چگونه تکنولوژی به مقابله با بلایای طبیعی کمک می‌کند؟
آمادگی در برابر زلزله با بزرگ‌داده‌ها
او یک کارآفرین معمولی در سیلیکون‌ولی نیست. او به جای راه‌انداختن شرکتش در اتاق خوابگاه دانشگاه یا در یک گاراژ خانگی در پائولو آلتو، ایده بزرگش را درست وقتی در سیل بزرگ پاکستان و شمال هندوستان گرفتار شد، پرورش داد. وانی که همراه با خانواده‌اش در سیل سال ۲۰۱۴ پاکستان گرفتار شده بود، یک هفته منتظر بودند تا نجات پیدا کنند. او که بعدها در دانشگاه استنفورد مشغول تحصیل در رشته مهندسی شد، درست در همان روزها به این فکر می‌کرد که آیا اولین نجات‌دهندگان اطلاعات کافی دارند تا بتوانند تصمیم بگیرند که بعد از ویرانی باید منابع و امکاناتشان را در کجا متمرکز کنند.
بعد از آن زلزله‌ای که در منطقه ناپا ولی در شمال سانفرانسیسکو رخ داد هم این پرسش را در ذهن وانی تقویت کرد: «هیچ آگاهی علمی و دقیقی در پشت فرآیند نجات بعد از ویرانی وجود ندارد. هزاران تماس با مرکز کمک‌رسانی ۹۱۱ برقرار شده، اما پاسخ‌ها و کمک‌ها لزوما به‌صورت مستقیم به مناطقی که نیاز به کمک داشتند، مربوط نشده است.» به این ترتیب بود که او به فکر برنامه‌ای برای تغییر شکل مدیریت بحران با استفاده از تکنولوژی بزرگ‌داده‌ها افتاد. تنها چند ماه بعد وانی به کمک دو دانشجوی دیگر استنفورد پلت‌فرمی را ایجاد کرد که خسارات و تلفات بلایای طبیعی را پیش‌بینی می‌کرد. مفهوم این کار ساده اما در عین حال انقلابی است. نرم‌افزار One Concern با شعار «جان هر نفر و هر ثانیه اهمیت دارد»، اطلاعات جغرافیایی و ساختمانی از منابع مختلف عمومی و خصوصی را به کمک تکنولوژی یادگیری ماشینی پردازش می‌کند تا بتواند تاثیر هر زلزله روی هر ساختمان و ساکنانش را بررسی و پیش‌بینی کند. ورودی اطلاعات در لحظه در زمان زلزله شیوه کمک‌رسانی را بهبود می‌دهد. این استارت‌آپ تصمیم دارد از همین برنامه کمک بگیرد و برنامه‌ای مشابه را برای سیل و دیگر بلایای طبیعی معرفی کند.
حالا دو سال بعد از راه‌اندازی این استارت‌آپ، افراد زیادی در آن مشغول به کار شده‌اند که در میان آنها متخصصان رده بالای مدیریت شرایط اورژانسی هم وجود دارند. شهرهای زلزله‌خیزی مانند سانفرانسیسکو و لس‌آنجلس اولین مشتریان این شرکت هستند. «مایکل دایتون» نماینده مدیر اداره مدیریت بحران سانفرانسیسکو در این مورد می‌گوید: «توانایی این استارت‌آپ در پیش‌بینی خسارات احتمالی با دقت بالا واقعا می‌تواند انقلابی و موثر باشد و تاثیر آن در مواقع بحران بیشتر هم احساس می‌شود.»
او معتقد است که پلت‌فرم‌ها و نرم‌افزارهای قبلی در این زمینه ممکن بود مناطق کلی را که احتمال خسارت در آنها بالا بود، شناسایی می‌کردند. در نهایت اما وقتی زمان شناسایی مناطق دقیق برای مدیریت و برنامه‌ریزی فرآیند کمک‌رسانی و ارسال منابع می‌رسید، این پلت‌فرم‌ها نمی‌توانستند چندان که باید مفید باشند.
پلت‌فرم One Concern همچنین اطلاعات را از منابع زیادی گرفته و ادغام می‌کند تا در وضعیت اورژانسی که هر ثانیه اهمیت پیدا می‌کند، کار تحلیل و تصمیم‌گیری را راحت‌تر کند. این ارزیابی‌های لحظه‌ای از میزان خسارات و تلفات به اقدامات سریع بر پایه اطلاعات دقیق کمک زیادی می‌کنند. به این ترتیب تیم‌های امدادی می‌توانند عملیات جست‌وجو و نجات را در مناطقی که احتمال خسارت بیشتر در آنها وجود دارد، اولویت‌بندی کنند؛ اتفاقی که در گذشته چندان امکان‌پذیر نبود.
