پیشبینیپذیر شدن اقتصاد بازارهای کالایی از مسیر بورس کالا
اقتصاد بازارهای کالایی شاید بیش از سایر بخش‌‌‌ها به پیشبینیپذیر بودن اقتصاد نیاز دارد؛ زیرا به‌طور مستقیم با تولید سر و کار دارد و ساده‌‌‌ترین ریسک در این بازارها می‌تواند اثر مستقیمی بر حجم تولید و اشتغال بگذارد. این در حالی است که کشور ما با توجه به شرایط اقتصادی موجود، فعالیت‌‌‌های تولیدی برجسته‌‌‌ای دارد و بخش اعظم اقتصاد نیز بر پایه تولید شکل گرفته است که می‌تواند ریسک‌‌‌های پیدا و پنهان خاص خود را داشته باشد. از سوی دیگر، قطب اصلی تامین و معامله مواد اولیه در کشور بورس کالای ایران است که ضرورت پیشبینیپذیر بودن بازارهای کالایی از بستر بورس کالا عبور خواهد کرد. این موارد به این معنی است که امنیت معاملات و ثبات نوسان قیمت‌ها در بورس کالا یک اصل اساسی است و مدیریت این بازار از مسیر قیمتی، یکی از ریسک‌‌‌های مهم تولید در کشور محسوب می‌شود. اهمیت این رویکرد از آن جهت برجسته‌‌‌تر است که در ماه‌‌‌های اخیر نوسان قیمت‌های جهانی شدید بوده و نوسان بهای ارز در سال‌های گذشته حتی شدت بیشتری داشته است. مجموع موارد فوق به این معنی است که باید به فکر ابزارهای پوشش ریسک نوسان قیمت مواد اولیه در بورس کالا بود؛ اگرچه طرح‌‌‌هایی در این خصوص در دستور کار قرار گرفته است.
پیشبینیپذیر نبودن اقتصاد بازارهای کالایی اغلب به نوسان بهای مواد اولیه منجر می‌شود؛ بنابراین تولیدکننده سعی خواهد کرد تا جای ممکن، موجودی مواد اولیه انبارهای خود را افزایش دهد. این مطلب به معنی افزایش نیاز به منابع مالی، رشد تقاضای پول، التهاب نانوشته در بازار با رشد تقاضا و رقابت بین واحدهای تولیدی در خرید مواد اولیه به‌منظور پوشش ریسک خواهد بود. مجموع این موارد به این معنی است که هرچه اقتصاد و نوسان بهای مواد اولیه از پیشبینیپذیری بیشتری برخوردار باشد و ابزارهای پوشش ریسک نوسان قیمت در دسترس قرار گیرد، می‌توان هزینه تولید را تعدیل و فضا را برای رقابت سالم واحدهای تولیدی مهیا کرد.
لزوم پیشبینیپذیر بودن اقتصاد و موانع موجود
وجود ابهامات در فضای بین‌المللی خارجی و حضور غیرمتخصصان در فضای داخلی اقتصاد، مهم‌ترین موانع پیشبینیپذیر بودن اقتصاد کشور هستند. استاد دانشگاه چمران اهواز با بیان این مطلب و ضمن بررسی اهمیت پیشبینیپذیر بودن اقتصاد در کشور به پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) گفت: وظیفه علم، پیشبینیپذیر کردن جریان‌‌‌ها و واقعیت‌‌‌هاست؛ به طوری که تمام تحقیقات و مطالعات در راستای افزایش قدرت پیش‌بینی حرکت می‌کنند.
مرتضی افقه افزود: در علوم انسانی به طور عام و در اقتصاد به طور خاص تمام تلاش‌‌‌ها بر این است که بتوان متغیرها را پیش‌بینی کرد و بر اساس آن با ارائه فرمول و راهکارهای مناسب به پیش‌بینی رخدادها پرداخت.
ابهامات بین‌المللی؛ مهم‌ترین مانع پیشبینیپذیری
استاد دانشگاه چمران اهواز اظهار کرد: به منظور پیش‌بینی رخدادها به ابزار نیازمندیم که بخشی از آن به اطلاعات و آمار مربوط می‌شود؛ برای به دست آوردن این اطلاعات نیازهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری وجود دارد. البته مشکل کشور ما در این خصوص بیثباتی در قوانین داخلی و در روابط خارجی است.
وی تصریح کرد: در شرایط فعلی، اقتصاد ما بیش از اینکه به تصمیمات داخلی بستگی داشته باشد، به تصمیمات و روابط خارجی و بین‌المللی وابسته است؛ بنابراین با توجه به ابهامات موجود در خصوص رفع تحریم‌ها و احیای برجام نمی‌توان از این منظر پیش‌بینی دقیقی از دورنمای آینده داشت و در چنین فضایی حرف از پیشبینیپذیر بودن غیر‌علمی به نظر می‌رسد.
حضور غیرمتخصصان و اخلال در پیشبینیپذیری اقتصاد
افقه بیان کرد: در روابط داخلی هم می‌توان گفت غیر‌متخصص بودن تصمیم‌گیران سبب می‌شود رفتارها به گونه‌‌‌ای باشد که خیلی زود تصمیمات دچار مشکل شوند و همین موضوع سبب می‌شود نیاز به تغییر و اصلاح داشته باشند. بنابراین بیثباتی در تحولات داخلی زمینه پیشبینیپذیر بودن متغیرهای اقتصادی را به‌شدت کاهش می‌دهد.
وی گفت: رونق تولید از یکسو ارتباط زیادی به روابط خارجی و از سوی دیگر به متغیرهای داخلی مانند نرخ ارز، نرخ سود و نرخ دلار دارد؛ متغیرهایی که در حال حاضر ثبات مناسبی ندارند و قابل پیش‌بینی هم نیستند و از آنجا که بورس به تولید وابسته است و شاخص تولید در اقتصاد محسوب می‌شود، تا برون‌رفت از این مسائل نمی‌توان به پیشبینیپذیر بودن اقتصاد دست یافت.
