«دنیای‌اقتصاد» از شکاف قیمتی در بازار آبگرمکن و رادیاتور گزارش می‌دهد
تغییر روزانه قیمت‌های وسایل گرمایشی
۵۰۰هزار تومان، کف اختلاف نرخ رسمی و آزاد
خیابان کارگر جنوبی، پاساژ مهسان. یکی از فروشندگان میگوید که بین قیمت آزاد و رسمی آبگرمکن و رادیاتور فاصله قابل‌توجهی وجود دارد؛ به گونه‌ای که برخی افراد خرید به نرخ دولتی و فروش به قیمت آزاد را به‌عنوان شغل تازه خود انتخاب کرده‌اند: «بین قیمت آزاد و رسمی آبگرمکن ۵۰۰هزار تومان تا یک میلیون و رادیاتور ۵ میلیون تومان اختلاف است. این همه بیکار تو این مملکت ریخته، بالاخره دست روی دست نمی‌گذارند، مردم باید یک جوری نان بخورند.» طالبی مردی میانسال است که ۵ سال است در این حوزه فعالیت می‌کند: «قیمت آبگرمکن روزانه تعیین می‌شود. از ابتدای سال نرخ آبگرمکن نزدیک به ۲۰۰ درصد بالا رفته است. قیمت جنسی که ۲ میلیون بوده به ۷ میلیون رسیده است آن هم در حالی که فروش ما بالای ۵۰ درصد کاهش داشته است.» به گفته این فروشنده دلیل افزایش قیمت و همین‌طور شکاف قیمتی در بازار آبگرمکن و رادیاتور کاهش تولید و عرضه از سمت تولیدکننده است: «تولیدکننده میگوید نرخ رسمی که به من می‌دهند پایین‌تر از قیمت تمام شده است.» این در حالی است که مواد اولیه ساخت آبگرمکن فلزاتی مثل مس و آلومینیوم است که در داخل کشور تولید می‌شود. طالبی میگوید: «من کاسبم. یک مغازه دارم، با چهار تکه جنس نمی‌توانم برای ماه آینده که هیچ، برای هفته آینده برنامه‌ریزی کنم تا چه برسد به تولیدکننده. نرخ دلار روزانه بالا و پایین می‌شود. قیمت آبگرمکن هم همراه با آن نوسان دارد.» این فروشنده در پاسخ به این سوال که چرا آبگرمکن باید بر اساس نرخ ارز قیمت‌گذاری شود میگوید: «تخم‌مرغ و نان بر اساس دلار نرخ‌گذاری می‌شود، آبگرمکن چرا نه؟»
مرد ۵۰ ساله‌ای که جلوی مغازه او ایستاده و لباس فرم یکی از نمایندگی‌ها را به تن دارد یک تعمیرکار است. او که برای خرید قطعه آمده میگوید کار بسیاری از همکارانش همین است: «آبگرمکن‌های دست دوم را می‌خریم و پس از تعمیر می‌فروشیم. منتها این کار ما با کار برخی که صرفا دلالی می‌کنند خیلی فرق دارد.» دستش را بلند می‌کند و ورودی پاساژ را نشان می‌دهد: «همین الان دم در پاساژ بری می‌تونی کسانی رو که رادیاتور رو ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان زیر قیمت آزاد می‌فروشند پیدا کنی.» این تعمیرکار میگوید هزینه سرویس یک آبگرمکن «از ۱۵۰ هزار تومان شروع می‌شود.» بهروز درباره قیمت قطعات میگوید: «قیمت قطعات هم هفتگی بالا و پایین می‌شود. از اول سال قیمت قطعات ۳۰۰ درصد بالاتر رفته جوری که خود ما هم تعجب می‌کنیم.» دستش را به سمت فروشنده دراز می‌کند: «همین دیروز صبح این آقا مبدل را به من ۸۰۰ هزار تومان می‌فروخت و من قبول نمی‌کردم. الان چند شده آقا طالبی؟» فروشنده میگوید: «یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان. این قطعه قبل از عید ۳۰۰ هزار تومان قیمت داشت.»
