قشقایی‌ها و نیروی ژاندارمری
صولت‌الدوله و یکی از مبارزان قشقایی
صولت‌الدوله به خوبی واقف بود که کارشکنی در امور ژاندارمری او را با وضعیت بسیار دشواری روبه‌رو می‌سازد زیرا علاوه بر مخالفت ایالت فارس و دولت مرکزی، خود را در مقابله با دولت بریتانیا قرار می‌داد. دولت بریتانیا در تاسیس نیروی ژاندارمری نقش مهمی داشت و این نیرو با تاکید آن دولت برای حفظ راه تجاری شاهی که بخش عمده مال‌التجاره آن را کالاهای انگلیسی تشکیل می‌داد، تاسیس شد. پس از آنکه بریتانیایی‌ها احساس کردند که ژاندارمری نمی‌تواند خواسته‌های آنان را برآورده سازد، از کمک مالی و نظامی به این سازمان خودداری ورزیدند؛ درنتیجه این امر موجب گرایش ملی‌گرایانه ژاندارمری شد. این رویه به‌تدریج گرایش به دولت آلمان را فراهم آورد و به کودتای آبان ماه ۱۲۹۴ انجامید. در این بین نیز پیوستن صولت‌الدوله به حزب دموکرات، موجبات نزدیکی ایلخان با روسای ژاندارمری را فراهم کرد.
به هرحال برخی از اقدامات ژاندارم‌ها، مانند ویرانی شیراز، نبودن پول و عقب‌افتادن حقوق ژاندارمری، برآورده نشدن بعضی از خواسته‌هایی که بعد از جنگ منتظر دستیابی به آن بودند، باعث شد که میان اهالی شیراز و ژاندارمری شکافی پدید آید و به مرور تبدیل به شکایت و شکایت تبدیل به نفرت شود. از سوی دیگر سیاست ژاندارمری در قبضه کامل قدرت در فارس، به کمک نیروهای وابسته به آلمان باعث اتحاد صولت‌الدوله با دشمنان دیرین خود یعنی قوامی‌ها در براندازی و سقوط شهر شیراز شد زیرا که هم سردار عشایر و هم قوامی‌ها وجود نیروی ژاندارمری را مانعی در جهت تحقق اهداف خود می‌دانستند و این امر خود به خود زمینه اتحاد دشمنان را برای رسیدن به هدفی مشترک فراهم آورد.
تعامل قشقایی‌ها با ژاندارمری، در قدم نخست، ناشی از ضرورت ایجاد نیروی ژاندارمری به لحاظ ملی و نقش دولت بریتانیا در ایجاد و پشتیبانی آن بود و این امری اجتناب‌ناپذیر برای قشقایی‌ها و ایلخان آن بود؛ ایلخان قشقایی با ایجاد ژاندارمری زمانی که خواست ملی بود و موجب اجتناب از رویارویی با بریتانیایی‌ها می‌شد، موافقت کرد اما در گذر زمان، حضور دو نیروی موازی که وظیفه هر دو تامین امنیت راه‌ها بود و از این راه کسب درآمد می‌کردند، به تقابل آنها کمک کرد. با خارج شدن بختیاری‌ها از چرخه قدرت، به دست نیروی ژاندارمری و جهت‌گیری ژاندارمری علیه سیاست بریتانیایی، دولت انگلیس دست از حمایت ژاندارمری کشید. از سویی قشقایی‌ها و ژاندارمری به لحاظ سیاست بیرونی (دشمنی با دولت بریتانیا و دوستی با دولت آلمان) در مقطعی همگرایی نشان دادند اما ایجاد اختلاف در بین نیروهای ژاندارمری، ترس قشقایی‌ها از قدرت‌گیری بیش از حد ژاندارمری و از دست دادن موقعیت سیاسی و حضور نیروی قوامی‌ها در شیراز، به‌عنوان عامل موثر در همگرایی و واگرایی قشقایی‌ها و ژاندارمری، نقش ایفا کرد.
ارسال نظر