One Concern اما تنها شرکتی نیست که فرصت استفاده از بزرگ‌داده‌ها را برای بازاندیشی درباره فرآیند کمک‌رسانی در زمان بحران و بلایای طبیعی، دریافته است. شرکت نقشه‌برداری Esri هم نرم‌افزار واکنش سریعی را طراحی کرده است که خسارات احتمالی ناشی از زلزله، آتش‌سوزی و توفان‌ها را نشان می‌دهد. این در حالی است که دولت ایالات متحده آمریکا در برنامه‌هایی سرمایه‌گذاری کرده است که با استفاده از تکنولوژی بزرگ‌داده‌ها می‌توانند فرآیند پاسخگویی و امدادرسانی در زمان بحران را بهتر و کوتاه‌تر کنند. در حال حاضر این سرمایه‌گذاری در آژانس‌هایی مانند اداره ملی تحقیقات اقیانوسی و جوی انجام شده است.
تکنولوژی ارائه شده توسط One Concern اخیرا در بازدیدی از دفتر این شرکت در پائولو آلتو به خوبی نشان داده شده است. در پلت‌فرم این شرکت کاربران می‌توانند مناطقی از شهر را که احتمال بیشترین خطرات در آنها وجود دارد، روی نقشه مشخص کنند. روی این پلت‌فرم به خوبی می‌توان تاثیر اتفاقات خاص مانند زلزله‌ای به بزرگی ۶ ریشتر را مشاهده کرد. کاربران مختلف قابلیت‌های متنوعی با بیشترین میزان انطباق را در اختیار دارند. حتی تیمی در این شرکت به بررسی میزان آمادگی مدارس شهر در برابر زلزله می‌پردازد و مدارسی را که نیاز به بازسازی یا مقاوم‌سازی دارند، مشخص می‌کند. تیم امداد و جست‌وجوی شهری می‌تواند پیش‌بینی کند که کدام ساختمان‌ها بیشترین احتمال سقوط و فروریختن کامل را بسته به اینکه مکان زلزله کجاست، دارند.
این تکنولوژی در مراکز شهری با جمعیت متمرکز و زیاد، اهمیت بیشتری هم پیدا می‌کند. زلزله‌هایی که در سال جاری در مکزیک آمدند، باعث کشته شدن صدها نفر شدندو زلزله‌های امسال مکزیک اما نسبت به اتفاقات مشابه مانند زلزله سال ۲۰۱۰ هائیتی با هزاران نفر کشته، تلفات کمتری داشتند. شهرهایی که پلت‌فرم One Concern را به‌کار گرفته‌اند، خسارات کمتری را نسبت به گذشته متحمل می‌شوند. دلیل این موضوع هم آن است که این نرم‌افزار شیوه آمادگی مدیران و مردم این شهرها را در برابر بحران‌ها و بلایای طبیعی تغییر داده است.
حالا مدیران و مسوولان شهر سانفرانسیسکو مناطق امدادرسانی و پناهگاه‌های بالقوه را شناسایی و مشخص کرده‌اند تا بتوانند از تلفات و خطرات احتمالی جلوگیری کنند. این پلت‌فرم همچنین امکان دسترسی راحت‌تر و سریع‌تر مدیران شهری به مناطقی با احتمال آسیب‌پذیری بالا را هم فراهم کرده است. احمد وانی موسس One Concern می‌گوید: «ماموریت ما نجات جان افراد است؛ اینکه چطور بتوانیم بهترین و دقیق‌ترین تصمیم را برای نجات جان افراد بیشتری بگیریم.»
