چالش ادغام ‌شرکت‎های اینترنتی

به عبارت دیگر در حالی که نفوذ اینترنت ثابت یک رشد خطی بوده، نفوذ اینترنت موبایل در کشور شیب صعودی نسبتا تندی داشته است. تعرفه پایین و غیراقتصادی فصل مشترک مشکلات اکثر شرکت‌ها و اپراتورهایی است که در ارتباطات ثابت کشور فعالیت دارند. هرچند وزیر ارتباطات در مراسم افتتاحیه نمایشگاه تله‌کام اصلاح آن را تنها راه‌حل مشکلات این اپراتورها اعلام کرد، با این حال، در نشست سالانه هیات عمومی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور که در روزهای آخر سال گذشته برگزار شد، گفت: شهریور سال ۹۷ به رگولاتوری فرصتی داده شد که پروانه‌های این شرکت‌ها بازبینی شود، به صرفه نبودن سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی و زیرساخت‌ها موضوعی است که اکنون به یک چالش تبدیل شده است. شرکت‌های FCP (دارای پروانه ارتباطات ثابت) معتقد هستند باید سطح تعرفه را بالا ببریم تا آنها درآمد بیشتری داشته باشند، ما از جنبه اقتصاد کلان به موضوع می‌نگریم و پیش‌بینی می‌کنیم با افزایش تعرفه‌ها، سهم ICD در سبد خانوار رشد کند، از همین رو این درخواست معقول نیست و باید از شیوه‌های دیگری استفاده کرد. از طرفی، با توجه به رقابت منفی این شرکت‌ها با یکدیگر، به نظر می‌رسد آزادسازی تعرفه آنها را با مشکل بیشتری روبه‌رو کند. بنابراین همچنان در دبیرخانه کمیسیون تخصصی این مسائل در دست بررسی است.

اما اپراتورهای اینترنت ثابت معتقدند، چرخ تعرفه‌‌ها همچنان به نفع اپراتورهای موبایل می‌چرخد و سرمایه‎گذارها را از حوزه اینترنت ثابت فراری می‌دهد. در همین راستا، محمدعلی یوسفی‌زاده، مدیر یکی از اپراتورهای اینترنت ثابت، در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» گفت: دولت در یک مقطع زمانی، دسترسی به اینترنت موبایل را با تکنولوژی ۴G توسعه و آن را به شکل انحصاری در اختیار اپراتورهای موبایلی قرار داد. توسعه‌ای که انتظار می‌رفت برای سرویس‌های ثابت هم در نظر گرفته شود؛ اما به‌دلیل عدم توسعه و تغییر تکنولوژی سرویس‌های زمینی این مساله باعث شد که نگرش مردم برای سرمایه‌گذاری و به تبع آن توسعه و بهره‎برداری در سرویس‌های زمینی کمتر شود و شانس ارتقای کیفیت مطمئن‌تر برای آینده از بین برود.  چالش اصلی این بود که دولت برنامه‌ریزی لازم را برای این تغییر نسل همزمان هم روی سرویس‌های زمینی و هم روی موبایل انجام می‎داد. با این حال، این روند در حال حاضر به نفع اپراتورهای اینترنت موبایل است.

نسخه جدید دولت

از نظر وزیر ارتباطات، ادغام شرکت‌های FCP بهترین گزینه است. به‌طوری که آذری‌جهرمی در نشست سالانه هیات عمومی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور اعلام کرد: حدود ۱۶ تا ۱۷ شرکت FCP در کشور فعالیت می‌کنند و هزینه سرمایه‌گذاری اینها مقرون به صرفه نیست، در نتیجه باید به سمت ادغام بروند.  واقعیت این است که این شرکت‌ها با خودشان به نتیجه نمی‌رسند و دچار تله بنیان‌گذار هستند؛ کسی که شرکت را ایجاد کرده و برای آن زحمت کشیده است، همچنان تاکید دارد همه کاره شرکت باشد. ثمره تله بنیان‌گذار، شکست خوردن شرکت‌ها است.  در سال ۹۷، چند جلسه با این شرکت‌ها برگزار شد، برخی به سمت ترکیب شدن و استفاده از بازار بورس رفتند و هنوز هم مذاکرات به شدت در حال انجام است، با صحبت‌هایی که این شرکت‌ها با سازمان تنظیم مقررات داشتند این‌طور به ذهن می‌رسد که اگر این شرکت‌ها به جمع‌بندی نرسند، باید به دنبال صدور پروانه جدید فعالیت برای شرکت جدید باشیم.

