ثبت ملی ارگ حکومتی اراک
۳۰ مه ۱۹۷۶ برج شیشه و عمارت ارگ قدیم شهر اراک در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. ارگ حکومتی اراک یکی از بناهای تاریخی این شهر است که در سال ۱۱۹۵ ه.ش ساخته شده و مرکز نهادهای حکومتی و سکونت حاکم و دیوانیان شهر بوده است. ناصرالدین شاه در جریان سفر خود به عراق در این ارگ سکنی گزید و در کتاب سفرنامه خود به توصیف این بنا پرداخته است که از طبقه فوقانی آن قادر بوده شهر را برانداز کند. امروزه از ارگ حکومتی جز قسمتی از بنای منزل سپهدار چیزی باقی نمانده است. این مجموعه به مباشرت یوسف‌خان گرجی و همزمان با احداث نخستین پایه‌های شهر اراک در زمان فتحعلی‌شاه ساخته شد. ارگ حکومتی متشکل از فضاهای اداری، نظامی و پذیرایی بوده و هسته و چارچوب ساختاری اولیه شهر قدیم اراک (سلطان‌آباد) از چهار بخش اصلی تشکیل می‌شده است:
- بازار در مرکز شهر
- محله مسکونی حصار واقع در غرب بازار.
- محله مسکونی قلعه واقع در شرق بازار.
- عمارت‌های دیوانی شامل برج شیشه، منزل سپهدار اعظم، عمارت نظمیه و ..
نقشه سلطان‌آباد (اراک قدیم) که آخرین نمونه شهرسازی ایرانی، اسلامی است، به‌صورت چهار گوش شکل گرفته و در ناحیه شمال‌غربی آن مقر حکومتی (مجموعه ارگ حکومتی) قرار داشته است. از مجموعه عظیم ارگ تا سال ۱۳۴۰ شمسی تنها عمارت نظمیه، خانه سپهدار و برج شیشه باقی بوده است. برج شیشه، از سه طبقه جدا از هم تشکیل شده بود. دو طبقه بالای برج دارای تزئینات کاشی کاری و آجری بوده‌است. کف برج به‌صورت بیضی شکل بوده که قطر بزرگ آن ۱۲ متر و قطر کوچک آن ۸ متر بوده‌است.
ارسال نظر