تدوین سند توسعه تجارت کرمانشاه

کیوان کاشفی، رئیس اتاق کرمانشاه با بیان اینکه سند توسعه تجارت خارجی استان یک سند بسیار مهم در باب توسعه استان است، اظهار کرد: باید ماموریت، اهداف و روش‌های این سند مشخص باشد و دیدگاه‌های صاحب‌نظران این امر را در بر بگیرد.

وی ادامه داد: جهاد دانشگاهی کرمانشاه پیش‌نویس این سند را تهیه کرده که در این نشست به بررسی و بیان پیشنهادها خواهیم پرداخت.سیامک آزادی، معاون فناوری مرکز رشد جهاد دانشگاهی کرمانشاه و متولی تهیه این پیش‌نویس در این باره به بیان مطالبی پرداخت.وی گفت: طرح پژوهشی تدوین سند توسعه تجارت خارجی کرمانشاه برای ارائه پیشنهادهایی برای بهبود حوزه تجارت خارجی استان با همراهی و بهره‌گیری از نظرات سازمان‌ها و نهادهای ذی‌ربط از سال ۱۳۹۶ آغاز شد.

آزادی هدف اصلی این طرح را گشودن پنجره‌ای در حوزه توسعه تجارت خارجی استان دانست و گفت: البته برنامه‌های ارائه شده در انتهای طرح جنبه پیشنهادی داشته و توسعه و استمرار آن مستلزم همراهی نهادهای مرتبط و ارائه نظرات از منظر ماهیت سازمان خود است.

وی از روش تحقیق این سند سخن گفت و اظهار کرد: طرح حاضر به لحاظ ماهیت جزء مطالعات استراتژیک است. ضمنا این پژوهش از نظر هدف، از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و برای گردآوری داده‌های مورد نیاز از بررسی‌های اسنادی، کتابخانه‌ای و نیز مطالعات میدانی به کمک ابزار مصاحبه (با بهره‌گیری از نظرات مدیران، کارشناسان و فعالان تجاری) استفاده شده است.

معاون فناوری مرکز رشد جهاد دانشگاهی کرمانشاه ادامه داد: با تعداد ۵۰ نفر از مدیران و کارشناسان سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی ذی‌نفع و مرتبط با حوزه تجارت خارجی استان، صاحب‌نظران حوزه تجارت استان، بازرگانان فعال در گمرکات و بازارچه‌های مرزی کرمانشاه معادل با ۱۵۰ نفر ساعت مصاحبه عمیق نیم ساختار یافته و در قالب سوالات باز تا اشباع داده‌ها صورت گرفته است.

آزادی گفت: مدل مورد استفاده برای تدوین سند توسعه تجارت استان کرمانشاه، مدل مدیریت استراتژیک دیوید بود. در مرحله بعد بر اساس مدل SWOT و با تحلیل آن، استراتژی‌های توسعه تجارت خارجی استان بر مبنای عوامل داخلی و خارجی شناسایی شده تدوین و به روش AHP اولویت بندی شد.

وی افزود: جامعه آماری پژوهش حاضر شامل مدیران و کارشناسان سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی ذی‌نفع و مرتبط با حوزه تجارت خارجی استان، صاحب‌نظران حوزه تجارت استان، بازرگانان فعال در گمرکات و بازارچه‌های مرزی استان کرمانشاه بوده است.

آزادی وجود واحدهای تولیدی با قابلیت صادرات بخش خصوصی در استان، ظرفیت‌های صدور انواع خدمات فنی و مهندسی، ظرفیت‌های تولیدی مناسب در بخش‌های صنعت، معدن، کشاورزی و دامی، فعال بودن گمرکات رسمی و بازارچه‌های مرزی در استان، امکان ارائه خدمات در زمینه توریسم پزشکی و سلامت با قیمت و کیفیت مناسب را از عوامل داخلی (قوت‌ها) استان کرمانشاه در بحث تجارت نام برد.

وی به عوامل داخلی (ضعف‌ها) استان اشاره کرد و افزود: پایین بودن دانش علمی و عملی تجار، نبودن اتحادیه‌ها و تشکل‌های فعال و قوی صادراتی در سطح استان، صدور کالاهای فله‌ای و رعایت نکردن استانداردها در بسته بندی و کیفیت محصولات تولیدی، ضعف هماهنگی و تعامل مناسب بین دستگاه‌های متولی در تجارت خارجی استان از این موارد است.