درخصوص پیشنهاد ادغام شرکت‌های FCP از سوی وزیر ارتباطات، محمدعلی یوسفی‌زاده، مدیر یکی از اپراتورهای اینترنت ثابت، در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» گفت: این راهکار در کنار سایر راهکارها باید از زوایای مختلفی مورد بررسی قرار بگیرد. علاوه بر آن باید شرایط فعلی صنعت مخابرات نیز مورد بازبینی قرار بگیرد. حق با دولت است که سرمایه‎گذاری‌ها در این حوزه به صرفه نبوده، اما باید دید چه عوامل و دلایلی باعث شده این سرمایه‌ها صرف نشود یا اینکه به صرفه نباشد. این عوامل عبارتند از: شرایط شرکت‎های مخابراتی، شرایط اپراتورهای موبایلی، تعرفه‌گذاری‌ها و شرایط رقابت این دو گروه که باید در این تصمیمات مدنظر قرار بگیرد تا شاید بتوان راهکارهای دیگری پیدا کرد. از نظر وزیر ارتباطات، ادغام باعث می‎شود مسائل شرکت‌ها کمتر شده و سریع‌تر حل و فصل شود. وی درباره پیشنهاد راهکار دیگر اشاره کرد: باید زنجیره تامین و تولید در این بخش اصلاح شود. نمی‌شود این مشکلات را صرفا به زیرساخت، اپراتورها یا کاربران خلاصه کرد.

همه این عوامل باید با یکدیگر همگرا شوند. این طور نیست که صرفا با یک تغییر مانند اصلاح تعرفه بتوان این وضعیت را سامان داد. به هر حال، این یک زنجیره است و تمام بخش‌ها باید با تغییرات همراه باشند. به نظر می‌رسد هنوز فرصت برای ساماندهی وضعیت صنعت اینترنت ثابت کشور وجود دارد و باید برای یک راه حل به جمع‌بندی رسید. از نظر محمدباقر اثنی‌عشری، رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای که در گفت‌وگو با «ایسنا» مطرح شد، سهم بازار اینترنت ثابت آن‌قدر نیست که ۱۷ شرکت بخواهند در این زمینه کار کنند و باید برنامه‌ای برای اینترنت ثابت داشته باشیم که طبیعتا بخشی از این طرح هم ادغام شرکت‌هاست.

 سازمان نظام صنفی هم با پیشنهاد ادغام شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی موافق است. اعطای پروانه FCP به ۱۷ شرکت از اول اشتباه بود، از ابتدا برنامه این بود که چهار شرکت پروانه داشته باشند. وی افزود: برنامه‌ای که داریم و با وزارتخانه درباره‌ آن صحبت می‌کنیم این است که یک مشاور گرفته شود و یک طرح ادغام برای شرکت‌های اپراتور ثابت طراحی کند. البته این موضوع پیچیدگی‌های زیادی دارد، زیرا ساختار شرکت‌ها و طراحی آنها و مدل‌های تجاری آنها متفاوت است. به این نقطه رسیدیم که هر حرکتی می‌تواند کمک کند به اینکه شرکت‌ها از این بحران در بیایند و ادغام شرکت‌ها هم می‌تواند مثبت باشد. البته طبیعتا ممکن است برخی از این طرح متضرر شوند اما همکاری همه ضروری است.