شهر خاکستری قربانی می‌گیرد
عکس تزئینی است
به‌طوری‌که این مشکل مزمن، علاوه بر ایجاد آسیب‌های روحی و روانی موجب عوارض جسمی زیادی برای مردم به‌خصوص برای کودکان و سالمندان شده حال‌آنکه عده‌ای دیگر نمی‌خواهد بپذیرند این میزان از آلودگی چه بیماری‌های خطرناکی را به دنبال خود می‌آورد.
آلودگی هوا فاجعه‌ای برای سلامت
آسمان خاکستری‌رنگ این روزهای اصفهان، نشان از شاخص بالای آلاینده‌ها در این شهر دارد. موجی از آلاینده‌ها که تقریباً از اوایل آبان ماه مهمان نصف جهان شده است و ظاهرا تصمیمی هم برای رفتن ندارد.
معضلی که از آن تحت عنوان بحران و فاجعه‌ای برای مردم تعبیر می‌شود چراکه به‌صورت وسیعی تأثیرات منفی بر سلامت افراد دارد.
در همین راستا سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۹ تخمین زده بود که آلودگی هوای آزاد و داخل منزل در مناطق شهری و روستایی سالانه منجر به بروز بیش از ۷ میلیون مرگ زودرس در جهان می‌شود. همچنین بر اساس گزارشی در همان سال مشخص شد که در جهان به‌طور میانگین حدود ۵۴ درصد از مرگ‌های زودرس مربوط به آلودگی هوا در فضای آزاد به دلیل بیماری ایسکمیک قلبی و سکته مغزی است.
قابل‌توجه آنکه بر اساس گزارش‌ها، گفته می‌شود که تعداد مردمی که سالانه در جهان به دلیل آلودگی هوا جان می‌بازند، بیش از ۶ برابر تعداد مردمی است که به دلیل ابتلا به مالاریا و بیش از ۴ برابر مردمی است که به دلیل ابتلا به ایدز فوت می‌کنند.
حال اگر این معضل را در ایران بررسی کنیم به استان‌ها و شهرهایی می‌رسیم که آلودگی هوا باعث شده است در طول یک سال تعداد روزهای پاک، انگشت‌شمار باشد و سلامت مردم این مناطق در معرض تهدید جدی چنین آلاینده‌هایی قرار بگیرد.
استانی مانند اصفهان باوجود صنایع بزرگ و کوچک فراوان به‌قدری در شرایط بحرانی قرارگرفته است که میر جهانیان، مدیر گروه سلامت محیط مرکز بهداشت این استان بیان می‌کند: از اول امسال تا اواسط آذرماه مردم اصفهان فقط از ۱۲ روز هوای پاک برخوردار بوده‌اند.
به گفته این مسوول از اوایل امسال ۱۵۶ روز هوای قابل‌قبول، فقط ۱۲ روز هوای پاک، ۷۱ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و ۲۲ روز هم هوای ناسالم برای عموم داشته‌ایم.
و زمانی این موضوع فاجعه آور می‌شود که اعلام شود تقریباً ۴۰ هزار نفر مرگ سالیانه در کشور در اثر آلودگی را دارا هستیم که سال گذشته سهم اصفهان از این مرگ‌ومیرهای منتسب به آلودگی ۱۶۳۰ نفر بوده است.
به عبارتی ۱۵ تا ۲۰ درصد مرگ طبیعی بالای ۳۰ سال در شهر اصفهان مربوط به آلودگی هوا است.
تأثیر آلودگی هوابر سلامت مردم اصفهان
سال ۹۶ بود که رویا کلیشادی رئیس پژوهشکده پیشگیری اولیه از بیماری‌های غیر واگیر اصفهان از تولد نوزادان نارس در اصفهان براثر تشدید آلودگی هوا خبر داد و گفت: قرار گرفتن در معرض آلایندههای هوا سبب می‌شود که حتی آن عارضه که براثر آلودگی ایجادشده است مثلاً در مادر باردار به نسل‌های بعد هم انتقال یابد.
