راننده اسنپ، شغل جدید پرستاران!
سایه ناامیدی بر فضای شغل پرستاری
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» در همین راستا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، به تازگی از استخدام ۱۲هزار پرستار خبر داده است. در این رابطه معاون پرستاری وزارت بهداشت گفته است: سازمان امور اداری و استخدامی کشور اسفند سال گذشته، مجوز استخدام ۲۵هزار نفر را به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی داد که نیمی از آنها پرستار هستند. عباس عبادی با بیان اینکه تقاضای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حدود ۳ تا ۴ برابر این میزان استخدام بود، میگوید: این مجوز استخدام در سه بخش درمانی، پیش‌بیمارستانی و بهداشت داده شده است. به طوری که در بخش درمان ۱۴هزار نفر استخدام می‌‌‌شوند که ۸هزار و ۸۸۰ نفر از آنها پرستار و ۲۷۵ نفر بهیار هستند. به گفته وی، ۳هزار و ۵۰۰ نفر در اورژانس‌‌‌های پیش‌بیمارستانی استخدام می‌‌‌شوند که بخشی از آنها پرستار و بخشی متخصصان هوش‌بری و البته بیشتر آنها کارشناسان فوریت‌‌‌های پزشکی هستند. در بخش بهداشت نیز اولویت با مراقبان سلامت است که پرستاران نیز بخشی از آن محسوب می‌‌‌شوند.
استخدام ۱۲هزار پرستار، قطره‌‌‌ای در دریا
بر اساس این گزارش این سوال مطرح می‌شود که این تعداد استخدام پرستاران چقدر از تعداد کمبود نیروی انسانی موردنیاز را برطرف می‌کند؟ دبیرکل خانه پرستاری کشور در پاسخ به این پرسش میگوید: استخدام ۱۲هزار پرستار، قطره‌‌‌ای است در دریا. دو سال است که می‌‌‌گوییم ۱۰۰هزار پرستار کمبود داریم. در حالی که در همین مدت به این تعداد اضافه هم شده است، چون خروجی از کار هم داشتیم. در کنار بازنشستگان و مهاجران، تعدادی نیز به علت شرایط بد معیشتی، تغییر شغل می‌دهند، یا به طور کلی ترک شغل کرده و خانه‌‌‌نشین می‌‌‌شوند. محمد شریفی‌‌‌مقدم ادامه می‌دهد: آخرین استخدام پرستاری، اسفندماه سال ۹۹ بود. در این دو سال که هیچ استخدامی صورت نگرفته، حداقل ۱۵هزار نفر خروج نیرو داشتیم. علاوه بر این گاهی تخت بیمارستانی هم اضافه می‌شود. به دلیل شرایط بد کاری، برخی از پرستاران به مشاغل دیگر روی آورده‌‌‌اند. تعدادی از آنها راننده اسنپ شده‌اند. برخی هم مهاجرت و خانه‌‌‌نشینی را انتخاب می‌کنند. کمبود پرستار در کشور یعنی افزایش مرگ‌‌‌ومیر مردم.
وی درباره تغییر شغل پرستاران میگوید: در حال حاضر متوسط حقوق پرستاری حدود ۱۰ میلیون تومان است. در چنین شرایطی برخی از پرستاران به مشاغل دیگر روی می‌‌‌آورند. ممکن است به سمت مشاغل آزاد بروند و لزوما دولتی نباشد. اگر بخواهیم درجه‌‌‌بندی کنیم، پرستاران ابتدا مهاجرت را انتخاب می‌کنند. پس از آن به ترتیب خانه‌‌‌نشینی، فعالیت در بخش اداری حوزه شغلی پرستاری و بخش اداری دیگر سازمان‌ها را در پیش می‌‌‌گیرند. شریفی‌‌‌مقدم ادامه می‌دهد: بسیاری از پرستاران هم در اسنپ کار می‌کنند و رانندگی کار روتین آنهاست. حتی ترجیح می‌دهند رانندگی اتوبوس و نانوایی را انتخاب کنند. زمانی که مشکلات کوتاه‌‌‌مدت باشد، افراد می‌توانند تحمل کنند. اما زمانی که مشکلات ادامه‌‌‌دار باشد، از یک جایی به بعد فرسوده می‌‌‌شوند. این‌‌‌گونه است که به گزینه‌‌‌های دیگر از جمله مهاجرت و تغییر شغل فکر می‌کنند.
