چرخه معیوب واردات گوشی

بازگشت مجدد گوشی‌ها به بازار در حالی رقم خورده که سال گذشته با اجرای طرح رجیستری موبایل، وزیر ارتباطات از صفر شدن واردات غیرقانونی خبر داد. اما بازار موبایل هنوز به سامان نرسیده بود که با اختصاص ارز دولتی به واردکنندگان موبایل، معادلات این بازار به هم ریخت. به طوری که اکثر مدیران شرکت‎های واردکننده به جرم گرانفروشی بازداشت شدند و در این میان موبایل‌های وارداتی توقیف شد. نتیجه جای خالی واردکنندگان رسمی در بازار، فرصتی برای افراد سودجو برای واردات گوشی‌های غیرقانونی شد. گوشی‎هایی که در قبال آن، شرکتى نیست که خود را مسوول اصالت کالاى فروخته شده بداند.  براساس اطلاعیه گمرک ایران، واردات گوشى تلفن همراه توسط مسافران مشمول ۴درصد حق گمرکى و یک درصد سود بازرگانى است که بر اساس بخشنامه مرکز واردات گمرک ایران سود بازرگانى دو برابر محاسبه مى شود. همچنین علاوه بر این ۹ درصد مالیات ارزش افزوده و یک درصد عوارض هلال احمر نیز توسط گمرک ایران اخذ مى شود که مجموع حقوق و عوارض گمرکى واردات گوشى تلفن همراه مسافرى به ۱۶ درصد مى رسد. براى واردات رسمى تلفن همراه، واردکننده باید علاوه بر ارقام مذکور، ۴درصد مالیات على‌الحساب نیز پرداخت کند.

به عبارت دیگر واردات از طریق رویه مسافرى، علاوه بر لحاظ شدن معافیت ۸۰ دلارى براى هر مسافر، از پرداخت مالیات علی‌الحساب نیز معاف است. طورى که هر مسافر به ازاى هر پاسپورت باید عوارضى نزدیک به ۱۵ درصد ارزش گوشى تلفن همراه به گمرک اجرایى پرداخت کند. در این حالت مالیات على‌الحساب از مسافر اخذ نشده و در نهایت مسافران رقم کمترى نسبت به واردات گوشى به صورت تجارى پرداخت می‌کنند. بنابراین، این معافیت ۸۰ دلارى و به اضافه حذف مالیات از موبایل مسافرى کافى بود که افراد سودجو را وسوسه کند تا از این مسیر اقدام به واردات موبایل فاقد خدمات پس از فروش و حتى قاچاق کنند.

چرخه معیوب واردات

هر چند بارها قرار شد این مسیر ایجاد شده برای ورود گوشی‎های غیرقانونی مسدود شود ولی هر بار با میانجیگری برخی افراد از جمله وزیر ارتباطات مجددا باز شد. اگرچه در این میان، برخی منتقدان اجرای طرح رجیستری، این طرح را عامل نابسامانی بازار می‎دانند. اما وزیر ارتباطات در آخرین اظهارات خود در حاشیه مراسم روز جهانی ارتباطات بیان کرد: سامانه همتا اختلال ندارد، بحث این است که بر اساس قانون، بار مسافری در گمرک تعریف دارد. عده‌ای چون کانال رسمی درست نیست از طریق مسافری گوشی می‌آورند، در صورتی که اگر این کانال تسهیل شود، این واردات به صورت رسمی انجام می‌گیرد و تخلفی هم رخ نمی‌دهد. گمرک می‌گوید بر اساس قانون، مسافر یعنی کسی که رفته سفر و اطلاعاتش باید چک شود؛ حرف گمرک هم درست است، اما چرخه واردات معیوب است و اکوسیستم باید درست شود. البته عده‌ای هم به دنبال سودجویی هستند، با عنوان فروشنده خود را جا می‌زنند و همان قاچاق را انجام می‌دهند.

