گفته‌ها
در عصر قاجار و در پی رفت و آمد نمایندگان کشورهای غربی به ایران، برای مذاکره، آموزش و انعقاد قراردادهای سیاسی، تجاری و نظامی، هیات‌هایی نیز از ایران برای ادامه گفت‌وگوها و گذراندن دوره‌های آموزشی در رشته‌های گوناگون راهی اروپا شدند. علاوه بر این، باید خط سیر ایرانیان را در سفرهای شخصی به اروپا در نظر گرفت: سفر به روسیه و از آنجا به لهستان، اتریش، فرانسه و انگلیس. اغلب این مسافران، تصویری از غرب به‌دست می‌دادند و گاه از تفاوت‌ها دچار نوعی حیرت می‌شدند؛ همچنان‌که پیش‌تر، صوفیان به متفکران قوم تبدیل شده بودند، سفرنامه‌نویسان به حاملان مفاهیم جدید تبدیل شدند و مفاهیم جدید نه از تحول اندیشه سنتی که از مجرای تجربه ظاهر تجدد اروپایی و از راه کوشش برای بیان نمودهای تجدد اروپایی به‌عنوان زبان ترجمه‌ای به ایران وارد شد.
از جمله جاهایی که در سفرنامه‌های این دوره توصیف می‌گردید، تماشاخانه‌ها و سالن‌های تئاتر بود. تماشاچیان تماشاخانه‌های غرب، مشاهدات و برداشت‌های خود را از طریق نگارش در سفرنامه و سپس نقل در مجامع، به متفکران و روشنفکران منتقل می‌کردند. بدین ترتیب زمینه‌هایی برای تاسیس تماشاخانه‌هایی به سبک و سیاق اروپایی پدید آمد و در پی آن ترجمه آثار نویسندگان غربی برای اجرای نمایش‌های گوناگون. سفرنامه‌های ناصرالدین شاه و عبدالصمد میرزا عزالدوله (برادر شاه) در ترویج این‌گونه نمایش تاثیر تمام داشت.
ارسال نظر