معاون فناوری مرکز رشد جهاد دانشگاهی استان کرمانشاه ادامه داد: امکان صدور خدمات فنی مهندسی در زمینه بازسازی عراق و سوریه، امکان دسترسی به بازار سوریه از طریق عراق، ۳۷۰ کیلومتر مرز مشترک با عراق، هم‌مرزی و دسترسی به هر دو بخش اقلیم و عرب‌نشین عراق با فاصله کمتر نسبت به سایر مرزها از فرصت‌های خارجی استان و وجود رقبای قدرتمند خارجی برای کالاها و خدمات صادراتی استان، عدم ثبات سیاسی و امنیتی در کشورهای منطقه خصوصا عراق، تصمیمات لحظه‌ای و نبود ثبات در سیاست‌های تجاری عراق، حجم بالای مهاجرت مرزنشینان از مرزها و عدم تمرکز بر توسعه نقاط مرزی از تهدیدهای خارجی برای استان کرمانشاه محسوب می‌شود.

پس از توضیح معاون فناوری مرکز رشد جهاد دانشگاهی کرمانشاه، صاحب‌نظران به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.

کیوان کاشفی گفت: بخش قابل‌توجهی در این سند ناظر بر کشور عراق است، چرا که بیش از ۹۰ درصد صادرات استان به این کشور است اما لازمه تدوین سند مناسب داشتن اطلاعات دقیق از اوضاع داخلی این کشور است.

رئیس اتاق کرمانشاه ادامه داد: در سال‌های آینده فقط نمی‌توانیم به صادرات تکیه کنیم بلکه باید به سمت سرمایه‌گذاری‌های مشترک برویم.

وی گفت: وقتی هدف افزایش صادرات است باید دو موضوع افزایش تولیدات صادراتی استان و داشتن بازرگانان قوی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

عضو هیات رئیسه اتاق ایران اعلام کرد: سهم تسهیلات در حوزه تجارت ۳ درصد است و کمترین معوقات هم در این بخش است و باید بانک‌ها تسهیلات بیشتری به تجارت استان اختصاص دهند.

کاشفی در ادامه گفت: در تنظیم سند توسعه تجارت استان باید به واردات توجه ویژه‌ای شود؛ چرا که ما از ۳۰ کشور دنیا واردات داریم و باید برنامه‌ریزی‌های صحیحی برای آن صورت گیرد.رئیس اتاق کرمانشاه افزود: نباید در تهیه این سند چشم‌انداز آینده بازارهای جدید صادراتی مغفول بماند و باید توجه ویژه‌ای به آن شود.

کاشفی در پایان ترانزیت را به‌دلیل موقعیت استراتژیک استان، موضوع مهم دیگری دانست که باید به آن توجه شود.

علیرضا بیژندی، مشاور صنعتی اتاق کرمانشاه نیز در خصوص تنظیم این سند گفت: سال‌های مرجع در این تحقیق قدیمی است و یکسری اتفاقات خاص در حوزه تجارت رخ داده که مربوط به یکی دو سال اخیر است که به نظر باید در این سند لحاظ شود.

وی ادامه داد: استفاده از مدل پنتاگون در این سند می‌تواند کمک بسزایی داشته باشد. یعنی با استفاده از سرمایه‌های طبیعی، فیزیکی، فرهنگی، اجتماعی و انسانی سند توسعه تجارت استان را شکل دهیم.

بیژندی در ادامه به حلقه‌های مفقوده تجارت استان اشاره کرد و گفت: باید حلقه‌های مفقوده شناسایی شده و در این سند تنظیم شود تا مشخص شود چه بخش‌هایی از حوزه تجارت باید در اولویت قرار گیرد.

وی در ادامه گفت: باید یک سناریو با نگاه عمومی در حوزه تجارت در مناطق مرزی پیاده شود که در آن جایگاه تجارت غیررسمی مرزنشینان مد نظر قرار بگیرد.