با این حال، وزیر ارتباطات اشاره کرد: ما در طرح رجیستری تلاشمان این بوده که امکان جعل شناسه گوشی را به صفر برسانیم اما این موضوع قطعی نیست و ممکن است باگ‌هایی نیز در این زمینه وجود داشته باشد. اما اینکه می‌توانیم در کمترین زمان ممکن جعل شناسه را شناسایی و کشف کنیم نشان از پویایی طرح دارد و نمی‌توان گفت که جعل کد شناسه، نقطه سیاه پروژه رجیستری است، بلکه هم اکنون مشکل در بازار واردات این کالا است.

محمدجواد آذری‌جهرمی با بیان اینکه اقتصاد بازار تلفن همراه برعهده وزارت ارتباطات نیست، گفت: ما سامانه فنی را راه‌اندازی کردیم اما واردکنندگان رسمی اکنون برای تامین ارز و ثبت سفارش دچار مشکل هستند که هیچ‌کدام بر عهده ما نیست. ما این مشکل در تامین گوشی‌های مورد نیاز بازار را به وزیر صمت و رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز گزارش کرده و اطلاع دادیم که بازار گوشی خوب نیست. باید برای اینکه چرخه سالم واردات گوشی به کشور تسهیل شود، چاره‌ای اندیشید. واردکنندگان باید به وزارت صمت ثبت سفارش کنند و تامین ارز را باید فراهم کرد. از وزیر صنعت خواسته ایم که چرخه سالم ورود گوشی به کشور را تسهیل کند. وی ادامه داد: باید مشکل تامین ارز واردکنندگان و ثبت سفارش گوشی حل شود. این مشکل به اکوسیستم فناوری اطلاعات کشور ضربه می‌زند. ما نظرمان این است که فرآیند واردات را تسهیل کنیم تا گوشی به صورت قانونی وارد کشور شود و عده‌ای سودجو نتوانند از این بازار سوءاستفاده کنند. این امر مستلزم این است که اکوسیستم واردات گوشی شفاف شود.

کاهش واردات موبایل

بررسی آمار واردات ایران در ماه ابتدایی امسال حکایت از این دارد که در این مدت حدود ۶میلیون و ۱۰۰ هزار دلار واردات گوشی موبایل به ایران انجام شده که نشانگر کاهش ۸۶ درصدی نسبت به فروردین سال گذشته است. طی نخستین ماه سال ۱۳۹۷ حدود ۴۳ میلیون و ۹۷۵ هزار دلار گوشی موبایل به ایران وارد شده بود. همچنین طبق اطلاعات گمرک واردات موبایل در فروردین ۱۳۹۷ از چین، امارات متحده عربی و کره جنوبی بوده، در صورتی‌که در فروردین امسال واردات گوشی به ایران از امارات متحده عربی و چین انجام شده است. آخرین آمار واردات مربوط به ۱۱ ماه سال گذشته و حاکی از واردات ۳۱۹ میلیون دلاری گوشی موبایل در این مدت است. این آمار در حالی به کاهش چشمگیر واردات موبایل اشاره دارد که در چهار ماه نخست سال ۹۷، زمانی که طرح رجیستری به شکل کامل اجرا شده و به گفته وزیر ارتباطات خبری از واردات غیرقانونی نبود، گمرک کشور واردات یک میلیون و ۳۵۷هزار و ۹۳۶ دستگاه را ثبت کرده بود. همچنین آمار نشان می‌دهد که در ۱۱ ماه نخست سال ۹۵ واردات بالغ بر یک میلیون و ۴۴۰هزار دستگاه بود که ارزش آن ۲۴۸هزار و ۵۰۰ هزار دلار بود. این آمار در سال ۹۶ که همزمان با آغاز طرح رجیستری بود به سه میلیون و ۲۲۴ هزار و ۶۱۷ دستگاه رسید که ارزش آن از ۵۲۸ میلیون دلار فراتر رفت.