هانری دوفیه، کاوشگر فرانسوی

روح‌اله حاتمی : هانری دوفیه کاوشگر و جغرافیدان فرانسوی در قرن نوزده میلادی بود که بیش از هر چیز به‌دلیل کاوش‌های خود در صحرای بزرگ آفریقا شناخته می‌شود. دوفیه در فوریه ۱۸۴۰ در پاریس چشم به دنیا گشود. پدرش شارل دوفیه، نمایش‌نامه‌‌نویسی مشهور و مادرش انگلیسی بود. شارل دوفیه از پیروان جنبش فلسفی آرمان‌شهری کلود هانری سن سیمون از پایه‌گذاران سوسیالیسم تخیلی بود. هانری دوفیه از ۱۸۵۷ تا ۱۸۵۸ چند ماه را در لندن گذراند و در همان‌جا بود که با هاینریش بارت، کاشف برجسته قاره آفریقا دیدار کرد. بارت در این زمان مشغول تهیه گزارشی از سفرهای خود به سودان غربی بود. در ۱۸۵۷ دوفیه در حومه الجزیره ‌میهمان آگوست وارنیه، حاکم الجزایر شد و در همان‌جا بود که با اسکار مک کارتی دیدار کرد. در مارس ۱۸۵۷ دوفیه و مک کارتی راهی سفری پنج هفته‌ای به مقصد الاغواط در الجزایر شد.

وی شیفته زندگی قوم صحرانشین طوارق در این سفر شد و سال بعد گزارشی از فرهنگ و رسوم این قوم به انجمن شرق‌شناسی برلین ارائه داد.  دوفیه بعدتر در تلاشی نافرجام درصدد رسیدن به ناحیه توات در غرب صحرای الجزایر برآمد؛ اما گروهی از طوارق در منیعه سد راه او شدند. وی پس از این سفر طاقت‌فرسا، بیمار و فرسوده به خانه بازگشت.

در ۱۸۶۴دو سال پس از بازگشت به فرانسه کتاب خود با نام «کاوش صحرا: طوارق شمال» را منتشر کرد؛ اثری که مدال طلای انجمن جغرافیای پاریس را برایش به ارمغان آورد.

در جریان جنگ فرانسه-پروس (۱۸۷۰) آلمان‌ها دوفیه را زندانی کردند؛ اما پس از رهایی توانست چندین سفر دیگر به صحرای بزرگ آفریقا انجام دهد و سبب‌ساز افزایش دانش ممالک اروپایی از رشته کوه اطلس واقع در شمال آفریقا شد. دوفیه دریاچه‌های فصلی الجزایر و تونس را بررسی کرد و در ناحیه طرابلس به کاوش پرداخت. دوفیه توجه ویژه‌ای به آداب و زبان قوم طوارق-که خود ماه‌ها با آنان زیست- داشت و پژوهش‌هایی در ارتباط با فرقه مذهبی سنوسیه (منسوب به محمدبن‌علی‌ادریس سنوسی) انجام داد. پس از کشتار گروه اکتشافی فلاترز (۱۸۸۱-۱۸۸۰) که مهر پایانی بر پروژه ساخت راه‌آهن در صحرای بزرگ و توسعه‌طلبی نظامی در آن ناحیه زد، بخت دوفیه رو به افول نهاد. وی ناامید و خسته در ۲۵آوریل ۱۸۹۲ در فرانسه دست به خودکشی زد.