آزمونی برای حکام خلیجفارس
در سودان اما ریسک بالاست. کشورهای حاشیه خلیجفارس نگراناند که تحولات سودان و رقابت میان دو ارتش مبادا به جنگ داخلی تبدیل شود و موجب جنگ گستردهتری در دریای سرخ شود که منافع استراتژیک و دریایی آنها را تهدید کند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) تعداد کشتهشدگان درگیریها تا مه ۲۰۲۳ را ۶۰۴ نفر اعلام کرد که بسیاری از آنها غیرنظامی بودند. بر اساس این گزارش ۵۱ هزار نفر زخمی و ۷۰۰هزار نفر آواره شدهاند. بااینحال، بحران در سودان چندبعدی است. در واقع، یک سر بحران در سودان است و سرهای دیگر آن در دیگر پایتختهای عربی. بازیگران منطقهای (عربستان سعودی، امارات متحده و مصر) و فرامنطقهای (ایالاتمتحده و روسیه) تمایلی به طولانی شدن درگیری ندارند. بااینحال، مصر (که خودش وابسته به کمکهای مالی و اقتصادی کشورهای نفتی حاشیه خلیجفارس است) و امارات متحده روابط دیرینهای با طرفهای مخالف در مناقشه سودان دارند.
بااینحال، قاهره و ابوظبی اصرار دارند که جانب هیچ طرفی را نگرفتهاند. دیدگاه قاهره در مورد سودان باعث حمایت مصر از البرهان و ارتش سودان بهعنوان متحدی ضروری در مناقشه طولانیمدتش با اتیوپی بر سر سد جنجالی «رنسانس» میشود. مصر پروژه عظیم برقآبی در «نیل آبی» در شمال اتیوپی را به دلیل پتانسیل آن برای کنترل جریان رودخانه که برای زندگی در این کشور حیاتی است، بهعنوان یک تهدید موجودیتی توصیف کرده است. امارات مدتها با حمیدتی که مزدوران خود را برای جنگ در یمن به رهبری عربستان سعودی فرستاد و خود را بهعنوان سنگری در برابر اسلامگرایان تحت سلطه دولت البشیر جا زده و گمان میرود در ارتش تأثیرگذار باشند، کار میکند. امارات همچنین صادرات پرسود طلای حمیدتی را از طریق دبی تسهیل میکند.
درعینحال امارات خطوط خود را به روی ارتش و البرهان باز نگه داشته است. سال گذشته، شرکت DAL سودان قراردادی به ارزش ۶ میلیارد دلار با حمایت البرهان، حاکم واقعی سودان، با دو شرکت اماراتی AD Ports و Invictus Investmen برای ساخت بندری در «ابوامامه» در دریای سرخ امضا کرد. این بندر یک گره کلیدی در یک رشته پایگاههای استراتژیک دریای سرخ امارات خواهد بود. چندی پیش هواداران ژنرال البرهان در تلافی حمایت امارات از حمیدتی (رقیب ژنرال) خواستار اخراج دیپلماتهای اماراتی شدند. رسانههای عربی گزارش دادند که امارات در بحبوحه ترس از تشدید درگیریها، سعی کرده عبدالفتاح السیسی، رئیسجمهور مصر را از نظر مالی ترغیب کند تا حمایت خود را از البرهان بردارد. السیسی که با ناآرامیهای اقتصادی دستوپنجه نرم میکند و طی سال گذشته تورم رسمی را به حدود ۳۴ درصد رسانده و ارزش پول ملی را به نصف رسانده است، در ماه مارس در جستوجوی منابع مالی جدید به امارات رفت.
امارات هم بیکار ننشسته است. این کشور میکوشد مصر را متقاعد و راضی کند که از البرهان حمایت نکند. اما چگونه؟ امارات بهجای حمایت بیقیدوشرط از مصر، خواستار اصلاحات اقتصادی و افزایش شفافیت در این کشور شده است. در حقیقت، امارات به دنبال اعمال فشار بر مصر است تا در ازای کمکی که به این کشور میکند، سیسی حمایت خود را از البرهان بردارد. دیگر کشورهای عربی هم کمکهای مالی خود به مصر و سیاهچالههای اقتصادی این کشور را منوط به وفاداری مصر به اعراب کردهاند. بااینحال، با توجه به اهمیتی که سد رنسانس برای مصر دارد، این میتواند هزینه بالایی برای سیسی داشته باشد. تغییر نسلی روابط مصر با امارات و سایر کشورهای حوزه خلیجفارس را پیچیدهتر کرده است.
«زیاد بهاءالدین»، معاون اول نخستوزیر مصر پس از کودتای نظامی امارات و عربستان سعودی در سال ۲۰۱۳، خاطرنشان کرد که تغییر نسلی، باعث شده رهبران خلیجفارس ارتباط عاطفیای با مصر نداشته باشند. بهاءالدین افزود که آنها دیگر مصر، پرجمعیتترین کشور جهان عرب، را بهعنوان نبض استراتژیک، فرهنگی و آموزشی منطقه نمیبینند. در این فرآیند، بیتردید محمد بن زاید در امارات نگاه متفاوتتری نسبت به ملک عبدالله یا ملکسلمان دارد. بهاءالدین معتقد است که وزن استراتژیک و سیاسی کشورها در منطقه در حال تغییر است. السیسی با امتناع از پا گذاشتن بر روی خط امارات در سودان، روی آن شرطبندی کرده است.