ضرورت کاهش مصرف سموم شیمیایی کشاورزی

در این میان صنعت کشاورزی جهان به سمت و سویی پیش می‌رود که از آفت‌کش‌ها و سموم کم‌خطر و حتی ارگانیک و گیاهی بیشترین استفاده را داشته باشند تا به این ترتیب ضمن از بین نبردن ثمردهی خاک، سالم‌ترین محصولات را در بازار عرضه کنند.

در همین راستا ‌محمد‌جواد صالحی‌، یکی از فعالان این بخش معتقد است: کشاورزان کشور نیز کم‌کم به این سمت پیش می‌روند و خواهان محصولات جدیدتری در این حوزه هستند.

این فعال بخش کشاورزی در ادامه گفت: در حال حاضر نمی‌توان آینده خوبی را برای بازار سموم کشاورزی متصور شد به خصوص از این منظر که نرخ جهانی سموم در حال افزایش است و از طرف دیگر تورم هم به همان نسبت و حتی بیشتر در حال افزایش است. این باعث می‌شود هزینه تولید یک محصول کشاورزی برای کشاورز ما بسیار سنگین تمام شود و شاید به نوعی کشاورزان در آینده نزدیک مجبور باشند سموم را به میزان کمتری مصرف کنند آن هم نه به دلایل حفاظت از محیط‌زیست بلکه به این دلیل که نمی‌تواند تامین بودجه کند. از طرف دیگر می‌توان گفت شرایطی که در تامین وجود دارد موجب ‌می‌شود تا حدود زیادی مصرف سموم کاهش یابد.

در حال حاضر شرایط بازار نهاده‌های کشاورزی چگونه است و کشاورزان غالبا خواهان چه نوع محصولاتی هستند؟

چند سالی است که در حوزه نهاده‌های کشاورزی به عنوان بخش خصوصی مشغول فعالیت هستیم و با یکی از شرکت‌های تولیدکننده سموم و آفت‌کش‌های چینی کار می‌کنیم و درواقع تامین‌کننده و همچنین تولیدکننده هستیم. ما اگرچه خود رصد بازار را نیز انجام می‌دهیم، اما بر اساس آنچه به صورت سلسله‌وار از شرکت‌های واردکننده به ما اعلام می‌شود که آنها نیز از سوی کشاورزان چنین خواسته‌هایی را دریافت کرده‌اند، واضح و مشخص است که کشاورزان اصولا خواهان محصولات باکیفیت و استاندارد هستند. یعنی می‌توان گفت در حال حاضر تقاضا و گرایش در حوزه سموم به سموم جدید است که نحوه استفاده متفاوتی داشته باشد، مقدار مصرف کمتری داشته باشد و بنا به دلایلی که اخیرا در مورد بحث باقی‌مانده سموم کشاورزی در محصولات صادراتی رخ داد بالطبع الان کشاورزان به این آگاهی رسیده‌اند که سمومی ‌را مصرف کنند که حداقل با ریسک کمتری نسبت به سموم فعلی باشد.

کدام کشورها تولیدکننده این سموم جدید هستند که چنین ویژگی‌هایی را داراست؟

به صورت کلی ما در دنیا چند شرکت چند‌ملیتی داریم که در حقیقت این شرکت‌‌ها هستند که به نوعی خالق سموم جدید در دنیا هستند. همان‌طور که می‌دانید دو کشور یعنی «هند و چین» دنباله‌روتکنولوژی‌هایی هستند که توسط شرکت‌های چند‌ملیتی به دنیا معرفی می‌شود. اگر بخواهیم جمع‌بندی کنیم می‌توان گفت در حال حاضر در کشور ما شاید نزدیک به ۸۰درصد از سمومی ‌که ارائه می‌شود حال چه در بحث مواد اولیه و تکنیکال‌ها و چه در بحث محصول آماده، از طریق این کشورها تامین می‌شود.

هرچند برخی کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز شرکت‌هایی هستند که سموم ارائه می‌دهند و ممکن است در بازار ایران نیز محصولات این شرکت‌ها باشد، اما به واسطه شرایط سیاسی و اقتصادی حاکم بر کشور، غالبا بخش عمده محصولاتی که در بازار فعلی کشور وجود دارد محصولاتی است که از دو کشور چین و هند است.

به نظر شما اینکه شرکت‌های واردکننده عمدتا به استفاده از محصولات دو کشور چین و هند تمایل دارند تنها به دلیل مقرون به صرفه‌تر و پایین‌تر بودن قیمت آنها است؟