تحقیر پرستاران با تعیین تعرفه
دبیرکل خانه پرستاری کشور با انتقاد از تعرفه پرستاری، معتقد است: تعرفه‌‌‌ای که برای پرستاران در نظر گرفته‌اند، درواقع تحقیر آنهاست. تعرفه پرستاری برای ۲۴ ساعت، سال گذشته ۹۰هزار تومان بود و امسال ۱۲۰هزار تومان تعیین شده است. دبیرکل خانه پرستاری کشور می‌افزاید: اگر مردم بخواهند حداقل خدمات پرستاری را دریافت کنند، به ازای هر‌هزار نفر، نیاز به جذب سه پرستار داریم. در حالی که در ایران این میزان، نصف است. به عبارتی اگر ما تعداد پرستاران فعالی را که در حال حاضر داریم، دو برابر کنیم، تازه کف خدمات پرستاری را دریافت می‌‌‌کنیم. وی ادامه می‌دهد: شاخص دیگر برای محاسبه، تعداد تخت است. آن‌طور که وزارت بهداشت تعیین کرده، به ازای هر تخت باید دو پرستار فعال داشته باشیم. اما در ایران به ازای هر تخت یک پرستار داریم. بنابراین بر اساس شاخص تخت نیز نصف استاندارد تعیین‌‌‌شده پرستار فعال داریم.
به اذعان شریفی‌‌‌مقدم، مردم ایران اکنون نصف حداقل خدمات پرستاری را دریافت می‌کنند. خدمات پرستاری مانند خدمات ساختمانی نیست که مدتی سرعت کار را کم کنیم. بیماران باید خدمات دریافت کنند؛ در غیراین صورت سلامتی آنها به خطر می‌‌‌افتد و حتی ممکن است جان خود را از دست بدهند. بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، اگر تعداد پرستاران از حداقل نیاز، کمتر شود به همان نسبت آمار مرگ و میر بالا می‌رود و تا این اندازه مردم خسارت می‌‌‌بینند.
کمبود بیش از ۱۰۰هزار پرستار کشور
در همین حال رئیس سازمان نظام پرستاری نیز با اشاره به کمبود پرستار میگوید: افتتاح کلان بیمارستان‌‌‌ها نیاز به افزایش جذب نیروی پرستاری را بیشتر کرده، در حالی که با کمبود بیش از ۱۰۰هزار نیروی پرستاری در کشور مواجهیم. محمد میرزابیگی در خصوص وضعیت جذب پرستار در سال‌جاری بیان کرد: از حدود ۲۵هزار مجوزی که برای جذب کادر درمان صادر شده، مشخص نیست که دقیقا چه تعدادی مربوط به پرستاران است. این در حالی است که کشور با کمبود پرستار مواجه است. از سوی دیگر دولت در حال افتتاح کلان بیمارستان‌‌‌ها و مراکزی است که نیاز به افزایش تعداد نیروهای پرستاری را بیشتر می‌کند. در حال حاضر نیاز به بیش از ۱۰۰هزار نفر نیروی پرستاری برای جبران کمبود نیروی پرستار داریم.
عدم اجرای قانون تعرفه‌‌‌گذاری
رئیس سازمان نظام پرستاری همچنین درباره آخرین وضعیت اجرای قانون تعرفه‌‌‌گذاری خدمات پرستاری تاکید کرد: از نظر ما اصل قانون تعرفه‌‌‌گذاری خدمات پرستاری اصلا اجرا نشده است و صرفا یک تا دو پرداخت علی‌‌‌الحساب صورت گرفته که آن هم تحت‌تاثیر مطالبات جامعه پرستاری از وزارت بهداشت بوده است. اصل قانون زمانی اجرا می‌شود که تعرفه خدمات پرستاری در قالب دستورالعمل‌‌‌ها و آیین‌نامه‌‌‌های ابلاغی از سوی شورای عالی بیمه سلامت پرداخت شود.
وی ادامه داد: باید خدمات پرستاران در سیستم اچ‌‌‌آی‌‌‌اس بیمارستان‌‌‌ها ثبت شود و خدمات پرستاران بر اساس ارزش نسبی تعریف‌شده پرداخت شود و کارانه از محل درآمدی که از ثبت خدمات پرستاری حاصل شده، به پرستاران پرداخت شود. بخشی از این درآمد صرف بیمارستان می‌شود و ۸۵درصد تعرفه این خدمات باید به جامعه پرستاری تعلق یابد، اما این اتفاق نیفتاده است و این امر به این معناست که قانون تعرفه‌‌‌گذاری برای پرستاران اجرا نشده است و پرداخت‌‌‌های علی‌‌‌الحساب نمی‌تواند توجیه‌‌‌کننده اجرای قانون باشد.
رئیس سازمان نظام پرستاری افزود: ما از دستگاه‌‌‌های نظارتی درخواست داریم که بر اجرای صحیح قانون تعرفه‌‌‌گذاری خدمات پرستاری که مورد تاکید مقام معظم رهبری و شخص رئیس‌جمهور و مصوب مجلس بوده نظارت کنند. میرزابیگی تصریح کرد: ۱۰هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان بابت اجرای قانون تعرفه‌‌‌گذاری خدمات پرستاری در وزارت بهداشت و بیمه‌‌‌ها مانده و به دست پرستاران نرسیده است. از این مبلغ تنها ۲هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به دست جامعه پرستاری رسیده است.
