دوران کابینه سوم مشروطه: ۳۴روز!
در این ملاقات که روز ۲۶رجب روی داد مستشارالدوله نماینده مجلس بی‌پرده به محمد علی شاه گفت: « از مشروطیت جز هرج‌ومرج و آشوب حاصل دیگر نداشته‌‌ایم و علت این است که از عدم اجرائات، جواب انتظارات مردم داده نشده و توقعاتی که مردم از مشروطیت دارند به جا آورده نشده است، حتی ماموران اجرای وظایف سابقه خود را هم منسوخ و متروک گذاشته‌اند.» محمدعلی‌شاه باطنا از اظهارات مستشارالدوله خشمگین شد؛ ولی در ظاهر به هفت وزیر کابینه اتابک که هنوز سر کارهای خود بودند دستور داد«بروید با وکلا بنشینید، قراری در کلیه نظم امور مملکت بگذارید و از کارها غفلت ننمایید.» دو روز بعد یعنی روز پنج‌شنبه ۲۶رجب جلسه مشورتی تشکیل شد و در آن جلسه به ناصرالملک ماموریت دادند از شاه تقاضا کند یک نفر را به سمت رئیس الوزرا انتخاب کند که در انتخاب وزیران خود اختیارات کامل داشته باشد.
نمایندگان مجلس در جلسات بعد نطق‌‌های مهیجی علیه دخالت‌‌های محمد علی‌شاه در امور کشور و مسوولیت وزیران در برابر مجلس ایراد کردند و صریحا گفتند که وزرا در برابر مجلس مسوولند و هرکس عهدهدار زمامداری کشور می‌شود، باید فقط مجری قانون و تصمیمات مجلس باشد. این جلسه مجلس را وثوق‌الدوله اداره کرد. او به‌عنوان اعتراض جلسه را ترک کرد و استعفا داد. مجلس هم موقعیت را مغتنم شمرده احتشامالسلطنه، نماینده تهران را به ریاست مجلس انتخاب و عده‌‌ای در همان جلسه مامور شدند که بروند و احتشامالسلطنه را که از سفر تازه به تهران آمده بود به مجلس بیاورند پس از یک ربع ساعت احتشامالسلطنه را با سلام و صلوات وارد مجلس کردند و ریاست مجلس را به او سپردند.
محمدعلی‌شاه که جز فکر برهم زدن اساس مشروطیت هدف دیگری نداشت و جریانات مجلس هم بیشتر باعث خشم و غضب او شده بود، میرزا احمد مشیرالسلطنه را که مردی بی‌‌شخصیت و نادان و آلت بی‌اراده‌‌ای در کف او بود در همان شبی که این جریانات در مجلس روی داد، مامور تشکیل کابینه کرد و مشیرالسلطنه روز دوشنبه ۷شعبان۱۳۲۵ سومین کابینه مجلس مشروطه را به شرح زیر معرفی کرد:
مشیرالسلطنه رئیس‌الوزا و وزیر داخله، سعد الدوله (میرزا جوادخان) وزیر امور خارجه، قوام الدوله (میرزا محمد‌علی‌خان) وزیر مالیه، مجد‌‌الملک وزیر تجارت، مستوفی الممالک (میرزا حسن خان) وزیر جنگ، مهندس الممالک (میرزا ناظم) وزیر فوائد عامه و مشیرالملک (میرزا حسن خان) وزیر عدلیه. چون مشیرالدوله در تهران نبود تا آمدن او به تهران علاء‌‌الملک عهدهدار وزارت عدلیه معرفی شد و وزیر علوم را هم وعده کرد که بعد انتخاب و معرفی کند که متعاقبا نیرالملک را به این سمت انتخاب کرد. مجلس با سردی کابینه را پذیرفت.
امین‌‌الضرب پس از معرفی اعضای دولت سوال کرد: «آیا رئیس‌‌الوزرا به میل و اختیار، سایر وزرا را انتخاب کرده و مسوولیت اتفاقیه دارند یا خیر؟» مشیرالسلطنه در جواب اظهار کرد: « بلى من انتخاب کرده‌‌ام و هرکدام در کار خود مسوول هستند ولی درباره مواد مهمه تمام ضمانت دارند.» در اینجا برای نخستین‌بار تقی‌زاده صحبت پروگرام و دولت را در میان آورد و از دولت پروگرام (برنامه) و نقشه کار خواست. سعدالدوله (وزیر خارجه) جواب داد: «ما چون دیشب، انتخاب شدیم فرصت نشد که پروگرام روی کاغذ بیاید، البته پروگرام خودمان را نوشته و به مجلس خواهیم آورد.»
کابینه مشیرالسلطنه چنانکه اشاره کردیم از بدو تشکیل مورد علاقه مجلس نبود و چون نتوانست عملا توجه مجلس را به خود جلب کند وکلا بنای مخالفت را با آن گذاشتند، روز شنبه ۱۰رمضان یکی از وکلا رسما در مجلس اظهار کرد: «ما از این کابینه مایوسیم و باید همین امروز تکلیف آن را معلوم کنیم.» رئیس مجلس هم اظهار کرد روز اول هم مجلس برای پذیرفتن این کابینه حاضر نبود. سپس درباره بقای کابینه رای گرفتند و ۸۴نفر از نمایندگان ورقه کبود دادند و به این ترتیب کابینه سوم مشروطه پس از ۳۴روز زمامداری سقوط کرد. اهم حوادثی که در زمان این کابینه روی داد: تجاوز عثمانی‌‌ها به مرزهای ایران، اختلاف کارکنان وزارت خارجه با وزیر (سعدالدله)، قرارداد۱۹۰۷ و ابراز علاقه درباریان به مشروطه و پیامدهای آن.
