت تنسنت، وارد قلمرو تحت کنترل بانک‌های دولتی شده‌اند، دولت چین با عصبانیت به عقب کشید. همچنین در حال حاضر نظارتها برای برخورد با رقابت ناعادلانه تشدید شده است که در آن پلت‌فرم‌ها بازرگانان را از تجارت با رقبای خود منع می‌کنند. Galanz، یک سازنده لوازم‌خانگی و jd.com، رقیب بزرگ تجارت الکترونیکی، اخیرا از Tmall، پلت‌فرم خرید آنلاین علی‌بابا، به جرم سوء‌استفاده از قدرتش در بازار شکایت کرده‌اند. در ماه آوریل، کالین هوانگ، بنیانگذار پلت‌فرم تجارت الکترونیکی Pinduoduo، در مورد انحصار اجباری در تجارت الکترونیکی هشدار داد. علی‌بابا موضوع را به‌عنوان حساسیت بی‌اساس تلقی کرده و رد می‌کند. از نظر این غول تجارت الکترونیکی، تعهد به شریک یک رفتار تجاری عادی است. با این حال، علی‌بابا اگر بخواهد می‌تواند رقابت را عمیقا سخت کند. چندی پیش در روز مجردها، ۱۱ نوامبر، علی‌بابا فروش جهانی داشت، رگولاتورها به شرکت‌های تجارت الکترونیکی هشدار دادند که چنین معاملاتی غیرقانونی است.
علی‌بابا در حال حاضر در مقابل فشارها آرام و آسوده خاطر به‌نظر می‌رسد. این شرکت استدلال می‌کند که تکنولوژی‌های نوین در چین یک بازار انحصار چندگانه(بازار متشکل از تعداد محدودی بنگاه) و دنج است. نبرد مداوم بین علی‌بابا، تنسنت و دیگران ذاتی است. با این وجود، ممکن است به خاطر اهمیت جلب توجه دولت چین، علی‌بابا از تلاش برای ایجاد یک تجارت جهانی بگذرد. این شرکت در جنوب شرقی آسیا پیشرفت کرده است. اما تحلیلگران به دلیل نگرانی در مورد دسترسی دولت چین به داده‌ها، به توانایی علی‌بابا در رقابت شدید با آمازون در اروپا و آمریکا به‌ویژه در بخش خدمات ابری شک دارند. اگرچه بخش قابل توجهی از داده‌ها متعلق به مشتریان خارجی و خارج از چین ذخیره شده است. از طرفی هم ممکن است با آغاز مجدد اعتراضات ضدچین در هنگ‌کنگ، علی‌بابا در وضعیت ناخوشایندی قرار بگیرد.
علی‌بابا شانس خود را رقم زده است. این شرکت از زمان تاسیس یعنی ۲۰ سال پیش تاکنون، با دولت چین درگیر بوده، رقابت‌های خارجی را در چین رقم زده و به تحول تجارت الکترونیکی کمک کرده است. امسال این غول دیجیتالی از طریق توسعه خدمات تجارت الکترونیکی خود در چین با افزایش محبوبیت پلت‌فرم تجارت الکترونیکی Pinduoduo رقابت می‌کند. از نظر فنی، شانه به شانه با آمازون ایستاده است. اما ارزیابی آن نشان می‌دهد که ادامه فعالیت برای دریافت امتیاز از دولت چین چقدر دشوار است. اگر واقعا خوش‌شانس باشد، توسعه بورس سهام هنگ‌کنگ ممکن است به آن برای کمی تغییر کمک کند.