اگر بخواهیم صادقانه بگوییم بخشی از این  موضوع به موانعی که در بحث تامین وجود دارد ارتباط دارد و می‌توان بخشی از این امر را به مساله تحریم‌ها مرتبط دانست. اما در حال حاضر در خود چین و هند شرکت‌هایی هم هستند که جزو رنکینگ۱۰ تا ۲۰ دنیا هستند و به عبارت دیگر از نظر کیفی، عملکرد برخی از این شرکت‌ها چیزی کمتر از شرکت‌های چند‌ملیتی ندارد، اما موضوع اصلی که فعلا برای ما بسیار اهمیت دارد بحث هزینه‌ها یا همان بحث قیمت این محصولات است. همان‌طور که می‌دانید سموم یا محصولاتی که در این دو کشور تولید می‌شود نسبت به رقبای اروپایی یا کشورهای دیگر قیمت پایین‌تری دارد که با توجه به گرانی سایر نهاده‌های کشاورزی تمایل واردکنندگان غالبا به استفاده از این محصولات است. البته رقابتی هم بین شرکت‌هایی که در این دو کشور فعالیت می‌کنند وجود دارد که کیفیت بهتری ارائه دهند و از سوی دیگر خوشبختانه در چند سال اخیر بازار کشاورزی ما به این درک رسیده است و تقریبا تامین‌کننده‌های مورد نظر خود را که محصولات بهتری ارائه می‌دهند، شناسایی کرده‌اند.

در حوزه سموم کشاورزی فرمولاسیون‌های جدیدی مثل میکروکپسول‌ها  را داریم که در حال حاضر در دنیا معرفی می‌شود، اما هنوز تکنولوژی آن به کشور ما وارد نشده است.

از نظر تکنولوژی تولید سموم کشاورزی، ما با کشورهای اروپایی و حتی با دو کشور نام‌برده چقدر فاصله داریم؟

برای پاسخ دادن به این سوال باید کمی ‌تخصصی‌تر به این موضوع پرداخت آن هم به این دلیل که در مورد سموم فرمولاسیون‌های مختلفی وجود دارد که شاید ساده‌ترین و عمومی‌ترین آنها فرمولاسیون امولسیون است. شاید بتوان گفت در بحث تولید سموم داخلی ما مشکلی نداریم و بعضا دیدیم که در مورد برخی از سموم مشابه داخلی ما نسبت به محصولات مشابهی که از چین یا هند وارد می‌شود دارای کیفیت بالاتری است و کشاورزان نیز تمایل بیشتری به استفاده از آنها دارند. اما مساله مهم این است که فرمولاسیون‌های جدیدی مثل «میکرو‌کپسول‌ها» داریم که در حال حاضر در دنیا معرفی می‌شود، اما هنوز تکنولوژی آن به کشور ما وارد نشده است و در این رابطه می‌توان گفت ما وابستگی کامل داریم. امیدواریم در آینده نزدیک شرکت‌های داخلی بتوانند به این حوزه وارد شوند.

اصلی‌ترین چالش‌های شما چیست؟

اگر بخواهیم از منظر شغلی خود بگوییم به عنوان یک شرکت تامین‌کننده خارجی، اصلی‌ترین چالشی که در حال حاضر بازار کشاورزی ما دارد بحث تامین مالی برای خرید و همچنین تخصیص ارز است که به هر حال خواسته یا ناخواسته همه شرکت‌ها مجبور هستند با چالش‌هایی که در طول سال برای نرخ ارز پیش می‌آید روبه‌رو باشند.

 از سوی دیگر در خصوص مراحل اداری اخذ مجوز‌ها مشکل زیاد است. البته نمی‌توان گفت مقصر صد‌درصد دولت یا شرکت‌ها هستند، اما اخذ مجوز چون زمان‌بر است با توجه به رویدادی که در بازار جهانی برای تورم در قیمت‌‌های همه اجناس رخ داده این تعلل‌ها و تاخیر‌ها باعث می‌شود که هر لحظه شرکت‌های داخلی ما برای تامین نهاده‌ها مجبور باشند سرعت عمل بیشتری به خرج دهند، اما این دو مانع یعنی بحث تعلل در تخصیص ارز و تعلل در صدور مجوزها مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند. به طوری که طی چند ماه اخیر بارها و بارها شده است که شرکت‌های تامین‌کننده خارجی نتوانستند حتی یک هفته قیمت‌ها را ثابت نگه دارند. این در حالی است که پروسه تخصیص ارز حداقل یک ماه تا یک ماه و نیم طول می‌کشد و بنابراین با این وضعیت به هیچ وجه همخوانی ندارد و این اصلی‌ترین چالش است.

چالش بعدی در رابطه با کیفیت است اما مساله مهم اینجاست که اگر وارد یک اقتصاد آزاد شویم و رقابت سالمی ‌ وجود داشته باشد، رقابت خود بهترین معلم و مروج برای یک بازار است.

از سوی دیگر می‌توان گفت برای شرکت‌های خارجی بنا به شرایط سیاسی و تحریمی ‌که در حال حاضر با آن مواجه هستیم بحث ارسال کالا‌ها نیز چالش است که باید به طرق مختلف کالا را به ایران برسانند و این امر هزینه‌های زیادی را به شرکت‌های تامین‌کننده تحمیل می‌کند. چالش بعدی ناآشنایی با قوانین مملکت ماست که بعضا زود به زود تغییر می‌کند و بنابراین وقتی این تغییرات برای شرکت‌های تامین‌کننده ناشناخته است می‌توان گفت دچار سردرگمی‌ می‌شوند.