دلالی آبگرمکن
به ورودی پاساژ می‌رویم. چند متر به سمت شمال جوانی روی موتور نشسته و دست‌هایش را روی کلاه‌کاسکتی که به زانو تکیه داده گذاشته است: «آبگرمکن بوتان ۵میلیون تومان. چند مدل دیگه هم دارم که از ۲ میلیون تومان شروع می‌شود تا ۱۰ میلیون.» نامش بهروز است و ۲۸ ساله. رنگ سبز تی‌شرت از زیر سویشرت مشکی‌اش پیداست. او در پاسخ به این سوال که چرا باید از تو خرید کنم نه مغازه کناری میگوید: «چون من ۳۰۰ تومان زیر قیمت بازار می‌فروشم. می‌تونی بری آن مغازه روبه‌رو آبگرمکنی که من می‌دهم ۳ میلیون تومان را ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان گران‌تر بخری.» بهروز میگوید که اجناس را از «آشناهام می‌گیرم. در نمایندگی‌ها آشنا دارم و می‌توانم هر هفته آبگرمکن به قیمت دولتی بخرم.» به گفته بهروز «دلیل گرانی تولیدکننده است. وقتی خودشان جنس در بازار نمی‌ریزند که قیمت بالا بکشد همین اتفاق می‌افتد. منم کاسبم هرجا که سود داشته باشم همانجا پاتوق می‌کنم.» او درباره مشتری‌هایش میگوید: «خیلی از مشتری‌های من همین مغازه‌ها هستند. خرید و فروشی در بازار نیست و فقط کاسب‌‌ها چند تا جنس بین همدیگر جا‌به‌جا می‌کنند. بعضی وقت‌ها هم مصرف‌کننده برای خرید می‌آید و به آنها می‌فروشم. شرایط بازار خراب است. من دلالم. ولی او که مغازه‌دار است هزینه اجاره و دستمزد شاگرد، پدرش را درآورده است.»
برای خرید باید ثبت‌نام کرد
یکی از نمایندگی‌ها میگوید که مصرف‌کنندگان برای خرید باید ثبت‌نام کنند. یکی از نمایندگی‌های ایران‌رادیاتور به «دنیای اقتصاد» میگوید: «مردم برای خرید آبگرمکن باید اینجا ثبت‌نام کنند و پس از بازدید بازرس از محل و محرز شدن این نکته که واقعا به آبگرمکن نیاز دارند کالای خود را دریافت می‌کنند.» همزمان فردی وارد می‌شود و از او می‌پرسد: «بوتان رسید آقای حسینی؟» حسینی سرش را به معنی «نه» تکان می‌دهد. او درباره دلایل کمبود جنس در بازار میگوید: «متاسفانه قیمت تمام شده تولیدکننده به شدت بالا رفته است. درست است که جنس وارداتی در آبگرمکن و رادیاتور کم است اما قیمت فلز هم نسبت به پارسال رشد داشته است.» حسینی در پاسخ به این سوال که آیا میزان گرانی آبگرمکن و رادیاتور به اندازه نرخ آزاد فعلی است؟ میگوید: «نه اما هزینه‌های دیگر افزایش پیدا کرده است. از طرفی خود مردم به‌عنوان دلال عمل کردند و باعث شدند میزان شکاف قیمتی در بازار افزایش پیدا کند. این اختلاف قیمت در ابتدای سال حول‌وحوش ۱۰ درصد بود که الان به ۲۰ درصد هم رسیده است، حتی در برخی از اجناس بیشتر.» به گفته این نماینده شرکتی «در مهرماه از ۲۰ تقاضایی که برای آبگرمکن داشتیم ۷ مورد برای دلالی بود و عملا به آبگرمکن نیاز نداشتند.» او میگوید: شرایط بازار به گونه‌ای است که «نمی‌توان مثل قبل راحت جنس را به مشتری فروخت. شرکت جنس کمی به ما می‌دهد و ما هم موظفیم صرفا به مصرف‌کننده واقعی کالا بفروشیم.»
او درباره شرایط قطعات یدکی رادیاتور و آبگرمکن هم میگوید: «آبگرمکن و رادیاتور هم از همان قطعات ساخته می‌شود. موضوع اصلی گران شدن تولید است، حالا می‌خواهد قطعه یدکی باشد یا جنس ساخته شده. تولیدکننده هم نمی‌تواند جنسش را به گونه‌ای در بازار عرضه کند که قیمت پایین‌تر از نرخ کنونی بازار باشد؛ هرچند الان هم نرخ ثابتی وجود ندارد و قیمت‌ها روزانه تغییر می‌کند.» به گفته این نماینده نرخ قطعات تنها در بازار آزاد روزانه تغییر نمی‌کند و «قیمت‌های شرکتی هر هفته تغییر می‌کند و به دنبال آن بازار آزاد واکنش نشان می‌دهد.» مشاهدات میدانی «دنیای اقتصاد» حرف او را تایید می‌کند. متاسفانه افزایش نرخ دولتی با هدف نزدیک شدن به نرخ آزاد برای کاهش شکاف موفق نبوده و نرخ آزاد با توجه به میزان افزایش نرخ‌های شرکتی صعود می‌کند.
