نقد ساختار بودجه و عملکرد دستگاه‌ها
حاذقی: عرض مهمی که علاقه‌مند بودم آقایان همکاران محترم توجه فرمایند موضوع تنظیم بودجه سالانه مملکتی و طرز مصرف این بودجه است. نمایندگان محترم اکثرا هنوز نمی‌دانند که بودجه‌ای که نوشته می‌شود و به مجلس داده می‌شود و مجلس هم آن را تصویب می‌کند آن‌طوری‌که هست به هیچ‌وجه در محل عمل و اجرا در نمی‌آید. جای کمال تاسف است که بیش از ۴۸ سال از تاریخ مشروطیت ایران می‌گذرد و هنوز برای یک‌بار هم لایحه تفریغ کامل بودجه که نشان بدهد دولت نسبت به بودجه چه اقدامی کرده است به مجلس شورای ملی داده نشده و این اصل از قانون‌اساسی هنوز معوق و غیرمجری باقی مانده است.
حقیقت امر این است که خلاصه طرز اجرای بودجه این است که همه ماهه وزارت دارایی در مرکز و اداره‌های دارایی در شهرستان‌ها پولی را که از مردم فقیر و بینوا و مضطر با چه وسایل و مقدماتی می‌گیرند صرفا برای حقوق و هزینه‌های شخصی می‌پردازند؛ در حالی که برای هزینه‌های عمرانی و انتفاعی اگر رقمی تصویب شده دیناری پرداخته نمی‌شود تا سال مالی می‌گذرد و بگویند اعتباری از سال گذشته قابل پرداخت و اجرا نیست. هیچ جای دنیا این طرز اجرای بودجه معمول نیست و در حقیقت وضع این مملکت حقیقتا این است که در حدود ۹۹ درصد مردم مملکت از اشخاص فقیر و زحمتکش هستند از آنها مالیات بگیرند و این مالیات صرفا صرف پرداخت حقوق و کمک هزینه و فوق‌العاده افراد می‌شود و کوچک‌ترین قدمی برای بهبود اوضاع مردم مملکت و کارهای عمرانی مملکت برداشته نمی‌شود.
درحال‌حاضر به‌طوری‌که آقایان محترم اطلاع دارند در حدود یک میلیارد و دویست میلیون تومان بودجه برای این مملکت و این مردم فقیر تهیه شده است. آقایان همه شاهد و ناظر هستند که تمام این دستگاه‌ها که فقط و فقط مورد استفاده یک طبقه خاص مملکت قرار می‌گیرد و برای آن طبقه ضعیف که اکثریت قاطع مملکت را تشکیل می‌دهند. هیچ نفعی ندارد و سهل است جز اسباب دردسر و اشکال‌تراشی در کار کردن و به زحمت و رنج انداختنشان هیچ نتیجه‌ای ندارد.
