گفته‌ها

در جواب گفتم این عمل در نتیجه تشنجی بود که از اقدامات شدید دولت تزاری روسیه در ایران حاصل شده بود که از جمله آن اقدامات خونریزی و به دار آویختن آزادی‌خواهان از جمله ثقه‌الاسلام روحانی بزرگ و آزادی‌خواه ایران در روز مقدس عاشورا بود. پس این عمل نمی‌تواند نمونه سیاست اساسی ایران نسبت به شوروی ملحوظ شود، چنان که تا رژیم تزاری رفت و آزادی‌خواهان روسیه شوروی بر سر کار آمدند دولت و ملت ایران فورا دست‌ دوستی به‌سوی دولت شوروی دراز کرد و آن دولت را پیش از دیگران شناخت و معاهده ۱۹۲۱ در تحت لوای لنین پیشوای بزرگ‌ بین دو کشور منعقد گشت. اما آنچه راجع به ماده ششم این معاهده فرمودید حکم ماده مزبور و مراسله متمم سفیر شوروی در ایران در‌‌ همان زمان با کمال صراحت حق اقامت به قوای شوروی را در موقعی می‌دهد که مرزهای دولت شوروی به وسیله دولت ثالثی از طریق ایران مورد تهدید واقع شود و پس از اخطار دولت شوروی و اگر دولت ایران نتواند از آن جلوگیری کند، در صورتی که درحال‌حاضر چنین تهدیدی وجود ندارد.»

منبع: خاطرات سیاسی قوام‌السلطنه، غلامحسین میرزا صالح، انتشارات معین