جمالال باجاج، صنعتگر و استقلال‌‌طلب هندی

روح‌اله حاتمی: جمالال کانرام باجاج صنعتگر هندی و بنیان‌گذار شرکت خوشه‌‌ای باجاج در دهه۱۹۲۰ بود. این گروه اینک ۲۴ شرکت تابعه دارد که سهام ۶شرکت از آن میان در بورس عرضه می‌‌شود. از دیگر سوی از یاران و نزدیکان مورد علاقه مهاتما گاندی بود. گاندی که بسیار به وی علاقه‌‌مند بود، بارها می‌‌گفت که جمالال پنجمین پسر او به شمار می‌‌رود. وی در ۱۸۸۹ در یک خانواده ثروتمند ماهشواری در روستای کاشی‌‌کاباس در حوالی سیکرِ راجستان به دنیا آمد؛ اما بعدتر از سوی شیث باجاج و همسرش که ثروتمند بودند به فرزندی پذیرفته شد و با آنها در واردای ماهاراشترا اقامت گزید.

جمالال پس از رسیدن به سن بلوغ وارد تجارت خانوادگی با جاج‎ها شد تا مهارت‌‌های تجاری، حسابرسی و خرید و فروش کالا را فرابگیرد. در ۱۹۲۶ وی آنچه را که بعدتر گروه صنایع باجاج نامیده شد، تاسیس کرد. پس از بازگشت گاندی از آفریقای جنوبی، جمالال به شیوه زندگی گاندی اصول او همچون عدم خشونت و تعهد او نسبت به فقرا علاقه‌‌مند شد. وی پی برد که دیدگاه گاندی در این مورد که کالاهای دست‌‌ساز چاره فقر هندوستان است، دیدگاه درستی است و مشاهده کرد که شرکت‌های بریتانیایی پنبه خام و ارزان را از هند می‌برند و پارچه‌ها را دوباره به هند می‌‌فرستند. وی رابطه نزدیکی با جنبش استقلال هند و رهبر آن برقرار کرد در عین حال از سرمایه‌گذاری‌های جدید نیز غفلت نورزید.

جمالال در ۱۹۲۰ به‌عنوان رئیس کمیته استقبال کنگره ملی هند در ناگپور انتخاب شد. در این زمان عنوان نای بهادر را که پیش‌تر دولت بریتانیا به وی داده بود، کنار گذاشت و یک سال بعد به جنبش عدم تعهد پیوست. پس از آن نیروهای انگلیسی او را بازداشت کردند. وی بعدتر به عضویت کمیته کار کنگره در آمد و در ۱۹۳۳ خزانه‌‌دار آن شد.

وی در راستای تصحیح دیدگاه کاست‌‌محور مردم هند کوشید و برای ترویج صنایع دستی و روستایی در سراسر هند تلاش کرد. در ۱۹۲۷ به‌عنوان نخستین خزانه‌‌دار کمیته مدیریت جامعه ملی اسلامی در دهلی نو انتخاب شد. وی در ۱۱ فوریه ۱۹۴۲ درگذشت.