در همان زمان پژوهشکده پیشگیری اولیه از بیماری‌های غیر واگیر در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان مطالعات و پژوهش‌های بنیادی از تأثیر آلودگی هوا بر سلامت مردم اصفهان انجام داد.
مطالعاتی علمی که همه تأثیرات فاجعه آور آلودگی هوا را بر روی سلامتی مردم اصفهان اثبات می‌کرد.
بر طبق این پژوهش علمی قرار گرفتن بانوان باردار در معرض آلایندههای هوا با افزایش احتمال زایمان زودرس و تولد نوزاد نارس ارتباط دارد. همچنین، قرارگرفته در معرض آلودگی هوا می‌تواند سبب کم‌وزنی نوزاد، حتی نوزادان رسیده (فول ترم) در زمان تولد باشد. همه‌ی این اختلالات به‌ویژه کم‌وزنی زمان تولد می‌تواند زمینه‌ساز بروز عوارض درازمدت ازجمله افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، فشارخون و چاقی باشد.
مطالعه‌ی انجام‌شده بر روی گروهی از کودکان و نوجوانان ساکن شهر اصفهان نشان داد که سطح بالاتر آلایندههای هوا با شاخص‌های کم‌خونی، ازجمله تعداد کمتر گلبول قرمز و پایین‌تر بودن سطح هموگلوبین خون همراه بوده است.
به‌علاوه تحقیق انجام‌شده روی نوجوانان سالم شهر اصفهان نشان داد که قرارگرفتن در معرض آلودگی هوا با افزایش عوامل التهابی و استرس اکسیداتیو در خون ارتباط مستقیم دارد که به‌نوبه خود از عوامل مؤثر در بروز اختلالات مختلف در بدن هستند. این عوامل ممکن است در درازمدت منجر به بروز بیماری‌های مختلف شوند.
تحقیقی هم‌روی گروهی دیگر از نوجوانان سالم ساکن در نواحی مختلف شهر اصفهان انجام شد که نشان داد که قرار گرفتن در معرض آلایندههای هوا به‌ویژه ذرات معلق PM۱۰ سبب افزایش مقاومت به انسولین و درنتیجه افزایش استعداد ابتلا به بیماری دیابت می‌شود.
مورد دیگر افزایش لخته در رگ‌ها با آلودگی هوا در اصفهان است. دلیل زمینه‌ای بیشتر بیماری‌های قلبی عروقی ازجمله سکته‌های قلبی و مغزی، پرفشاری خون و خون‌رسانی ناکافی به اعضای مختلف بدن، تصلب شرایین یا تنگی سرخرگ‌ها است. این روند از اوایل عمر شکل می‌گیرد. به‌علاوه همین تحقیقات نشان‌دهنده تأثیر آلودگی بر بیماری MS است. با توجه به اینکه اصفهان شهری است که با بالاترین آمار این بیماری روبروست بر طبق تحقیقات متعدد انجام‌شده یکی از عوامل اصلی فراوانی قابل‌توجه بیماری مولتیپل اسکلروز یا بیماری ام اس MS کمبود ویتامین D است. منبع اصلی ویتامین D در انسان، تماس با طول‌موج‌های خاصی از نور خورشید و ساخت این ویتامین در لایه‌های پوست است. علت‌های مختلفی برای کمبود ویتامین D در مناطق آفتاب خیز مطرح‌شده است و در برخی از تحقیقات نقش آلودگی هوا در این زمینه مطرح‌شده است.
راهکارهای مقطعی و بدون تاثیر
تحقیقات انجام‌گرفته، اظهارات کارشناسان و شواهد موجود تاثیر آلودگی هوا بر سلامت افراد را واضح و غیرقابل‌انکار عنوان می‌کند.
که در این میان کودکان و سالمندان بیش از دیگر رده‌های سنی به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن خود از آسیب‌پذیرترین گروه‌ها و بیشترین مراجعات را شامل می‌شوند.
طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی متأسفانه حدود پنج درصد از مرگ بچه‌های زیر پنج سال و ۱۰ درصد از مرگ بزرگ‌سالان بالاتر از ۵۰ سال، منتسب به آلودگی هوا است.
عوارض آلودگی هوا برای این دو گروه سنی شامل افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی مانند آسم و عفونت‌های ریوی، افزایش خطر ایجاد بیماری‌های قلبی – عروقی مانند سکته قلبی و سکته مغزی، تحریک عملکرد سیستم عصبی مرکزی و خطر بروز مشکلات سلامت مانند بیماری‌های روانی و آلزایمر است؛
علاوه بر آنکه این معضل می‌تواند تأثیر نامطلوبی بر عملکرد تحصیلی کودکان داشته باشد. تحقیقات نشان داده است که آلودگی هوا با افزایش میزان غلظت ذرات معلق سرب و آرسنیک در هوا با کاهش تمرکز و توجه در کودکان همراه است.
در این زمینه مریم امامی کارشناس بهداشت با تأکید بر تأثیر آلاینده‌ها بر سلامت مردم به‌خصوص گروه‌های سنی کودک و سالمند به دنیای اقتصاد می‌گوید: آسیب آلودگی موجب افزایش بیماری‌های قلبی و ریوی و افزایش مراجعات این بیماران در این زمان‌ها می‌شود. ضمن آنکه در این ۴ سال اخیر که آلودگی شدیدتر بوده است با شیوع بالاتر دیابت، بیماری‌های قلبی و ریوی مواجه بوده‌ایم.
وی یادآور می‌شود: حال‌آنکه برای این بیماری‌ها دلایل دیگر عنوان و در آمارها ذکر نمی‌شود.
اما یکی از علت‌های مهم در تشدید علائم چنین امراضی، آلودگی هوا است، زیرا در پاییز و زمستان مراجعات مبتلایان حتی به‌صورت کوتاه‌مدت بیشتر می‌شود هرچند تفکیک و جداسازی دلایل، مشکل است.
این کارشناس می‌افزاید: تأثیر آلودگی در طولانی‌مدت نیز موجب بروز سرطان‌هایی می‌شود که گاه شنیده‌ایم دلیل خاصی برای آن‌ها وجود ندارد درصورتی‌که تنفس سموم خطرناک ناشی از آلاینده‌ها، افراد را با بیماری سرطان روبرو می‌کند.
به گفته این کارشناس آمار سرطان وام اس در اصفهان بالاتر از دیگر استان‌هاست به نظر می‌رسد آلودگی دلیلی عمده برای این بیماری‌ها بشمار می‌رود. وی تأکید می‌کند: قطعاً آلودگی باعث بیماری‌هایی می‌شود که تعدادی از آن‌ها جبران‌ناپذیر است و تاثیرات منفی آن بر روی گروه‌های حساس و افراد پرخطر بسیار بالاتر است.
قابل‌ذکر است که آلودگی چهارمین عامل خطر مرگ در کشورهای توسعه‌یافته و دومین یا سومین دلیل در کشورهای درحال‌توسعه و مهم‌ترین تهدید زیست‌محیطی برای سلامت انسان، محسوب می‌شود. چالشی که با توجه به تأثیرات منفی آن بر سلامت کودکان، سالمندان و سایر افراد جامعه و همچنین تأثیرات جدی آن بر بروز مرگ‌های زودرس و بیماری‌های قلبی، سرطان‌ها و...ضرورت توجه و همکاری و همیاری همه دستگاه‌های ذی‌ربط برای عبور از آن را می‌طلبد.
بدون تردید راهکارهای مقطعی مانند تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها یا اقدامات نمادین مانند نام‌گذاری هفته‌ای تحت عنوان هوای پاک نه‌تنها راهگشای این مشکل نیست بلکه سال‌هاست که با بسنده کردن به چنین اقداماتی این وضعیت، بحرانی‌تر و سلامت مردم بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرد.
