گزارش تفصیلی «دنیای اقتصاد» از سبد معیشتی خانوارها/ بخش سوم
چای کمرنگ با قند و شکر پر نوسان
افزایش نرخ برگ سبز چای
چای بهعنوان یکی از اصلیترین نوشیدنیها و اقلام سبد معیشتی از شهریور سال گذشته نزدیک به ۱۵هزار تومان افزایش داشته است. حذف چای از ردیف یک که ارز دولتی دریافت میکرد باعث شد که قیمت این قلم از سبد معیشتی یک جهش را در سال ۹۸ تجربه کند. البته چای خارجی ۵۰۰گرمی با نرخ ۵۹ هزار تومان سال ۹۹ را شروع کرد و با افزایش ۱۸ هزار تومانی به ۶۸ هزار تومان رسید که به معنی ۲۰ درصد افزایش قیمت در ۶ ماه است. قیمت برگ سبز چای ایرانی هم گرانتر شده است، در سالجاری هر کیلو برگ سبز چای درجه دو ۱۰ هزار تومان و هر کیلو چای برگ سبز درجه یک ۲۰ هزار تومان گرانتر شد و این موضوع روی نرخ چای خارجی که تقاضای بیشتری در بازار دارد تاثیر گذاشت. سعید رحمت سمیعی رئیس هیاتمدیره سندیکای کارخانههای چای شمال خروج چای خارجی از لیست دریافتکنندگان ارز دولتی و همینطور گرانی هزینه بستهبندی را بهعنوان علل اصلی افزایش قیمت این نوشیدنی مهم ایرانیان نام برده است. البته نرخ چای در ۶ ماه گذشته نسبت به بسیاری از اقلام دیگر سبد معیشتی نوسان کمتری داشته است.
رب گوجه؛ ۱۷ هزار تومان
رب گوجه از جمله اقلامی است که نسبت به پارسال کاهش قیمت داشته است. رب گوجهفرنگی در شهریور پارسال ۲۱ هزار تومان به فروش رسید که تا پایان سال ۱۳۹۸ با کاهش ۴ هزار تومانی ۱۷ هزار تومان نرخگذاری شد. فعالان بازار ترهبار در همان مدت عامل اصلی گرانی رب گوجه را گردن کارخانهها انداختند، چراکه قیمت گوجه کاهش یافته بود. تولیدکنندگان هم افزایش هزینههای تولید مخصوصا در بستهبندی را بهعنوان عامل اصلی گرانی معرفی کردند. ربگوجه با نرخ ۱۷ هزار و ۱۰۰ تومان امسال را شروع کرد و تا شهریور امسال با ۴۰۰ تومان افزایش، به قیمت ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان به فروش رسید.
افزایش قیمت شکر
قند در شهریور پارسال کیلویی ۷ هزار و ۵۰۰ تومان نرخگذاری شد و در پایان سال ۹۸ بهدلیل شیوع ویروس کرونا و هجوم مردم برای خرید ایام قرنطینه به ۹ هزار تومان رسید. شکر نیز در همین مدت از کیلویی ۵ هزار و ۹۰۰ تومان به ۶هزار تومان رسید. دو سال پیش دولت شکر را هم از لیست دریافتکنندگان ارز دولتی خط زد و همین عامل باعث نوسان قیمتی این قلم از سبد معیشتی شد. شرایط بازار شکر به گونهای است که به سبب بالا رفتن هزینههای تولید قیمت، واردات شکر صرفه بیشتری نسبت به تولید دارد و از سویی به سبب مشکلات تامین ارز واردکنندگان بازار شکر با نوسانات زیادی روبهرو بود. شکر با قیمت کیلویی ۷ هزار تومان سال ۹۹ را شروع کرد و با افزایش ۲ هزار تومانی در شهریور به کیلویی ۹ هزار تومان رسید. یکی دیگر از دلایل گرانی دپو شکر وارداتی در انبارهای گمرک بود که با ترخیص آن در سال گذشته باعث شد قیمت این قلم در بازار کمی متعادل شود. قند نیز که در فروردین ۸ هزار و ۵۰۰ تومان نرخگذاری شده بود در شهریور کیلویی ۱۰ هزار تومان به فروش رسید. فصل برداشت چغندر قند پاییز است و معمولا به سبب اینکه محصول بهار گرانتر فروخته میشود بازار در تابستان شاهد افزایش اندک قیمت قند و شکر است و باید دید که پاییز امسال این دو قلم اساسی از سبد معیشتی ایرانیان به چه نرخی میرسد. ضمنا قیمتهای ذکر شده بر اساس متوسط قیمت مرکز آمار ایران است و در فروشگاههای مرکز شهر قند تا کیلویی ۱۲هزار تومان هم فروخته میشود. البته در برخی فروشگاههای زنجیرهای شکر در بستههای ۹۰۰ گرمی به قیمت ۵۴۰۰ تومان عرضه میشود.
رفتوبرگشت صیفیجات به قیمت قبلی
بازار بیشترین نوسان را در دسته صیفیجات تجربه کرد. پیاز که شهریور پارسال کیلویی ۳ هزار تومان نرخگذاری شد تا پایان سال ۹۸ به کیلویی ۸ هزار و ۶۰۰ تومان هم رسید. دلیل اصلی این صعود قیمتی سیل استانهای جنوبی در زمستان پارسال و همچنین شیوع ویروس کرونا و اعمال قرنطینه بود. پیاز با نرخ کیلویی ۸هزار و ۶۰۰ تومان فروردین را شروع کرد و تا شهریور با ۵۰ درصد کاهش به کیلویی ۳هزار و ۳۰۰ تومان رسید.
گوجهفرنگی نیز شهریور سال گذشته کیلویی ۲ هزار و ۸۰۰تومان فروخته شد و تا پایان سال ۹۸ به کیلویی ۸ هزار و ۵۰۰ تومان رسید. به گفته فعالان بازار دلیل اصلی گرانی گوجه در این بازه زمانی باران و سیل استانهای جنوبی بود. این قلم از صیفیجات فروردین را با نرخ هر کیلو ۸ هزار و ۶۰۰ تومان شروع کرد و در شهریور با ۵ هزار کاهش به ۳ هزار و ۴۰۰ تومان رسید.
سیب زمینی در ۶ ماه ابتدای سال از کیلویی ۵ هزار و ۸۰۰ تومان در فروردین به ۳ هزار و ۷۰۰ تومان در شهریورماه رسید. البته سیبزمینی در ۶ ماه دوم سال ۹۸ شاهد نوسان بسیار اندکی بود به گونهای که از کیلویی ۴ هزار و ۷۰۰ تومان در شهریور ۹۸ با نوسانی ۱۰۰ هزار تومان به همان قیمت شهریور یعنی کیلویی ۴ هزار تومان رسید.
نکته مشترک سومین بخش از سلسله گزارشهای سبد معیشتی خانوار با دو گزارش قبلی روند صعودی قیمتها بود.این درحالی است که فعالان این حوزه برای ۶ ماهه دوم سال نیز انتظار افزایش قیمت را دارند.