بیژن کلهرنیا، مدیرعامل شرکت مهندسان مشاور تدبیر شهر نیز گفت: تمامی پروتکل‌های بازرگانی و اقتصادی ما فرسوده است و این پایه‌های تجارت ما را سست کرده. باید اول استراتژی‌های کلان اصلاح شود و در استراتژی‌های بزرگ تجدید نظر صورت گیرد.

وی ادامه داد: باید اول از سطح ملی شروع کنیم و بعد به استان برسیم.

کلهرنیا افزود: مطالعات تهیه سند توسعه تجارت استان باید در سه بخش صورت گیرد. اول اینکه استراتژی‌های ملی را بررسی و تدوین کنیم، سیاست‌های تجارت خارجی استان و استراتژی‌های ملی را پیوند بزنیم و بعد جایگاه کرمانشاه را در فضای ملی پیدا کنیم.

مدیرعامل شرکت مهندسان مشاور یادآور شد: کرمانشاه یکی از قطب‌های ده گانه توسعه ملی است ضمن اینکه در محور شرق به غرب آسیا قرار دارد اما همیشه ما خودمان را خرد دیده‌ایم.

وی در ادامه گفت: برخورد تجارت با سایر رویکردهای بین‌المللی شکل می‌گیرد و باید حوزه‌هایی همچون گردشگری و روابط سیاسی را در این سند مورد توجه قرار دهیم.

فرشید نمامیان، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه نیز گفت: باید تجار کرمانشاهی و مرزنشین برای توسعه تجارت استان بیش از پیش تلاش کنند و این نیاز را که باید تجارت استان متحول شود در خود احساس کنند.

دکتر سهراب دل‌انگیزان، مشاور اقتصادی اتاق کرمانشاه نیز با انتقاد از متدولوژی این سند گفت: باید از روش‌های آینده‌نگرانه استفاده شود به‌طوری‌که خروجی این سند سرخط‌های مشخص برنامه‌های استراتژیک باشد.

وی ادامه داد: فهرست مصاحبه شوندگان باید مشخص باشد تا نظرات افرادی که ارائه شده مشخص باشد.

دل‌انگیزان معتقد است: سند توسعه تجارت استان باید براساس مزیت سنجی و مزیت‌های نسبی و رقابتی منطقه تدوین شود و با یک روش محاسبه‌ای دقیق الزاماتی برای آن تهیه شود تا در آینده به عنوان یک عنصر حرکت‌دهنده، کل سیستم زنجیره تولید و صادرات استان را به حرکت درآورد.

وی افزود: در زنجیره تولید و صادرات باید حلقه کِشنده تجارت استان را پیدا و سند توسعه تجارت را روی آن متمرکز کنیم.

سیروس کوهستانی، مدیرعامل شرکت صنعت گستر سدید با بیان اینکه جای لهجه بومی در مطالعات تنظیم سند توسعه تجارت استان خالی است، گفت: مفهوم فضایی و ارتباطی در تجارت در این سند مغفول مانده. مطالعات در محیط خلأ صورت نمی‌گیرد و بر پایه ارتباطات معنی‌دار می‌شود.

وی ادامه داد: بزرگ‌ترین مشکل ما در تجارت معضلات نهادی است که آن طور که باید به آن پرداخته نشده است.

محسن رستمی، سرپرست سازمان صنعت، معدن و تجارت استان نیز گفت: استراتژی‌های کشورهای موفق در صادرات به عراق باید مورد توجه قرار گیرد و در این سند از این استراتژی‌ها استفاده شود.

بیژن رضایی، مسوول دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی نیز گفت: باید در این مطالعات از منابع جدید استفاده شود و ضریب اهمیت در داده‌ها مشخص شود.

وی ادامه داد: بر اساس این مطالعات ما در موقعیت WO قرار داریم و این درحالی است که تهدیدهای استان تنها از جوانب خارجی و کشور عراق نیست. این سند برای استان تهیه شده است.

محسن دارابی، مدیرکل دفتر امور اقتصادی استانداری کرمانشاه نیز تنظیم این سند را پنجره‌ای نو به حوزه تجارت استان دانست و گفت: باید در تهیه این سند از نظرات خبرگان حوزه تجارت استفاده کرد تا حوزه تجارت استان به سطح مورد انتظار برسد.