کمک تکنولوژی در زمان وقوع زلزله
آی‌تی ایران: آمریکای شمالی، منطقه‌ای زلزله‌خیز و توفان‌خیز است. آسیای‌جنوبی نیز زمین پرلرزشی دارد و قحطی نیز در آفریقا رواج دارد. تغییرات آب و هوایی در سال ۲۰۱۷ تقریبا روی همه قاره‌ها تاثیر گذاشته است. از سال ۱۹۷۰، میزان بلایای طبیعی در سراسر جهان بیش از ۴ برابر شده و به ۴۰۰مورد در سال رسیده است. بلایای طبیعی دلیل آوارگی میلیون‌ها نفر و ویرانی بسیاری از زیرساخت‌های حیاتی می‌شود. با وجود اینکه هنوز هم یک راهکار سریع و ساده برای مدیریت بحران هنگام وقوع بلایای طبیعی وجود ندارد، اما تکنولوژی می‌تواند کورسوی امیدی روشن کند. بعد از زلزله سال ۲۰۱۵ نپال، جست‌وجوگر ناسا که یک دستگاه کوچک چمدان مانند بود، توانست ضربان قلب تعدادی از قربانیان دفن شده زیر آوار را شناسایی کرده و به آنها کمک کند. برخی تکنولوژی‌ها نیز برای پیدا کردن افراد گمشده و یا درخواست کمک از طرف قربانیان، کارآمد بوده است. برنامه (Trilogy Emergency Relief Application TERA)، شکلی ابتکاری از صلیب‌سرخ است که به جست‌وجوگرها کمک می‌کند تا گوشی‌های موبایل موجود در تمام منطقه آسیب دیده را شناسایی کنند و از طریق آنها پیغام‌های همگانی مرتبط با مکان‌های امداد و نجات ارسال کند.
این برنامه اولین‌بار در هائیتی توسعه پیدا کرد و بعد به دیگر نقاط دنیا نیز گسترش پیدا کرد. ثابت شده است که جمعیت رسانه‌‌ای یکی از بهترین ابزارها برای برقراری ارتباط و منبع دریافت اطلاعات حیاتی محسوب می‌شود که بعد از وقوع بلایای طبیعی به کمک مردم می‌آید. پروژه Ushahidi-Haiti توانست با استفاده از منابع رسانه‌های اجتماعی، اطلاعات مربوط به جمعیت آسیب‌دیده در هائیتی را دریافت کند. توییتر نیز در زلزله سال ۲۰۱۱ توانست به شیوه‌ای مشابه در زلزله ناشی از سونامی ژاپن، کمک‌رسانی انجام دهد. ابزارهایی مانند MicroMappers هم می‌توانند اطلاعات دریافتی از شبکه‌های اجتماعی را در مواقع وقوع فاجعه، تجزیه و تحلیل کنند و به نوبه خود به حادثهدیدگان کمک کنند. این ابزار با کمک تکنولوژی هوش مصنوعی می‌تواند اطلاعات جمعی رسانه‌های اجتماعی را با اطلاعات جغرافیایی تلفیق کرده و از آنها برای بهره‌برداری در زمینه کمک به آسیب‌دیدگان استفاده کند. نقشه‌ها نیز به‌صورتی تغییر پیدا می‌کنند که تیم‌های امدادی بتوانند آسیب‌دیده‌ترین نقاط را سریعا شناسایی کرده و به کمک مصدومان بشتابند. سازمان‌های غیردولتی امداد و نجات و خیریه‌ها مانند (Télécoms Sans Frontières (TSF و Vodafone Foundation می‌توانند حین وقوع بلایای طبیعی ابزارهای ارتباطی حیاتی راه‌اندازی کنند.
TSF به‌خصوص این‌کار را در منطقه Caribbean در هنگام وقوع توفان ایرما انجام داد. آنها تلاش کردند با همکاری با تیم امداد و نجات Vodafone Foundation’s Instant Network راه‌های ارتباطی با حادثهدیدگان ایجاد کنند. Vodafone Foundation’s Instant Network یک شبکه موبایلی به‌خصوص ارائه می‌دهد که یکی از تکنولوژی‌های کاربردی در زمینه بازیابی راه‌های ارتباطی در زمان وقوع بلایای طبیعی محسوب می‌شود. این شبکه‌های قابل حمل، همراه با شارژرهای متعدد به نقاط آسیب‌دیده منتقل می‌شوند. روبات‌ها و پهپادها در مواقع اورژانسی بعد از وقوع بلایای طبیعی، پتانسیل‌های فراوانی دارند و می‌توانند در مناطق در حال توسعه کمک‌رسان باشند. روبات‌ها می‌توانند به قسمت‌های تخریب شده و یا خطرناک وارد شوند و عملیات امداد و نجات را جلوتر بیندازند. پهپادها هم می‌توانند برای ارسال کمک‌های امدادی به مردم و نقاط دور از دسترس به‌کار بیایند. تاثیرات این تکنولوژی‌های جدید هنگام وقوع فجایع طبیعی هنوز به‌طور کامل درک نشده است و قطعا می‌تواند در آینده به یکی از اساسی‌ترین قسمت عملیات‌های امداد و نجات تبدیل شود و به کمک دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی بشردوستانه بیایند.
ارسال نظر