مذاکرات بی‌نتیجه هریمن درتهران

بیست و سوم تیر ماه ۱۳۳۰ش، یک سال و چند ماه پس از اعلام ملی‌شدن نفت که به بحران سیاسی میان ایران وانگلیس منجر شد، اورل هریمن، مشاور ویژه هری ترومن، رئیس‌‌جمهوری وقت آمریکا برای میانجیگری بین شرکت نفت انگلیس و دولت ایران وارد تهران شد. ورود آقای هریمن به تهران با تظاهرات ضدآمریکایی هواداران جبهه ملی و حزب توده همراه شد و پلیس با هزاران نفر از تظاهرکنندگان درگیر شد. بیشتر از ۲۰۰ نفر در تهران کشته و زخمی شدند و مصدق حکم برکناری فضل الله زاهدی از وزارت کشور را صادر کرد.

به دعوت هریمن هیاتی از انگلستان به ایران آمد و مذاکراتی طولانی به مدت سه هفته بین دو طرف انجام گرفت. انگلیسی‌ها در حقیقت خواهان سهم ۵۰ درصدی از منابع نفت ایران به مدت ۲۵ سال بودند، اما هیات ایرانی مذاکره‌کننده با انگلیسی‌ها این پیشنهاد را نپذیرفت و مذاکرات دوجانبه با میانجیگری نماینده آمریکا بی‌نتیجه ماند. هریمن که پیش‌تر وزیر بازرگانی بود، سابقه طولانی در دیپلماسی داشت و در لندن و مسکو به‌عنوان سفیر ایالات متحده خدمت کرده بود. ترومن نیز به موفقیت ماموریت آقای هریمن امیدوار بود. ملکم برن، از نویسندگان کتاب «محمد مصدق و کودتای ۱۹۵۳ در ایران»، نوشته است: «ماموریت هریمن در نظر آمریکا مهم بود و به آن امیدوار بودند. هریمن دیدارهای زیادی با مصدق و دیگران داشت و تلاش کرد برای حل مساله ابتکار عمل به خرج دهد».  دیدارهای هریمن با مقام‌های ایران کمکی به پایان مناقشه نمی‌کرد چراکه او خواهان مصالحه دولت مصدق در ازای به رسمیت شناخته شدن ملی شدن صنعت نفت ایران و بازگشت شرکت نفت انگلیس و بریتانیا به خوزستان بود و دولت ایران نیز زیر بار این درخواست نمی‌رفت. این مذاکرات بی‌نتیجه ماند و با اعمال تحریم‌های اقتصادی بریتانیا علیه ایران در مرداد همان سال همراه شد.