صدمات جبران‌‌‌‌ناپذیر کمبود نیرو
در همین رابطه عضو شورای عالی سازمان نظام پرستاری نیز با اشاره به اینکه کمبود نیرو صدمات جبرانناپذیری را به بخش پرستاری و مراکز درمانی کشور وارد کرده است، میگوید: بر اساس آمارهای ارائه‌شده، می‌توانیم بگوییم که کشور با کمبود شدید نیروی پرستاری روبه‌‌‌رو است.
بنا به گفته علیرضا سعادت‌‌‌جو، یکی از موانع خدمتی برای پرستاران کمبود شدید نیروی انسانی در پرستاری است. بر اساس استانداردهای جهانی یکی از معیارهای صحیح در بخش پرستاری این است که به ازای هر تخت، ۵/ ۲ نفر نیروی پرستاری داشته باشیم. در یک مقطع زمانی با استخدام نیروی پرستاری این امید ایجاد شد که به استانداردهای قابل قبول نزدیک شویم و نیروی پرستاری به یک تا دو نفر به ازای هر تخت بیمارستانی افزایش یافت، اما متاسفانه طی دو سال اخیر دلایل مختلف از جمله مهاجرت پرستاران، ابتلا به کرونا و شهید خدمت شدن آنها، بازنشسته شدن پرستاران، افزایش تخت‌‌‌های بیمارستانی و... موجب شد تا تعداد پرستاران نسبت به هر تخت کاهش قابل‌توجهی داشته باشد.
شیفت‌‌‌های اجباری به دلیل کمبود نیرو
وی افزود: کمبود نیرو صدمات جبرانناپذیری را به بخش پرستاری و مراکز درمانی کشور وارد کرده و می‌کند. بر اساس آمارهای ارائه‌شده می‌توانیم بگوییم که کشور با کمبود شدید نیروی پرستاری روبه‌‌‌رو است که اگر این کمبود جبران شود به استانداردهای جهانی نزدیک‌‌‌تر خواهیم شد. عضو شورای عالی سازمان نظام پرستاری بیان کرد: کمبود نیرو باعث می‌شود پرستاران مجبور به اشتغال در چند شیفت شوند و گاهی شیفت اجباری هم داشته باشند. این موضوع باعث خستگی بیش از اندازه پرستاران می‌شود و علاوه بر صدمات جسمی و روحی از نظر دوری از خانواده نیز دچار مشکل و آسیب می‌‌‌شوند.
وی در ادامه تاکید کرد: کمبود نیروی انسانی در پرستاری می‌تواند باعث کاهش کیفیت خدمات در بیمارستان‌‌‌ها و مراکز درمانی شود، زیرا وقتی نیروها خسته باشند، طبیعتا نمی‌توانند خدمات مطلوبی هم ارائه دهند و از این نظر هم بیمار دچار آسیب می‌شود و هم پرستار پیش از موعد فرسوده خواهد شد. البته این موارد به نوبه خود می‌تواند دلیلی برای مهاجرت پرستاران باشد. وی درباره فرهنگ‌‌‌سازی مناسب در جامعه برای پرستاران بیان کرد: معرفی پرستاران به جامعه یکی از موضوعات مهم و نیاز است که جامعه پزشکی و مردم شناخت مناسبی از پرستاران داشته باشند، اما آنچه باعث می‌شود مردم شناخت بیشتری از پرستاران پیدا کنند، توانمندسازی پرستاران از نظر علمی و عملی در سطوح مختلف است.
عضو شورای عالی سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه اگر پرستاران ما توانمند باشند و بتوانند عملکرد خوبی ارائه دهند، به طور قطع بر دیدگاه مردم تاثیرگذار است، اظهار کرد: اگر به نیاز مددجویان توجه کنیم و با ارزیابی درست به آن پاسخ دهیم، به نوبه خود پرستاری تاثیر مثبت بر نگاه جامعه و مردم می‌‌‌گذارد. وی در پایان تصریح کرد: لازم است مسوولان توجه ویژه‌‌‌ای به معیشت و مطالبات پرستاران داشته باشند، چرا که توجه به پرستاران باعث افزایش انگیزه این قشر می‌شود و هر زمانی که کشور دچار بحرانی مشابه کرونا شود، این عزیزان بدون خستگی و دلزدگی وارد میدان می‌‌‌شوند؛ اما اگر به نیاز پرستاران توجه نشود، صدمات جبرانناپذیری به مردم و جامعه وارد خواهد شد.
وعده‌های پیگیری مشکلات پرستاران
تمام این مسائل در حالی مطرح می‌شود که سال گذشته معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری گفته بود: مشکلات پرستاران را تا جایی که امکان حل آنها وجود داشته باشد، پیگیری می‌‌‌کنم. انسیه خزعلی با تاکید بر اینکه معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری می‌تواند در راستای اصلاح آیین‌نامه و برخی دستورالعمل‌‌‌ها اقداماتی را انجام دهد و از مدافعان سلامت حمایت می‌کند، اعلام کرده بود: در این راستا برای بحث کمبود نیرو به عنوان یکی از مشکلات جدی پرستاران و موضوع تعرفه‌‌‌گذاری خدمات این قشر اقدام خواهم کرد.