من خواستم از آقایان همکاران محترم خواهش و استدعا کنم که برای بودجه سال‌جاری، دولت را مکلف کنیم که این طرز بودجه‌نویسی و آن طرز اجرای بودجه را موقوف بکند. خود آقای نخست‌وزیر اینجا توضیح دادند تشخیص داده‌اند علت‌العلل خرابی اوضاع مملکت خرابی سازمان اداری این مملکت است. همه می‌دانید که بنیه این ملت این‌قدر توانایی ندارد که یک میلیارد و کسری مالیات بپردازد و به این کیفیت در حقیقت نفله بشود و از بین برود و هیچ نفع و سودی عاید جامعه نشود. عده انگشت‌شماری که اشخاص متمکن و متنفذ مملکت هستند آقایان محترم خود شاهد و واقف هستند که آنها به انواع وسایل از پرداخت مالیات شانه خالی می‌کنند، عوارضی که باید به صندوق مملکت بدهند و با وسایل مختلفی نمی‌دهند. بنابراین اداره‌های دارایی به سراغ همان طبقه ضعیف که اکثریت قاطع مملکت هستند می‌روند و با آن فشار و جبر و حراج کردن آخرین مایملک و کاسه و کوزه و وسایل آنها مالیات‌ها را جمع می‌کنند و آخر هر ماه آن مبالغی که پرداخت می‌شود صرفا همان هزینه‌های سابقی است که به جیب اشخاص ریخته می‌شود. آقایان محترم تحقیق بفرمایید آیا بودجه بنگاه آبیاری مثلا سال گذشته چه قسمتش اجرا شده؟ الان عرض می‌کنم در حدود هفت میلیون بودجه آبیاری بوده است، ۳ میلیون و [ اندی]که مربوط به حقوق و مزایا و فوق‌العاده و اضافه کار و هزینه سفر و نظایر آن بوده همه ماهه مرتب به هر کیفیتی بوده است دریافت شده و خزانه‌داری پرداخت کرده است؛ ولی آن قسمت مهمش که باید به‌کار کشاورزی بخورد و سد‌سازی بشود، به‌کار آبیاری مصرف شود، دیناری تاکنون که یک ماه هم از سال‌جاری می‌گذرد پرداخت نشده.
به آقایان اطمینان می‌دهم که در این دوماه دیگر هم مثل سنوات پیش پرداخته نمی‌شود. من البته منکر نیستم من نمی‌خواهم انتقاد از بنگاه آبیاری کنم ولی پول در اختیارش نمی‌گذارند. خزانه‌داری فقط برای حقوق فوق‌العاده و سایر مزایا پول دارد ولی برای این مختصر پولی که به مصرف کار کشاورز و زارع برسد، نمی‌دهند، همین‌طور سایر دستگاه‌های انتفاعی، بنابراین خواستم عرض کنم اگر در اذهان مردم این‌طور منعکس است که بودجه مملکت در حدود ۸۸ یا ۹۰ درصد مصرف پرسنل و صرف اشخاص می‌شود ۲۰ درصد برای کار انتفاعی‌اش خواستم عرض کنم نمی‌رسد و به‌طور کلی باید گفت که در هیچ جای کره زمین و در هیچ جای دنیا شما مثل مملکت ایران نمی‌توانید پیدا کنید که بیایند طبق محاکمه از اول سال تا آخر سال ملتشان را در شکنجه و آزار و سختی بگذارند، ازشان پول بگیرند و آن پول را هم صرف یک دستگاه‌هایی کنند که آن دستگاه‌ها فقط به نفع یک عده افراد مخصوص و روی تمایلات یک عده خاصی باشد و آن مردم فقیر بینوا مورد ظلم و تعدی واقع بشوند. هر چه فریاد و شکایت بکنند و هر چه عجز و لابه بکنند و هر چه التماس بکنند هیچ دستگاهی هم نباشد که به حرف آنها توجه بکند و به حرف آنها ترتیب اثر بدهد.
من خواستم عرض کنم که ادامه این وضع برای این مملکت، آقایان محترم قابل تحمل نیست. باید یک چاره‌جویی بکنیم باید یک راه‌چاره‌ای پیدا کرد. آقایان نمایندگان ملت که در پیشگاه خدا و ملت مسوول هستند موظفند یک راه‌حلی برای رفع این اشکال و مخصمه پیدا کنند. آقای نخست‌وزیر هم فرمودند که تشخیص داده‌اند مجلسین هم با حسن نیت هرچه تمام‌تر متحدا و مجتمعا به این دولت رای داده و پشتیبانی کرده‌اند حالا توقع دارند که این رای که داده‌اند یک مابه‌‌ازایی نداشته از نظر مادی و هیچ‌گونه تبانی و معامله‌ای بین دولت و مجلس نبوده بلکه یک انتظار دارند، انتظارشان از دولت این است که از همین امروز که در حقیقت دولت با پشتیبانی مجلسین شروع به‌کار کرده است، یک راه چاره اساسی برای این کار پیدا کند.
