تجدد ایرانی درون‌زا یا واکنشی؟
۱. با ایجاد حکومت مرکزی فراگیر از عصر شاه‌اسماعیل و ایجاد ساختار اداری نسبتا پیچیده، ما دولت و ساختار حکومتی که اولین نیاز دولت مدرن است را ایجاد کردیم.
۲. از عصر شاه‌عباس کبیر امکان مشارکت اقوام مختلف و غیرقزلباش‌ها در اداره کشور فراهم شد.
۳. از زمان شاه‌عباس با مهاجرت اقوام مختلف در سراسر کشور زمینه برای ایجاد ملت فراهم آمد.
۴. از زمان نادرشاه مفهوم ایران و مصالح مردم ایران به‌شدت پررنگ شد و به‌خصوص در منشور مغان حتی جدایی دولت و‌دین هم به نوعی مطرح شد.
۵. کتاب «عقاید النساء» منسوب به عصر شاه‌سلیمان نمونه‌ای از نقد افکار سنتی و خرافی است.
۶. موضوع خیلی مهم نقد سنت ادبی و ایجاد یک تشکل برای اصلاح ادبی است.
۷. ایجاد انجمن ادبی مشتاق اینقدر مهم بوده که ملک‌الشعرا بهار آن را مقدمه مشروطه می‌داند.
۸. تفکرات افرادی مانند قائم‌مقام و نهضت ساده‌نویسی و حتی افکار خود فتحعلی‌شاه و عباس میرزا در ایراندوستی و اهمیت دادن به ایران به نظر صرفا واکنشی نمی‌آید.
۹. مباحث نظری و کلامی و فقهی در درون مذهب شیعه از اواخر صفوی تا اویل قاجار زیاد شد که مصادیق باارزش بحث مناقشه اخباری و اصولی است.
ارسال نظر